Vergi harcamalarının gelişimi ve yükselen piyasalar: Türkiye ve Latin Amerika karşılaştırması
Development of tax expenditures and emerging markets: Comparison of Turkey and Latin America
- Tez No: 779599
- Danışmanlar: PROF. DR. DENİZ AYTAÇ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Kamu Yönetimi, Maliye, Public Administration, Finance
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hitit Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Maliye Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 187
Özet
Toplumsal yapı; düzenini ve devamlılığını sağlamak adına egemenlik gücüne dayanan, çeşitli görev ve sorumlulukları ile toplumun idaresinden sorumlu en üst siyasi yapı olan devlete gereksinim duymaktadır. Devlet toplumun yaşamsal faaliyetlerinin sürdürülmesi için toplumsal düzeni sağlamak gibi çeşitli amaçlar doğrultusunda politikalar benimseyerek ekonomik, sosyal ve siyasi pek çok kamu hizmeti gerçekleştirmektedir. Devlet klasik işlevleri doğrultusunda sosyal yaşama adalet, güvenlik, eğitim, sağlık gibi alanlardaki hizmetleri ile dahil olmakla birlikte sosyal amaçların yanı sıra ekonomik ve siyasi pek çok amaç için de maliye politikalarına başvurmaktadır. Maliye politikaları kamu harcamaları ve kamu gelirleri gibi araçlardan yararlanarak uygulanmaktadır. Devlet gerçekleştirdiği kamu hizmetleri için bir finansmana ihtiyaç duymaktadır. Kamu hizmetleri için gereken bu finansmanın büyük bir kısmını devlet yine kamudan yani halktan aldığı vergiler yolu ile karşılamaktadır. Vergiler bir toplumun ve devletin vazgeçilmez bir unsuru olsa da vergilerin birey ve gruplar üzerinde oluşturduğu gelir azaltıcı etkiler ekonomik ve sosyal açıdan olumsuzluk teşkil edebilmektedir. Böyle durumlarda devlet birey ya da grupların üzerindeki vergi yüklerini hafifleterek gerek ekonomik gerekse sosyal amaçlarla topluma örtülü bir teşvik sağlamaktadır. Bu vergi harcamaları uygulamaları ile gerçekleştirilmektedir. Vergi harcamaları her ne kadar kamu harcaması niteliği taşıyan bir mali araç olsa da kamu harcamaları içerisinde yer almamaktadır. Vergi ayrıcalığı tanınan kişi ya da gruplara yönelik muafiyet, istisna ve indirim gibi uygulamalarla devlet, alacağı vergilerin bir kısmından vazgeçerek vergi harcama amaçlarını gerçekleştirmektedir. Toplumsal hizmetlerin maliyetini karşılamak için yararlanılan en önemli kaynak olan vergilerin de toplanma maliyeti bulunmaktadır. Devletler sorumlulukları gereği elde ettikleri gelirlerin bir kısmını dolaylı olarak sübvanse etmek yerine doğrudan alacağı vergilerden vazgeçme yoluna gidebilmektedir. Bu şekilde önce vergiyi alıp yeniden dağıtıma yönlendirmek yerine, bürokrasi ve maliyetleri devre dışı bırakarak alacağı vergilerden belirli ölçütlerle vazgeçmektedir. Vergi harcamaları kavramsal ve yapısal olarak her ülke için farklı anlam ve nitelendirmelere sahip olabilmekte ve farklı amaçlara hizmet eden bir araç olarak kullanılabilmektedir. Örneğin gelişmiş ülkeler vergi harcamalarını daha çok ekonomik istikrar amacı ile piyasada dengeyi sağlamaya yönelik kullanırken, gelişmekte olan ülkelerde yatırım ve harcama gibi ekonomik kararların etkilenmesi ve artması dolayısı ile ekonomide kalkınma sağlanması amacı ile kullanmaktadır. Ülkelerin vergi harcamalarına bakış açıları ya da hesaplama ve raporlama yöntemleri farklılık gösterebilmektedir. Bu çalışmada devletlerin kaynak dağılımı adaleti ile ekonomik refah gibi mali amaçları doğrultusunda en önemli gelir kaynaklarından biri olan vergilerden gönüllü olarak vazgeçerek uyguladıkları vergi harcama politikalarının yıllara göre uygulanma oranları incelenerek söz konusu politikaların amacına uygun sonuçlar doğurup doğurmadığı ve vergi adaleti ile kaynak dağılımında adalet üzerindeki etkileri araştırılmaktadır. Özellikle ülkemizin de içerisinde bulunduğu seçilmiş yükselen piyasa ekonomilerinde vergi harcamalarının incelenmesi ve vergi harcamalarındaki değişimlerin olumlu ya da olumsuz sonuçlarının analiz edilmesi çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Çalışma;“Vergi Kavramı Çerçevesinde Vergi Harcamaları”,“Vergi Harcaması Kavramı Gelişimi ve Yükselen Piyasalar”ve“Yükselen Piyasalarda Vergi Harcaması Uygulamaları: Türkiye ve Latin Amerika Ülkeleri”olmak üzere üç ana bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde çalışmamızın ana kavramı vergi harcamalarına bir temel oluşturmak amacıyla vergi, vergi yükü gibi kavramlar ele alınacaktır. Sonra vergi harcamaları kavramının küresel anlamda ilk ortaya çıkışı ve gelişimi incelenerek vergileme ilkeleri ile uygunluk gösterip göstermediğine bakılacaktır. Sonrasında ülkemizin de içinde yer aldığı Yükselen Piyasa Ekonomileri kavramı ele alınacaktır. Yükselen piyasa sınıflandırması içerisinde ülkemizle benzerlik gösteren Latin Amerika ülkelerindeki vergi harcama kavramı ve gelişimi ele alınacaktır. Genel olarak seçili ülkeler ile ülkemizin karşılaştırılması ile Latin Amerika ülkeleri vergi harcamalarına daha fazla öncelik vermektedir.
Özet (Çeviri)
Social structure needs the state which is the highest political structure responsible for the administration of society with its various duties and responsibilities and based on its sovereign power on behalf of ensuring its order and continuity. The state carries out many economic, social and political public services in order to maintain the vital activities of the society by adopting policies in line with various purposes such as ensuring social order. The state both applies to fiscal policies for many economic and political purposes as well as social purposes and get involves in social life with its services in areas such as justice, security, education and health ın line with its classical functions. Fiscal policies are implemented by making use of tools such as public expenditures and public revenues. The state needs a financing for the public services that performs. The state receives again a large part of this financing from the public through the taxes that is needed for public services. Although taxes are an indispensable element of a society and state, the income-reducing effects of taxes on individuals and groups can be negative in economic and social terms. In such cases, the state provides an implicit incentive to the society for both economic and social purposes by reducing the tax burden on individuals or groups. These tax expenditures are realized through practices. Although tax expenditures are a financial instrument with the characteristics of public expenditure, they are not included in public expenditures. The state gives up some of the taxes it will collect for tax expenditure purposes through individuals or groups who are granted tax privileges through applications such as exemptions, exceptions and discounts. Taxes, which are the most important resource used to cover the cost of social services, have collection costs. Instead of indirectly subsidizing a part of the revenues they receive due to their responsibilities, the state can opt for giving up the taxes that they will receive directly. In this way,instead of taking the tax firstly and resort to redistribution, they give up the taxes in a certain criterion which they will take by excluding bureaucracy and costs. Tax expenditures can have different meanings for each country conceptually and structurally and can be described differently. While the developed countries use their tax expenditures mostly to provide balance in the market with the aim of economic stability, developing countries use them for the purpose of providing economic development due to the effect and increase of economic decisions such as investment and expenditure. The perspectives of countries on tax expenditures or the calculation and reporting methods may differ. In this study, it will be examined whether the policies implemented by the state have been reviewed in accordance with the financial objectives of resource distribution, such as justice and economic prosperity, by voluntarily giving up one of the most important sources of income taxes. This means that the rates of tax expenditure policies over the years, whether they achieve results for their purposes, and the impact on justice in tax and resource distribution. The aim of the research is to analyze the positive or negative consequences of the changes by reviewing tax expenditures in emerging markets, including our country and especially our country. Study consists of three main sections:“Tax Expenditures within the Framework of the Tax Concept”,“Development of the Concept of Tax Expenditure and Emerging Markets”and“Tax Expenditure Practices in Emerging Markets: Turkey and Latin American Countries”. In the first part, tax and tax burden will be discussed to form a basis for tax expenditures which are the main concept of our study. Then, the first emergence and development of the concept of tax expenditures in the global sense will be examined and it will be examined whether it is compatible with taxation principles or not. After that, the concept of emerging market economies, including our country, will be discussed. The developing market classification will focus on the concept and development of tax expenditures similar to our country in Latin America. In general, the comparison between our country and the selected countries shows that tax spending is prioritized in Latin America.
Benzer Tezler
- Tarih-i Burhaneddin-i Belhi (Lady Sheil'in anıları)
History of Burhaneddin-i Belhi (Memories of Lady Sheil)
NİHAL ÇANKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Doğu Dilleri ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiFars Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET KANAR
- Türkiye'de vergi harcamalarının gelişimi ve değerlendirilmesi
The development and the evaluation of tax expenditures in Turkey
ZEYNEP ÖZTÜRK
- Kamu harcamalarının enflasyonist etkileri ve Türkiye'deki durumu
The Inflations effects of public expenses and Turkey's position
ESAME AYDIN
- Kurumlar vergisine ilişkin vergi harcamalarının vergileme ilkeleri açısından değerlendirilmesi
An evaluation of corporate tax expenditures in terms of taxation principles
RAMAZAN YILDIZ
- Türkiye'de kamu harcamalarının sosyal refah devleti anlayışı açısından değerlendirilmesi
The evaluation of public expenditure in Turkey according to the social welfare state approach
GÜNGÖR ÖZCAN