Geri Dön

Cemâleddin Aksarâyî'nin 'Hâşiye alâ Şerhi Mecmâ'i'l-bahreyn' adlı eserinin İlm-i Hilâf bağlamında değerlendirilmesi

An evaluation of Cemâleddin Aksarâyî's work titled 'Hâşiye alâ Şerhi Mecmâ'i'l-bahreyn' in the context of Ilm-i Hilâf

PDF İndir

  1. Tez No: 777502
  2. Yazar: YAKUP TÜNEL
  3. Danışmanlar: PROF. DR. AHMET İNANIR
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Din, Religion
  6. Anahtar Kelimeler: Fıkıh, İbnü's-Sââtî, Şerh-i Mecma'i'l-bahreyn, Cemâleddin Aksarâyî, Haşiye alâ Şerh-i Mecmâ'i'l-bahreyn, Fiqh, İbnü's-Sââtî, Şerh-i Mecma'i'l-Bahreyn, Cemâleddin Aksarâyî, Haşiye alâ Şerh-i Mecmâ'i'l-Bahreyn
  7. Yıl: 2023
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi
  10. Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: İslam Hukuku Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 116

Özet

Cemâleddin Aksarâyî (ö. 791/1388-89) XIV. yüzyılda yaşamış alimlerden biridir. Soyu Fahreddin Râzî'ye (ö. 606/1210) dayanan Cemâleddin Aksarâyî Râzî ekolünün Anadolu'ya yayılmasında etkili olmuştur. Talebelerinden Molla Fenârî de hocasından aldığı ilimle Anadolu'da yeni bir sistemin oluşmasına katkı sağlamıştır. Cemâleddin Aksarâyî Aksaray'da yaşamış ve ilmi faaliyetlerini burada devam ettirmiştir. Belli bir dönem de Amasya'ya gitmiş ve orada kalmıştır. Tefsir, fıkıh, hadis, ahlak, tıp ve edebiyat alanında birçok eseri bulunan Cemâleddin Aksarâyî'nin hakkında daha çok menkıbelere yer verilir. Bu menkıbeler onun ilmi kişiliğini gölgede bırakmıştır. Aksarâyî'nin Hâşiye alâ Şerhi Mecmâ'i'l-bahreyn adlı eseri İbnü's-Sââtî'nin (ö. 694/1295) Şerhi Mecmâ'i'l-bahreyn adlı eserindeki bir takım kapalı kalan kısımları izah etmek, eksiklikleri gidermek ve o dönemdeki alimlerin dikkatini bu eser üzerine çekmek için yazıldığı ifade edilmektedir. Klasik fıkıh metinlerinin sistemiyle telif edilen eser hadislerden hareketle Hanefi mezhebi tenkidi yaptığından ve genel olarak Şafiî ekolünün Hanefî ekolüne itirazlarını ele aldığından bir nevi ekoller arası reddiye olarak kabul edilebilir. Kâle-ekûlü tarzında tertip edilen eserde itirazlar temellendirilirken ayet, hadis, kavâid-i külliye, usul ve aklî çıkarımlara başvurulmuştur. Ayrıca Aksarâyî itirazlarını temellendirirken ve naslardan hüküm çıkarırken hüküm çıkarma yöntemlerinin birçoğunu ustalıkla kullanarak itirazlarını temellendirme yoluna gitmiştir. Bu da Aksarâyî'nin alanına son derece hâkim olduğunu göstermiştir. Cemâleddin Aksarâyî'nin“Hâşiye alâ Şerhi Mecmâ'i'l-bahreyn”adlı eserinin ilmi hilaf bağlamında değerlendirilmesi amacıyla; İbadet bölümünde başın meshedilmesi, teyemmümün hangi cisimlerle alınabileceği, namazların cemedilmesi ve müellefe-i kulübe zekat verilmesi konuları, muamelat bölümünde bey'u'l-îne'nin hükmü, icâre akdinin üzerine bina edileceği me'cur, vakfın lazım veya gayri lazım bir akit olması, nikahta veli izni ve gasp edilen malın tazmini konuları, ukûbat bölümünde öldürülen kişinin diyetinin miktarı, kadınların şahitliği ve hazr ve ibaha başlığı altında satranç oynamanın hükmü konuları ele alınmıştır. Bu örneklerin seçilmesinin sebebi bu meseleleri hilaf ilmi bağlamında değerlendirirken ve bu konularda eleştirilerini ortaya koyarken Aksarâyî'nin ilmî birikiminin açıkça görülmesidir.

Özet (Çeviri)

Cemaleddin Aksarâyî (d. 791/1388-89) XIV. He is one of the scholars who lived in the 19th century. Cemaleddin Aksarâyî, whose lineage is based on Fahreddin Razi (d. 606/1210), was influential in the spread of the Razi school to Anatolia. Molla Fenari, one of his students, contributed to the formation of a new system in Anatolia with the knowledge he received from his teacher. Cemaleddin Aksarâyî lived in Aksaray and continued his scientific activities there. He went to Amasya for a certain period and stayed there. Jamaleddin Aksarâyî, who has many works in the fields of tafsir, fiqh, hadith, morality, medicine and literature, is mostly mentioned in legends. These legends overshadowed his scholarly personality. Aksarâyî's work called Hâşiye alâ Şerhi Mecmâ'i'l-bahreyn To explain some of the closed parts in İbnü's-Sââtî's (d. 694/1295) Şerhi Mecmâ'i'l-Bahreyn, to eliminate the deficiencies and to analyze the deficiencies of that period. It is stated that it was written to draw the attention of scholars to this work. The work, which was compiled with the system of classical fiqh texts, can be considered as a kind of inter-school rejection, since it criticizes the Hanafi school based on hadiths and generally deals with the objections of the Shafii school to the Hanafi school. While grounding the objections in the work, which was arranged in the style of Kale-ekul, verse, hadith, kawaid-i kulliye, method and rational inferences were applied. In addition, Aksarâyî has tried to justify his objections by using many of the methods of making judgments while grounding his objections and making judgments from the texts. This showed that Aksarâyî had a great command of his field. In order to evaluate Cemâleddin Aksarâyî's work named“Hâşiye alâ Şerhi Mecmâ'i'l-bahreyn”in the context of scientific contradiction; Wiping the head in the worship section, with which objects tayammum can be taken, the collection of prayers and the giving of zakat to the muellefe-i club, the decree of the bey'ul-ine in the transaction section, the obligation on which the ijara contract will be built, the foundation's necessary or non-necessary contract. In this study, the subjects of marriage, parental permission and compensation for the stolen property, the amount of the killed person's diet, the testimony of women and the provision of playing chess under the heading of preparation and surrender are discussed. The reason for choosing these examples is that Aksarâyî's scientific accumulation is clearly seen while evaluating these issues in the context of the science of falsity and presenting his criticisms on these issues.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    43668

    Cemaleddin Aksarayi'nin hayatı-eserleri

    The life the works of Cemaleddin Aksarayi

    İRFAN GÖRKAŞ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1995

    DinSelçuk Üniversitesi

    Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF.DR. FAHRETTİN OLGUNER

  2. Tez No

    249690

    Cemâleddin Aksarâyî ve ona nispet edilen 'Erbaûne Hadîsen' adlı eserin tahkiki

    Jamaleddin Aksarayi and the critical of the work named 'Erbaune Hadisen' that attiributed to him

    ALİ RIZA KENCİK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2009

    DinSelçuk Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ADİL YAVUZ

  3. Tez No

    314246

    Muhammed b. Aksarayî, Teferrücü'l-Ümerâ: Dil incelemesi-metin ve sözlük

    Muhammed b. Aksarayî, Teferrücü?l-Ümerâ: Language examination-text and dictionary

    GÜLCAN GENÇ

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2012

    Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MUHAMMET YELTEN

  4. Tez No

    794797

    Batı Anadolu'da dinî düşüncenin tarihi seyri (XIV. ve XVI. yüzyıllar)

    The historical travel of religious thought in Western Anatolia (XIV. and XVI. centuries)

    EFE BATUR ILĞIN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    TarihAydın Adnan Menderes Üniversitesi

    Tarih Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ KEMAL RAMAZAN HAYKIRAN

  5. Tez No

    870517

    Kutbüddin er-Râzî ve Cemâleddin el-Aksarâyî arasında Hakemlik: El-Keşşâf literatüründe Abdülkerim b. Abdülcebbâr'ın Kur'ân ilimleri çerçevesindeki muhakemeleri

    Arbitration between Qutb al-Dīn al-Rāzī and Jamāl al-Dīn al-Aksarāyī: The judgments of Abd al-Karīm bin Abd al-Jabbār within the framework of Qur'anic sciences in the literature of al-Kashshaf

    MUSTAFA AYDIN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Dinİstanbul 29 Mayıs Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. MEHMET TAHA BOYALIK

Geri Dön