Farklı türde metinlerde tutarlılık görünümleri
The aspects of coherence in different genre of texts
- Tez No: 779330
- Danışmanlar: PROF. DR. KAMİL İŞERİ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Genel Dilbilim Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Genel Dilbilim Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 179
Özet
İnsan zihni tutarlı olanı algılama, olaylar ya da durumlar arasında az ya da çok, açık ya da örtük anlamsal ilişki kurma eğilimindedir. İnsanın dünyayı anlamlandırmak için başvurduğu bu ilke, dil çalışmalarının da önemli bir parçasıdır. Yazılı ya da sözlü bir metnin okuyucusuyla/dinleyicisiyle buluşması sırasında, doğru bir iletişimin sağlanabilmesi için metin parçaları arasındaki ilişkinin tanınması gerekmektedir. Bu nedenle, çoklu tümcelerden oluşan dilsel olguların çözümlenmesinde nesnel, somut ve bütüncül yaklaşımlara ihtiyaç vardır. Çünkü tutarlılığın anlaşılması, dili anlamanın bir aracıdır. Bu açıdan, çalışmada alanyazındaki araştırmalardan tespit edilen çok sayıda tutarlılık ilişkisinden hareketle kuramını oluşturan Kehler'in (2002), çıkarım temelli kuramı benimsenmiştir. Çalışmanın amacı deneme, öykü ve araştırma makalelerinde kullanılan tutarlılık ilişkilerini ortaya çıkarmak ve bu ilişkilerin metin türüne özgü özellikler gösterip göstermediğini belirlemektir. Bu amaçla, 2015-2018 yılları arasında yayımlanmış 20 deneme, 51 öykü ve dilbilim, sosyoloji, felsefe ve tarih alanından alınan 242 araştırma makalesi incelenmiştir. Veri tabanını oluşturan metinler Kehler (2002) tarafından geliştirilen tutarlılık ilişkilerine göre çözümlenmiştir. Tutarlılık ilişkileri ve alt ulamları çerçevesinde metinlerde tümce düzeyinde görülen ilişki sıklıkları ve bu ilişkileri sağlayan dilsel görünümler belirlenmiştir. Öykü, deneme ve araştırma makalesi metin türleri arasında elde edilen tutarlılık oranlarının karşılaştırılması için iki oran testi uygulanmıştır. Çalışmada, tutarlılık ilişkilerinin daha yoğun olduğu türlerin sırasıyla denemeler, araştırma makaleleri ve öyküler olduğu belirlenmiştir. Tutarlı örüntülerin kurgulanmasında hem açık hem de örtük dilsel kullanımların tercih edildiği; ancak bunların türlere göre kullanım sıklarının değiştiği ve metinlerin tür özelliklerinin, tutarlı örüntülerin kurulmasına etki ettiği sonucuna ulaşılmıştır.
Özet (Çeviri)
Human mind tends to perceive what is consistent and to establish a more or less explicit or implicit semantic relationship between events or situations. This principle, which people use to make sense of the world, is also an important part of language studies. During the meeting of a written or spoken text with its receiver, the relationship between the text parts must be recognized in order to provide the right communication. Therefore, there is a need for objective, concrete and integrated approaches to the analysis of linguistic phenomena consisting of multiple sentences, because understanding coherence is a tool for understanding language. In this context, the inference-based theory of Kehler (2002), who created his theory with reference to the numerous coherence relations studies in the literature, was applied in this study. The aim of the study is to reveal the coherence relationships used in essays, stories and research articles and to determine whether these relationships show characteristics specific to the genre. For this purpose, 20 essays, 51 stories and 242 research articles from the fields of linguistics, sociology, philosophy and history published between 2015-2018 were examined. The texts forming the corpus were analyzed according to the coherence relations developed by Kehler (2002). Within the framework of coherence relations and sub-categories, the frequency of relations in the texts at the sentence level and the linguistic aspects that provide these relations were determined. Two sample ratio test was applied to compare the coherence rates obtained between story, essay and research article. In this study, it was determined that the genres with more intense coherence relations were respectively essays, research articles and stories. It has been concluded that explicit and implicit linguistic uses are preferred in constructing consistent patterns, but their frequency of use varies according to genres. Besides, it was found that the genre characteristics of the texts have an effect in the construction of consistent patterns.
Benzer Tezler
- Üniversitelerin dil öğretim merkezlerinde Türkçe öğrenen yabancıların yazılı anlatımlarının bağdaşıklık ve tutarlılık düzeylerinin incelenmesi
Examining the levels of cohesion and coherence of texts written by international students learning Turkish in language teaching centers at universities
ALİYE NUR ERCAN GÜVEN
Doktora
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimNecmettin Erbakan ÜniversitesiTürkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ŞERİFE AKPINAR
- Sekizinci sınıf öğrencilerinin atmosfer olayları konularına ait yaygın kavram yanılgılarının belirlenmesi: Ölçek geliştirme ve uygulama çalışması
Determination of the common misconceptions of eighth grade students about atmosphere events: A scale development and implementation study
BASRİYE ÖNGEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimEskişehir Osmangazi ÜniversitesiMatematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. S. DENİZ KORKMAZ
- Kuantum biliminin getirdiği yenilikler ışığında ruhsal zekânın edebiyat eğitiminde kullanılması
The application of spiritual intelligence to the education of literature under the light of new developments brought by quantum science
ALİYE USLU ÜSTTEN
- Klasik oyunların çağdaş yorumları
Başlık çevirisi yok
FAKİYE ÖZSOYSAL
Yüksek Lisans
Türkçe
1994
Sahne ve Görüntü Sanatlarıİstanbul ÜniversitesiTiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Ana Bilim Dalı
PROF.DR. ZEHRA İPŞİROĞLU
- Varlık isimlerinin bağlı veriler (lınked data) kullanılarak anlamlandırılması
Named entity disambiguation using linked open data
ŞERZOD HAKİMOV
Yüksek Lisans
İngilizce
2013
Bilim ve TeknolojiTOBB Ekonomi ve Teknoloji ÜniversitesiBilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ERDOĞAN DOĞDU