Erken dönem uyumsuz şemalar ile kişilerarası bağımlılık özellikleri arasındaki ilişkide işlevsel olmayan inançların ve kişilerarası davranış problemlerinin aracı rolü
The mediator role of dysfunctional beliefs and interpersonal behavior problems in the relationship between early maladaptive schemas and interpersonal dependency
- Tez No: 796964
- Danışmanlar: DOÇ. DR. AYŞE BİKEM KARGI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Klinik Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 185
Özet
Bu çalışmada erken dönem uyumsuz şemalar ile kişilerarası bağımlılık özellikleri arasındaki ilişkide işlevsel olmayan inançların ve kişilerarası davranış problemlerinin aracı rolünün incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın örneklemini araştırmaya gönüllü katılan 18-65 yaş arası 409 birey oluşturmaktadır. Veri toplama araçları olarak Kişilerarası Bağımlılık Ölçeği, Young Şema Ölçeği Kısa Form-3, Fonksiyonel Olmayan Tutumlar Ölçeği-A ve Kişilerarası Problemler Envanteri kullanılmıştır. Veriler SPSS 26.0 programı kullanılarak analiz edilmiştir. Analiz tekniği olarak t testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA), Pearson korelasyon analizi, hiyerarşik regresyon analizi ve seri çoklu aracı değişken analizi kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda kişilerarası bağımlılık düzeyinin cinsiyet ve yaşa göre anlamlı olarak farklılaştığı, eğitim ve gelir düzeyi açısından anlamlı olarak farklılaşmadığı görülmüştür. Erken dönem uyumsuz şemalar, işlevsel olmayan inançlar ve kişilerarası davranış problemlerinin kişilerarası bağımlılık eğilimi toplam puanı ile pozitif ilişkili olduğu bulunmuştur. Regresyon analizi sonucunda zedelenmiş otonomi şema alanından terk edilme ve karamsarlık, kopukluk alanından kusurluluk, sosyal izolasyon ve duyguları bastırma , diğerleri yönelimlilik alanından kendini feda etme ve cezalandırılma, yüksek standartlar alanından yüksek standartlar ve onay arayıcılık şemalarının; işlevsel olmayan inançlardan onay ihtiyacının ve kişilerarası davranış problemlerinden girişken olamama, sosyal çekinik, talepkarlık ve soğuk mesafeli davranışın kişilerarası bağımlılığı anlamlı olarak yordadığı görülmüştür. Seri çoklu aracı değişken analizi sonucunda erken dönem uyumsuz şema alanlarının kişilerarası bağımlılığı yordadığı ve işlevsel olmayan inançlar ile kişilerarası davranış problemlerinin bu ilişkide seri aracı rolünün olduğu bulgulanmıştır. Diğerleri yönelimlilik ve zedelenmiş otonomi şema alanlarının kullanımının onaylanma ihtiyacını artırdığı, bu ihtiyaçla bireyin aşırı uyumlu olma ve kendini feda etme davranışları sergileyebildiği, bu ilişkilerin kişilerarası bağımlılığı açıklamada etkili olduğu bulunmuştur. Bulgular alanyazın eşliğinde tartışılmıştır.
Özet (Çeviri)
The purpose of the study was to investigate the mediating role of dysfunctional beliefs and interpersonal behavior problems in the relationship between early maladaptive schemas and interpersonal dependency. The sample was consisted of 409 voluntary participants between the ages of 18-65. Interpersonal Dependency Scale, Young Schema Questionnaire-Short Form 3, Dysfunctional Attitudes Scale-A and Inventory of Interpersonal Problems were used in the study. The data was analyzed with the SPSS 26.0 program. T-test, one-way analysis of variance (ANOVA), Pearson correlation analysis, hierarchical regression analysis and serial multiple mediator analysis were used as statistical analysis. The results revealed that the level of interpersonal dependency differed significantly according to gender and age but did not differ significantly according to education and income level. It was found that early maladaptive schemas, dysfunctional beliefs and interpersonal behavior problems were positively related to the total score of interpersonal dependency. As a result of the regression analysis abandonment, pessimism, defectiveness, social isolation, emotional inhibition, self-sacrifice, punitiveness, unrelenting standards and approval-seeking schemas significantly predicted interpersonal dependency. Moreover, among the dysfunctional beliefs the need for approval beliefs and among the interpersonal behavior problems intrusive, cold, socially avoidant and nonassertive behavior problems significantly predicted interpersonal dependency. As a result of serial multiple mediator variable analysis, it was found that early maladaptive schema domains predict interpersonal dependence, and dysfunctional beliefs and interpersonal behavior problems have a mediating role in this relationship. Other directedness and impaired autonomy positively predicted approval beliefs, and increased approval beliefs positively predicted exploitable and overly nurturant behaviors and in turn these beliefs and behaviors positively predicted interpersonal dependency. The findings were discussed in the light of the literature.
Benzer Tezler
- Kı̇şı̇lerarası bağımlılık eğı̇lı̇mı̇ ı̇le kırılgan ve büyüklenmecı̇ narsı̇stı̇k kı̇şı̇lı̇k özellı̇klerı̇: Şema terapı̇ modelı̇nde bı̇r ı̇nceleme
Interpersonal dependency with vulnerable and grandiose narcissistic personality characteristics: An investigation in the context of schema therapy model
MELİKE BÜŞRA HACIOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Psikolojiİstanbul Şehir ÜniversitesiKlinik Psikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GONCA SOYGÜT PEKAK
- Erken dönem uyumsuz şemalar, algılanan ebeveynlik stilleri ve kişilerarası şemaların nesiller arası incelenmesi - şema odaklı bir inceleme
An intergenerational study of early maladaptive schemas, perceived parental styles and interpersonal schemas - a schema focused study
BÜŞRA AVCILAR İLHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
PsikolojiOkan ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. RUKİYE İREM ERDEM ATAK
- Erken dönem uyumsuz şemaların başa çıkma tutumları ve kişilerarası ilişkiler üzerine etkisi
Erken dönem uyumsuz şemalarin başa çikma tutumlari ve kişilerarasi i̇lişkiler üzerine etkisi
BEYZA GENÇELLİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
PsikolojiÜsküdar ÜniversitesiKlinik Psikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ DİLEK MELTEM TAŞDEMİR ERİNÇ
- Algılanan ebeveynlik biçimleri, erken dönem uyumsuz şemalar ve kişiler arası bağımlılık eğilimi arasındaki ilişkiler: Şema terapi modeli çerçevesinde bir inceleme
The relationships between perceived parenting styles, early maladaptive schemas, and interpersonal dependency tendency: An investigation through the schema therapy model
REYHAN ARSLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
PsikolojiHacettepe ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ELİF BARIŞKIN
- Öğretmenlerin erken dönem uyumsuz şemalarının, kişilerarası ilişki tarzları ve yalnızlıkları arasındaki ilişkilerinin incelenmesi
Examining the relationships between the interpersonal relationship styles and their loneliness of the early-term incompatible schemas of teachers
BURÇAK BOZGEYİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimGaziantep ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ EYYÜP ÖZKAMALI