Geri Dön

Güney Sibirya Türk destanlarında mekân ve zaman sembolizmi

Symbolism of space and time in epics of South Siberian Turks

  1. Tez No: 777962
  2. Yazar: BERNA ÖZPINAR
  3. Danışmanlar: PROF. DR. AYNUR KOÇAK
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2023
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İstanbul Kültür Üniversitesi
  10. Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 352

Özet

İlk yurtları Orta Asya olan Türkler yüksek bir kültür ve uygarlık oluşturmuşlar, buradan farklı coğrafyalara yayılmışlardır. Türk kültürü, Türk toplumunun ortak düşünceleriyle şekillenmiştir. Kolektif tefekkürün en yüce eseri hikmettir ve Türkler kendi hikmetlerini oluşturabilmişlerdir. Dünya görüşü olması sebebiyle hikmet, kozmogoniyle de ilişkilidir. Türklerin kendilerine ait en eski kozmolojisine göre kâinatın tüm tezâhürleri, Yer ve Göğün temsil ettiği iki evrensel nefesten oluşan bir sistemdir. Buna“evrenselci dikotomi”denir. İki ilkenin oluşturduğu bu sistem, zıtlıkların uyumlu birliğine dayanır ve buna göre Dünya, Yer ve Göğün birleşiminden oluşmuş bir bütündür. Türk düşüncesinin temel anlayışı olan evrenselci dikotomi, dünya görüşü olmasından dolayı anlatılara da yansımıştır. Evrensel iki ilke Türk destanlarında yüzeydeki konunun alt katmanlarında semboller aracılığı ile barındığından, varlığı ancak semboller çözümlenip, birbirleriyle bağlantısı kurulduğunda anlaşılmaktadır. Türk mitolojik anlatılarında aynı özden gelen evrensel iki ilkenin mekâna ve zamana dair gerçekleştirdiği yaratımlar, kahraman ve karşı-kahramanların mücadelesi üzerinden verilir. İki ilke tanrısal gücü temsilen çeşitli biçimlerde görülebilir. Görünürdeki mücadele sonunda daima bir yaratım gerçekleşir. Onlar birlikte dengeyi sağlayarak, kozmosu kurarlar ve yaşamı sürdürürler. Bu çalışmada Güney Sibirya Türk destanlarında mekân ve zaman sembolizmi, Türk halkları olan Altay, Hakas, Şor ve Tuvalara ait destan örnekleri üzerinde incelenmiş, mekân ve zamana dair sembol çözümlemeleri yapılarak, anlatılar evrensel iki ilkeli sistem bağlamında ele alınmıştır.

Özet (Çeviri)

The Turks, whose first homeland was Central Asia, built high culture and civilization and spread to different geographies from here. Turkish culture has been shaped by the common thoughts of Turkish society. The Turks managed to create their own wisdom, the highest work of collective contemplation. Since it is a kind of worldview, wisdom is also related to cosmogony. As per the oldest cosmology of the Turks, all manifestations of the universe are a system consisting of two universal principles represented by the earth and the sky and this is called“universalist dichotomy”. This system formed by two principles is based on the harmonious unity of opposites. In this context, the world is also a unity consisting of the combination of the earth and the sky. The universalist dichotomy, which is the fundamental understanding of Turkish philosophy, is also reflected in the narratives as it is a worldview. Since the two universal principles in Turkish epics are embedded with the symbols in the deeper layers of the apparent subject, their existence comes to light only when the symbols are analyzed and associated with each other. In Turkish mythological narratives, the creations of two universal principles, which have the same sources, regarding space and time, are explained through the struggle of heroes and anti-heroes. The two principles can be seen in various forms representing divine power. At the end of the apparent struggle, there is always a creation. Together they balance the cosmos and sustain life. In this study, the symbolism of space and time in the epics of South Siberian Turks was examined through the examples of epics belonging to the Turkic peoples Altai, Khakas, Shor and Tuvas, and the narratives were discussed in the context of a universal two-principle system by analyzing symbols of space and time.

Benzer Tezler

  1. Güney Sibirya Türk destanlarında gökyüzü ve yer altı ile ilgili mitolojik unsurlar

    South Siberia is at the Turkish epics mythologic items about sky and underground

    VEYSEL GÜRTÜRK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Halk Bilimi (Folklor)Süleyman Demirel Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. HALİL ALTAY GÖDE

  2. Güney Sibirya Türk destanlarında kahramana yardımcı unsurlar

    Accessory elements to the hero in South Siberia Turkish epos

    HİLAL TÜRKER

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2010

    Türk Dili ve EdebiyatıGazi Üniversitesi

    Türk Edebiyatı Bölümü

    DOÇ. DR. İBRAHİM DİLEK

  3. Güney Sibirya Türk destanlarında korku

    Fear in the Southern Siberian Turkish epics

    KAZIM BAŞKÖK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    Halk Bilimi (Folklor)Süleyman Demirel Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET ÖZÇELİK

  4. Türk destanlarında büyü ve fal motifi

    Magic and fortunetelling motifs i̇n Turkish epics

    MERT CAN ALEMDAR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2014

    Türk Dili ve EdebiyatıGazi Üniversitesi

    Türk Edebiyatı Bölümü

    PROF. İBRAHİM DİLEK

  5. Güney Sibirya destanlarında metaforik dönüştürme biçimleri

    Types of metaphorical transformations in the Southern Siberian epics

    MİRZA POLAT

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    Türk Dili ve EdebiyatıArdahan Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ERDOĞAN ALTINKAYNAK