Ankara Etnografya Müzesi'ndeki beş Kur'an-ı Kerim'in tezhip süsleme özellikleri
Properties of the five Quran in the Ankara Etnografya Museum
- Tez No: 214868
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. YILMAZ ÖZCAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: El Sanatları, Crafts
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2007
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Geleneksel Türk El Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 224
Özet
Tezhip Arapça zehep (altın) sözcüğünden türemiştir. Tam karşılığı altınlama yaldızlamadır. Türk Tezhip Sanatı'nı, altın kullanılarak yapılan süsleme sanatı diye tanımlayabiliriz. Tezhip yalnız altın yaldızla yapılan işleri ifade etmez, altının yanı sıra boya da kullanılarak, sadece kitaplarda değil hat levhalarında, fermanlarda hatta ahşap ve deri üzerinde geleneksel motiflerimizin uygulandığı tezyinattır. Tezhip yapan kişilere müzehhip veya müzehhibe denir.Genellikle bir yazı süslemesi olarak bilinen ve Hüsn-i Hattın elbisesi olarak kabul edilen tezhip sanatını, Türklerde İslam öncesi ve İslam dininin kabulünden sonraki tezhip sanatı olmak üzere iki ana grupta toplamak mümkündür. Türklerde tezhip sanatının geçmişi Uygurlara kadar uzanır. Mani dininin Uygurlar arasında yayıldığı 9. yüzyılda Tezhip Sanatı da görülmeye başlanmıştır. İslamiyet'in Türkler tarafından kabul edilmesinden sonra, ilime ve Kur'an-ı Kerim'e duyulan saygıya paralel olarak gelişme göstermiştir. Türklerin İslamiyet'i kabulünden sonra tezhip sanatının geliştiği, kazandığı üsluplarla motif dağarcığının zenginleştiği, kronolojik olarak incelenebilmektedir. Tezhip sanatı yazma eserlerde kitaba verilen önemin bir belirtisi olarak karşımıza çıkar. Tezhip yapılmış bir yazma eser, ayrıca sahibine verilen değeri göstermektedir Tezhibin özellikle, İslam dininin mukaddes kitabı Kur'an-ı Kerim'e yapıldığı görülmektedir. Çünkü Kur'an İslamiyet'i seçen Türkler için de, diğer uluslar veya kavimler gibi çok değerli bir kitaptır. Bu sebeple tarihte yapılmış en güzel tezhip süslemelerin Kur'an-ı Kerim'lerde olacağı şüphe götürmez bir gerçektir.Tezhip Sanatı, tarihten günümüze kadar gelen çeşitli eserlerden anlaşılacağı üzere en çok yazma eserlerde, yazma eserler arasında da en çok Kur'an-ı Kerim'lere uygulanmıştır. Kur'an-ı Kerim tezhiplerine verilen önem, kitabın cildinde de devam etmiş böylece sanatkâr cildinden noktasına kadar, Allah'ın kelamlarını içeren yazma kitapları süslemek istemiştir. Bazı çalışmalarda hiç yazı olmadan da tezhip yapılmaktadır. Önemli olan tezhip sanatı kaidelerinin uygulanmasıdır.Bilinen en eski dini el yazma kitap İslamiyet'in ilk üç yüz yılına ait Kur'an-ı Kerimlerdir. İslam dininin kutsal kitabı olan Kur'an-ı Kerim'i ilk süsleten kişi Hz. Ali'dir. İlk Kur'an-ı Kerimlerde tezhip, ayetleri, sureleri ayırmakta kullanılırdı. Daha sonra secde güllerinde sayfa kenarı süslemelerinde kullanıldı. Özellikle iri güller 11. ve 12. yüzyıla gelindiğinde bolca kullanılmıştır.Tezhip sanatı günümüzde; genellikle tek başına ya da hüsn-i hat, minyatür gibi eserleri süslemek için levha olarak kullanıldığı gibi daha farklı alanlarda da kullanılmaktadır. Örneğin tekstil sektöründe, kumaş deseni tasarımlarında tezhip sanatında gördüğümüz motiflere ve kompozisyonlara sıkça rastlanır.Müzelerimiz tezhip, çini, hat, halı, kilim, madeni eşya, ağaç işleri, cam işleri gibi Türk zevki ve geleneği ile yapılan birçok eseri barındırmaktadır. Bunların bilimsel incelemesi renkten desene ve işçiliğe kadar pek çok özelliğin milli bir zevk bir gelenek halinde yaşatıldığını göstermesi açısından önemlidir.
Özet (Çeviri)
Tezhip comes from the word zehep (gold) in Arabic.It means illumination.Turkish Illumination Art can be determined as the decoration art made by using gold.Not only gold is used,but also paint is used in works and this works are used in books,old edicts,good writing arts,in motifs of wood and leather.Person who works on illumination named as ?müzehhip? or ?müzehhibe?.The Illumination Art is usually known as a ?writing decoration? and it is adopted as the dress of the good writing.In Turks,we can define 2 periods about this art,one is the period before Islam the other is the period After Islam.The begining of Turkish Illumunation Art goes to Uygur?s with Manila Religion in 9th century.After Admission of Islam the art is developed paralel with the respect to science and Quran.The development and the riched motif variations can be chronologically seen.The illumination art is also the shows the importance given to books on hand-written books.An illuminated hand-written book also shows the importance given to its owner.Illumination Art is mostly seen on the Quran,the Muslıms Holy-Book.Because Quran is the most precious book either Muslim Turks or other nations.For this reason,the best Illıminatıon Art can be seen in Qurans.The Illumination Art is mostly used in hand-written books especially in hand-written Qurans,this can be easily seen in books comes from old years.The importance given to Quran Illumination also can be seen in cover of the book thus the artist want to design the God?s word from its cover to its point.If the rules are practiced,illumination can be used without writings,as only illumination.The oldest hand-made books known are Qurans which belong to the first 300 years of Islam. The person who is first made the Quran designed is Hz.Ali.At the begininig,illumination used to seperate the verses,later it is used in prostration roses and page border designs.Especially,big roses are used in 11th-12th centuries.At the present day,the illumination art is used to design good writings,miniatures or it is used in tekstile on the designs of motifs.In our museums,there are many illuminations,ceramics,flags,carpets,kilims,wood works,glass works,which are maden by Turkish tradition and gratification.The treatises are important to show that many characteristics like colour,design and work are carried on traditionally.
Benzer Tezler
- Remembering and forgetting in the funerary architecture of Mustafa Kemal Atatürk: The construction and maintenance of national memory
Mustafa Kemal Atatürk'ün defin yapılarında anımsama ve unutma; milli belleğin inşaası ve sürdürülmesi
CHRİSTOPHER SAMUEL WİLSON
Doktora
İngilizce
2007
MimarlıkOrta Doğu Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜVEN ARİF SARGIN
- Ankara Etnografya Müzesi'ndeki XVI. yüzyıl Osmanlı dönemi İznik çinileri
16th century Ottoman period iznik tiles in Ankara Ethnography Museum
KÜBRA PİŞİREN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinAnkara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDULKADİR DÜNDAR
- Ankara Etnografya Müzesi'ndeki Osmanlı Dönemi madalya ve nişanlar
Ottoman Period Medals and Insignia in Ankara Ethnography Museum
ŞAZİYE AYAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
MüzecilikAnkara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDULKADİR DÜNDAR
- Ankara Etnografya Müzesi'ndeki şifa tasları
Healing bowls at the Ethnography Museum of Ankara
AYSUN AKI
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Sanat TarihiGazi ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MURAT ÇERKEZ
- Ankara Etnoğrafya Müzesi'ndeki Kırşehir halıları
Kırsehir carpets In Ankara Ethnography Museum
ÇİĞDEM KARAÇAY