Sahraaltı Afrika masalları çevirilerinin çoğuldizge kuramı ve çeviri stratejileri ışığında incelenmesi
An analysis of Sub-Saharan Africa folktales translations in light of polysystem theory and translation strategies
- Tez No: 794774
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MURAT ÖZCAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Mütercim-Tercümanlık, Translation and Interpretation
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mütercim Tercümanlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Çeviri ve Kültürel Çalışmalar Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 283
Özet
Dünyanın en köklü edebiyat geleneklerinden birinin mirası olan Sahraaltı Afrika masalları insanoğlunun ilk ayak izlerinin ortaya çıktığı çok dilli ve çok kültürlü bir medeniyetin birikimidir. Böylesine kadim bir kültür geleneğiyle ilişkilerse, Türkiye'nin Afrika kıtasına uyguladığı Afrika Eylem Planı (1998) doğrultusunda güçlenmiş ve çok boyutlu bir hale bürünmüştür. Türkiye'nin Sahraaltı Afrika'ya dönük kültürel diplomasisi ise, zamanla edebiyata da tesir ederek Afrika Edebiyatı'na dair sözlü ve yazılı ürünlerin Türk yazınında daha sık yer almasına olanak sağlamış gözükmektedir. Buradan hareketle oluşturulan araştırmada, Afrika kültürünü derinlemesine yansıtan Sahraaltı masallarının yazınsal çoğuldizge içindeki konumu ve söz konusu masalların çoğuldizgeyi şekillendirmede nasıl bir role sahip olduğu incelenmektedir. Bu bağlamda, bu çalışma makro düzeyde Sahraaltı masalları çevirilerinin yazınsal çoğuldizge içerisinde merkezi ya da çevresel olarak mı konumlandığını ortaya çıkarmayı; mikro düzeyde ise masalların içerdiği Sahraaltı Afrika kültürüne has unsur ve ifadeleri belli başlı çeviri yöntem ve stratejileriyle analiz etmeyi amaçlamaktadır. Bu amaç doğrultusunda, Sahraaltı masalları tarihsel bir bağlam içinde ele alınmış ve masalların bulundukları sistem içinde diğer dizgelerden ne kadar etkilendiği veya bu dizgeleri ne derece etkilediği incelenmiş olup yazınsal çoğuldizgenin merkezi veya çevresi konumunda mı olduğu belirlenmiştir. Masalların erek kültür dizgesi içinde nasıl alımlandığını ortaya çıkarmak içinse, masallar Sahraaltı Afrika masallarına özgü kültürel (Newmark, 2010), dilsel ve masal unsurlarının bir araya getirilmesiyle oluşturulan tasnif ile sınıflanmıştır. Tasnif sonucunda elde edilen veri ise Aixela'nın (1996) kültürel ögelerin çevirisi için önerdiği stratejiler temel alınarak Venuti'nin (1995)“Yerlileştirme-Yabancılaştırma”yaklaşımları çerçevesinde analiz edilmiştir. Araştırmanın sonucunda, Türkçeye kazandırılan Sahraaltı Afrika masallarının yazınsal çoğuldizge içerisinde çevresel konumlandığı ve söz konusu eserlerin çoğuldizgeyi şekillendirmekten uzak ikincil bir role sahip olduğu; bununla birlikte çevirmenlerin Sahraaltı masallarının çevirisinde tercih ettikleri strateji ve yöntemlerle Sahraaltı kültürünün özgünlüğünü ve zenginliğini erek kitleye hissettiren ve böylece Afrika kültürünün milli değerlerini erek kültür dizgesinde görünür kılan bir çeviri yaklaşımı benimsedikleri ortaya çıkmıştır. Ayrıca çalışmanın, 1960-2020 yılları arasında masal çevirisi kapsamında çocuk edebiyatı çeviri politikasına yön veren bazı yaklaşım ve yönelimleri de açığa çıkarması bakımından literatüre katkı sağlayacağı düşünülmektedir.
Özet (Çeviri)
Sub-Saharan African folktales, the heritage of one of the oldest literary traditions in the world, are the product of a multilingual and multicultural civilization where the earliest footprints of human beings originated. Türkiye's relations with the African continent having ancient cultural tradition have deepened and expanded with the implementation of Africa Action Plan (1998). In this regard, Türkiye's cultural diplomacy towards Sub-Saharan Africa has had a long-lasting impact on Turkish literature and made it possible for more oral and written pieces about African literature to appear today. In accordance with this viewpoint, the study attempts to explore whether the translations of Sub-Saharan African folktales have a central or peripheral position in the Turkish literary polysystem and what role they have in shaping the polysystem. In this context, this study aims to position Sub-Saharan folktales in Turkish polysystem and to analyse Turkish translations of folktales in line with some translation methods and strategies used for cultural elements and expressions. The folktales have been examined in a historical context to place them in Turkish polysystem by considering how much they affect or are affected by other systems. After determining the position of Sub-Saharan folktales, the folktales have been classified utilizing taxonomy developed for cultural (Newmark, 2010), linguistic and folktale elements unique to Sub-Saharan culture. Then the data has been analysed within the framework of Venuti's (1995)“Domestication-Foreignization”approaches based on the translation strategies suggested by Aixela (1996) for cultural elements. As a result, it is revealed that Sub-Saharan folktales have been located peripherally in Turkish literature and have had a secondary role far from shaping the Turkish children's literature. However, it is also discovered that the translators have adopted an approach that making African national values visible in target culture by emphasizing the uniqueness and diversity of African culture through the strategies and methods they preferred in the translation of Sub-Saharan folktales. Furthermore, this study contributes to the literature in terms of revealing some approaches and tendencies shaping Turkish children's literature translation policy between 1960 and 2020.
Benzer Tezler
- Sahra altı Afrika ile AB arasındaki ekonomik ortaklık anlaşmalarının sahra altı ekonomisine etkileri ve tarım sektörü
The effects of EPAs between EU and sub-saharan Africa on sub Saharan region and agricultural sector
METİN PİŞKİN
- Growth volatility and spillovers in the face of openness: An empirical analysis for Sub-Saharan Africa
Dışa açıklık karşısında büyüme oynaklığı ve yayılma etkileri: Sahra-Altı Afrika için bir ampirik analiz
JEMBERU LULIE MEKONNEN
Doktora
İngilizce
2017
EkonomiMarmara Üniversitesiİktisat (İngilizce) Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ SUUT DOĞRUEL
- Sahraaltı Afrika devletlerinin denge politikaları: Bölgesel bir analiz
The balancing policies of Sub-Saharan African states: A regional analysis
BEGÜM GÜN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Uluslararası İlişkilerAnkara Sosyal Bilimler ÜniversitesiAfrika Çalışmaları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MÜRSEL BAYRAM
- Sahraaltı Afrika'da devlet inşasının terörizme etkisi: Nijerya ve Boko Haram örneği
The effect of state building on terrorism in Sub-Saharan Africa: The case of Nigeria and Boko Haram
HURİYE YILDIRIM ÇİNAR
Doktora
Türkçe
2022
Kamu YönetimiKocaeli ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İRFAN KAYA ÜLGER
- Natural resource and economic growth in Sub Saharan Africa: Resource curse
Sahraaltı Afrika bölgesinde doğal kaynaklar ve ekonomik büyüme: Kaynak laneti
KHAMIS HAJI DUNIA
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
Ekonomiİstanbul Üniversitesiİktisat (İngilizce) Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUHİTTİN KAPLAN