Tüketim ve üretim diyalektiğinde kentsel praksisin dışsallaşma hâli: Sokak sanatı
The externalization of urban praxis in the dialectic of consumption and production: Street art
- Tez No: 791291
- Danışmanlar: DOÇ. ZEYNEP GÜNAY
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Şehircilik ve Bölge Planlama, Architecture, Urban and Regional Planning
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kentsel Tasarım Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kentsel Tasarım Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 115
Özet
Kapitalist ekonomik sistemin yaratmış olduğu mevcut koşullar altında bireyler sürekli tüketim hâlinde bulunmaktadır. Yaşamın zorunlu bir parçası olan tüketim, ihtiyaçlar doğrultusunda yapılmaktan uzaklaşarak başlı başına bir amaç hâline gelmiştir. Kapitalizm, bireyleri durmaksızın tüketime teşvik etmek suretiyle kendi sürekliliğini sağlamakta ve mevcudiyetini devamlı kılmaktadır. Tüketim toplumu olarak adlandırılan bu yaşam tarzı içinde bireyler, kendilerine ve topluma yabancılaşma hâli içinde bulunmaktadır. Para-meta-para döngüsünün en yoğun olarak gerçekleştiği kent mekânları ise yabancılaşma hâlinin merkezi olarak nitelendirilmektedir. Toplumsal ve maddi birer ürün olmaları sebebiyle kentsel mekânlar, içinde barındırdığı topluluklardan etkilenmekte ve bu topluluklar da mekânları etkilemektedir. Bu sebeple kapitalizm, mekânlara yerleşerek kendisini yeniden üretmekte, canlılığını ve varlığını sürdürülebilir kılmaktadır. Sahip olduğu kalabalıklar kadar karmaşa ve çelişki barındıran kentsel mekânlar, aynı zamanda kapitalizme karşı direniş ve devrim imkân ve potansiyelini de içermektedir. Kentlerin barındırdığı bu imkân ve potansiyelleri kapitalizme karşı kullanabilmek adına, praksis kavramına odaklanılmaktadır. Teorik ve pratik etkinliğin birliği; bilgi, deneyim ve eylemlerin toplamı olarak tanımlanmakta ve eylemlilik hâli olarak ifade edilmekte olan praksis için ise, araştırmanın başlangıç noktasında konumlanan tüketim hâlinin karşısında, diyalektik bir yaklaşım ile, kentsel mekân düzleminde üretim hâli esas alınmaktadır. Araştırmada sanatsal üretim çerçevesinden değerlendirmeye alınan üretim hâli, kapitalizm tarafından tüketim nesnesi hâline getirilerek metalaştırılmış sanat pratiklerinin aksine, kentsel mekân düzleminde muhalif kimliği, eleştirel dili ve karşı-hegemonik söylemleri ile öne çıkan sokak sanatı üzerinden yürütülmektedir. Araştırma, mekân felsefesi bakışı ile, kapitalist ekonomik sistemin tüketim pratiklerinin karşısına üretim pratiklerini koyarak, praksis kavramını kentsel mekân düzlemindeki sanatsal izleri üzerinden irdelemeyi amaçlamaktadır. Belirtilen bu amaç çerçevesinde, kapitalizmin tüketim ve üretim karşıtlığına dair kavramsal bir bakış sunmayı; kapitalizme karşı eylemlilik hâli olarak praksis kavramının kent, mekân ve sanat ile ilişkisini incelemeyi; kentsel praksisin dışsallaşma hâlini, kentsel mekânda üretilen sanatsal izler üzerinden diyalektik bir yaklaşım ile değerlendirmeye almayı hedeflemektedir. Belirtilmiş olan amaç ve hedefler doğrultusunda araştırmada, başlıca“Kentsel praksisin dışsallaşma hâli, kentsel mekânda üretilen sokak sanatı üzerinden değerlendirilebilir mi?”sorusuna yanıt aranmaktadır. Bu ana soruya bağlı olarak ise, kapitalist toplumun tüketim pratiklerine karşı üretim hâlinin nasıl ele alınabileceği, eylemlilik hâli olarak praksisin kentsel mekânda nasıl okunabileceği, kentsel praksisin dışsallaşma hâli olarak sanatsal üretimin kentsel mekânda nasıl izlenebileceği ve kentsel praksisin diyalektik bir yaklaşım ile sokak sanatı üzerinden nasıl incelenebileceği araştırılmaktadır. Kentsel praksisin dışsallaşma hâli olarak kentsel mekân düzlemindeki sanatsal izlerin arayışında olan bu araştırma, bireysel söylemleri ile toplumsal yansımanın kentteki izleri olması sebebiyle sokak sanatının grafiti (duvar resmi ve/ya yazısı) boyutuna odaklanılarak yürütülmektedir. Araştırma, dört farklı coğrafyadan, dört farklı çatışma sebebi ile kentsel mekânda üretilmiş dört farklı kapitalizm karşıtı grafiti çalışmasının, diyalektiğin dört temel yasası esas alınarak kentsel praksis bağlamında değerlendirilmesine yönelik tasarlanmıştır. Kentsel praksis bağlamında sokak sanatı, araştırma için belirlenmiş grafiti çalışmaları üzerinden, diyalektiğin bütünlük yasasına göre, tarihsel bütünlüğü içinde ortaya çıkma nedenleri ve ortaya çıktığı zamanın koşulları ile; hareket yasasına göre, başlangıcından günümüze dek geçirdiği süreç ile; çelişme yasasına göre, geçirdiği süreç içinde barındırdığı çatışmalar ve devrim yasasına göre ise, geçirdiği değişim ve dönüşümleri ile beraber incelemeye alınmaktadır. Bu doğrultuda elde edilen bulgulara göre, sokak sanatının kentsel praksis bağlamında niteliği, diyalektik bir yorumlama ile sorgulamaya açılmaktadır. Sanat felsefesinden kent sosyolojisine, mekân felsefesinden kentsel sanat pratiklerine uzanan bu araştırmada, çapraz okumalar yapılarak farklı disiplinlerin birlikte ele alınması ve ortak bir zeminde buluşturulması hedeflenmiştir. Özellikle Türkiye'de kentsel mekânın, bahsedilen disiplinler üzerinden henüz yeterince irdelenmemiş olduğu gözlemlenmekte; dolayısıyla araştırmanın literatüre ilham verici bir katkı sağlayacağına inanılmaktadır. Kentsel praksisi odağına alan bu araştırmanın, kapitalizmin yıkıcılığının bilincinde olan ve bireysel farkındalıkla yetinmeyerek topluma ulaşmaya çalışan herkes için ihtiyaç duyulan umuda ve motivasyona yönelik atılan bir adım olacağı öngörülmektedir. Aynı zamanda, literatürde kendisine yakın zamanda yer edinmeye başlamış olan sokak sanatının disiplinler arası bir araştırmaya dâhil edilmesi ile beraber, konu ile ilgili olarak toplumsal, mekânsal ve sanatsal alanlarda yapılacak olan çalışmaların önünün açılacağı düşünülmektedir.
Özet (Çeviri)
Under the current conditions created by the capitalist economic system, individuals are constantly consuming. Consumption, which is a necessary part of life, has become a goal in itself, moving away from being made in line with needs. Capitalism ensures its own continuity and makes its existence permanent by encouraging individuals to consume continuously. In this lifestyle, which is called the consumer society, individuals are in a state of alienation from themselves and the society. Urban spaces, where the money-commodity-money cycle takes place most intensely, are described as the center of alienation. Because they are social and material products, urban spaces are affected by the communities they host, and these communities also affect the spaces. For this reason, capitalism reproduces itself by settling in spaces and makes its vitality and existence sustainable. Urban spaces, which contain as much confusion and contradiction as the crowds they have, also contain the possibility and potential of resistance and revolution against capitalism. In order to use these possibilities and potentials of cities against capitalism, the concept of praxis, which is mentioned with Marxist literature, is focused on. For praxis, which is defined as the unity of theoretical and practical activity and the sum of knowledge, experience and actions, and expressed as taking action, in contrast to the consumption state, which is located at the starting point of the research, the state of production at the urban space level is taken as a basis with a dialectical approach. The state of production, which is evaluated within the framework of artistic production in the research, is carried out through street art, which stands out with its oppositional identity, critical language and counter-hegemonic discourses at the urban space level, in contrast to art practices that have been commodified by capitalism as a consumption object. The research aims to examine the concept of praxis through its artistic traces on the plane of urban space, by putting production practices against consumption practices of the capitalist economic system with the perspective of space philosophy. Within the framework of this stated purpose, it aims to present a conceptual view of capitalism's opposition to consumption and production; to examine the relationship of the concept of praxis as a state of action against capitalism with the city, space and art; to evaluate the externalization of urban praxis with a dialectical approach through artistic traces produced in urban space. In line with the stated goals and objectives, in the research, the answer to the following question is sought: Can the externalization of urban praxis be read through street art produced in urban space? Depending on this main question, it is researched how the state of production can be handled against the consumption practices of the capitalist society, how praxis as a state of action can be read in urban space, how artistic production as a state of externalization of urban praxis can be viewed in urban space, and how urban praxis can be examined through street art with a dialectical approach. This research, which is in search of artistic traces on the plane of urban space as the externalization of urban praxis, is carried out by focusing on the graffiti (wall painting and/or writing) dimension of street art, since individual discourses and social reflection are the traces of the city. The research is designed to evaluate four different anti-capitalist graffiti works produced in urban spaces due to four different conflicts from four different geographies, in the context of urban praxis, based on the four basic laws of dialectics. In the context of urban praxis, street art is examined together with the reasons for its emergence in its historical integrity and the conditions of the time it emerged, according to the law of integrity of dialectics; together with the process it has gone through from the beginning to the present, according to the law of movement of the dialectics; together with the conflicts it has in the process according to the law of contradiction of the dialectics, and together with the changes and transformations it has undergone according to the revolutionary law of dialectics, through graffiti works determined for research. According to the findings obtained in this direction, the quality of street art in the context of urban praxis is being questioned with a dialectical interpretation. In this research, which extends from philosophy of art to urban sociology, from philosophy of space to urban art practices, it is aimed to deal with different disciplines together and to bring them together on a common ground by making cross-readings. Especially in Turkey, it is observed that the urban space has not been sufficiently examined through the disciplines mentioned. Therefore, it is believed that the research will make an inspiring contribution to the literature. It is anticipated that this research, which focuses on urban praxis, will be a step towards the hope and motivation needed for everyone who is aware of the destructiveness of capitalism and who is not content with individual awareness and tries to reach society. At the same time, it is thought that with the inclusion of street art, which has recently started to take place in the literature, in an interdisciplinary research, it will pave the way for studies to be made in the social, spatial and artistic fields related to the subject.
Benzer Tezler
- Dijital platformların belgesel üretim, dağıtım, tüketim ilişkileri üzerine etkileri: Netflix belgeselleri
Effects of digital platforms on documentary production, distribution, and consumption relations: Netflix documentaries
SEVİNÇ KARATAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Güzel SanatlarDokuz Eylül ÜniversitesiFilm Tasarımı Ana Sanat Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ OZAN OTAN
- Mass customization of architecture
Mimarlıkta kitlesel özelleştirme
EFE GÖZEN
Yüksek Lisans
İngilizce
2011
Bilim ve Teknolojiİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ARDA İNCEOĞLU
- Environmental sustainability for selected packaging wastes
Seçilmiş ambalaj atıkları için çevresel sürdürülebilirlik
ASUDE PELİN KORKMAZ
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
Çevre MühendisliğiBoğaziçi ÜniversitesiÇevre Teknolojileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NİLGÜN CILIZ
- Analysing the attitude-action gap in sustainable consumption and production
Sürdürülebilir üretim ve tüketim kalıpları için tutum-eylem boşluğunun analizi
NOUR ELHOUDA ATEMNI
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
İşletmeİstanbul Aydın Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HATİCE ŞEHİME ÖZÜTLER