Tanzimat'tan 2000'li yıllara Türkiye'de grafik tasarımda kadın imgesi
The image of woman in graphic design in Turkey from Tanzimat to the 2000s
- Tez No: 799028
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ CANAN SUNER
- Tez Türü: Sanatta Yeterlik
- Konular: Güzel Sanatlar, Fine Arts
- Anahtar Kelimeler: Türk Modernleşmesi, kadın imgesi, grafik tasarım, basın-yayım, illüstrasyon, fotoğraf, Turkish Modernization, woman image, graphic design, press-publication, illustration, photography
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Güzel Sanatlar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Grafik Tasarımı Ana Sanat Dalı
- Bilim Dalı: Grafik Tasarımı Sanat Dalı
- Sayfa Sayısı: 537
Özet
Bu tez çalışmasında Tanzimat'tan 2000'li yıllara dek Türkiye'de grafik tasarımında kadın imgesi detaylı olarak ele alınmıştır. Tanzimat, Türk modernleşmesindeki birçok değişimin başlanğıcıdır. Bu değişim, önce siyasal ve sosyal olarak sonra toplumun her alanına da yansıdığı gibi gündelik hayata da yansımış ve kadınların hayatını da özellikle yayınlanan kadın dergileriyle yaygınlaşarak kadın imgesindeki değişime, dönüşüme neden olmuştur. Kadın imgeleri I. Meşrutiyet ve II. Meşrutiyet dönemindeki gazete, dergi ve diğer matbuatlarda yer alan grafik tasarım malzemeleri üzerinden görmek mümkün olmuştur. İlk önceleri Batı'dan giren görseller ve moda ile Osmanlı'da yaşayan kadınlarında giyimleri Batılı anlamda değişmiştir. Bu değişimler matbuatla grafik tasarım malzemeleri olan kartpostallar, dergi ve gazetelerle taşınmış ve görünür hale gelmiştir. II. Meşrutiyet döneminde kadın dergilerinde yazan kadınlar kamusal alanda etkin rol alarak, cemiyetlerde kendilerine yer bulmuşlardır. Savaş döneminde kadınlar cephede ve cephe gerisinde fiziksel olarak yer almışlardır. II. Meşrutiyet ve savaş yıllarında, mefkure kartpostallarında, propaganda kartpostallarında kadınlar özgürlüğün ve vatan savunmasının sembolüne dönüşerek bir kutsiyet kazanmışlardır. Bu şekilde kadın imgesinin kamusal alana taşınması da toplum tarafından onaylanmıştır. Buna karşın; I. Meşrutiyet döneminden başlıyarak ve savaş yıllarında devam eden cinselliği konu edinen çıplak kadın fotoğrafları ile metalaşan tüketim nesnesine dönüşen kadın imgesi de ortaya çıkmıştır. 29 Ekim 1923'te Cumhuriyet'in kurulmasıyla çok önemli devrimler hayata geçirilmiştir. Cumhuriyet ile kadınlar Kemalist devrimin sembolü ve lokomotifi olmuşlardır. Cumhuriyet'le Batı görünümlü kadın imgesi, Batılı yaşam tarzını temsil eden bir sembole dönüşmüştür. Kadınlara verilen haklarla kadınlar erkeklerle eşit konuma gelmişlerdir. Ancak kırdaki kadın geleneksel yaşamı içinde geleneksel giyimiyle yaşamına devam etmiştir. 1950'li yıllarda ise kadın illüstrasyonunda Amerikan Pin-up karakteri afişlerde, ilanlarda, dergilerde etkin olarak görülmüştür. 50-60-70'lerde ilanlarda Amerika'dan gelen transfer görsellerin kullanılması ve modanında yönlendirmesiyle Batılı kentli kadın imgesi toplumda çok görülür olmuştur. Cumhuriyet döneminde sinema ve tiyatroda da kadınların oyuncu olarak öne çıkmasıyla, bu alanlar için üretilen sinema afişleri, broşür, ilan gibi grafik tasarım malzemelerinde kadın imgesi kullanımı artmıştır. 68 öğrenci olaylarında başlıyarak oluşan sol muhalefet özellikle öğrenci kesiminde afişleri, dergileri ve kitapları ile bir sol literatür oluşturmuştur. Bunun içinde kadın cinsiyetsiz maskölen görünüşlü olarak görsel imgelerle yer almıştır. Kadınlar 70'li yıllara doğru tüketim nesnesi olarak erkek ideolojisinin hakim olduğu Fırt gibi mizah dergilerinde ve günlük bulvar gazetelerinde çıplak kadın imgeleri tüketim nesnesi olarak basında yerini almıştır. Bir tarafta sol ideolojinin kadın imgesi karşıtı olarak da erotik sınırları zorlayan bulvar gazeteleri ve mizah dergileri yayınlanmıştır. 80'li yıllar sonrası, Cumhuriyet'in ideal kadın tiplemesiyle uyuşmayan bir kadın imgesi ortaya çıkmıştır. Kırsaldan kente gelen kadın örtünmeyle ilgili yasakların ortaya çıkmasına neden olmuştur. 90'lı yıllarda kadın hareketleri de etkili olmuştur. Feminist solcu, muhafazakar feminist kadınlar ve Kürt feminist kadınlar bu hareketin içinde yer almışlardır. 1990'larda radikal feminist dergiler ile muhafazakar kadın dergileri yaygınlaşmıştır. Örtünmeyle ilgili yasakların üniversitelerde 2007 sonrasında da kamusal alanda uygulanan yasakların 2011 tarihinde kalkmasıyla, eğitimlerini tamamlamış, meslek sahibi olan kadınlar kamusal alanda da etkin hale gelmişlerdir. Cumhuriyet döneminde dergiler, kitaplarla, ilanlar gibi grafik tasarım malzemelerinde kadın imgesi değişimleri Batılı dil ve usluplarıyla izlenmiştir. Cumhuriyet'in ideallerinden olan modern kadın imgesi, kadınların ister muhafazakar olsun ister Batı etkisinde olsun kamusal alanda yer alarak modernizmden, modern yaşamın bir parçası olarak, kadın imgelerinden önce grafik tasarım ürünleri üzerinden imgenin inşaası aracılığı ile gerçekleştiğini görmekteyiz.
Özet (Çeviri)
In this thesis, the image of women in graphic design in Turkey from Tanzimat to the 2000s is discussed in detail. Tanzimat is the beginning of many changes in Turkish modernization. This change was reflected first politically and socially. In all areas of society, as well as in daily life, the lives of women, especially through women's magazines published, caused a change and transformation in the image of women. It was possible to see the images of women through graphic design materials in newspapers, magazines and other print media during Constitutional Monarchy I and Constitutional Monarchy II. At first, with the visuals and fashion coming from the West, women's clothing in the Ottoman Empire changed in the Western sense. These changes were visible through graphic design materials such as postcards, magazines and newspapers. Women who wrote in women's magazines during the Second Constitutional Monarchy took an active role in the public sphere and found a place for themselves in societies. During the war, women physically took part in and behind the front lines. During the Second Constitutional Monarchy and the war years, women became the symbol of freedom and the defense of the homeland. They gained sanctity in the postcards of the measure and propaganda postcards. In this way, the transfer of the female image to the public sphere was approved by society. On the other hand, starting from the First Constitutional Monarchy period and continuing during the war years, photographs of naked women depicting sexuality and the image of women as commodified objects of consumption also emerged. On October 29, 1923, with the establishment of the Republic, very important revolutions were put into practice. With the Republic, women became the symbol and locomotive of the Kemalist revolution. With the Republic, the image of a Western-looking woman was transformed into a symbol representing the Western lifestyle. With the rights granted to women, women became equal to men. However, the woman in the countryside continued to live her traditional life in her traditional clothing. In the 1950s, the American Pin-up character in women's illustrations was seen effectively in posters, advertisements and magazines. In the 50s-60s-70s, with the use of transfer images from America in ads and with the guidance of fashion, the idea of the Western urban woman became very visible in society. As women came to the fore as actresses in cinema and theater in the Republican period, the use of women's images in graphic design materials such as cinema posters, brochures and advertisements produced for these fields increased. Starting with the 68 student events, the leftist opposition, especially in the student sector, created leftist literature with posters, magazines and books. In this literature, women were included in visual images as genderless masqueraders. Towards the 70s, women were featured as objects of consumption in humor magazines such as Fırt, dominated by male ideology, and in daily tabloid newspapers, where images of naked women took their place in the press as objects of consumption. On the one hand, boulevard newspapers and humor magazines that pushed the erotic boundaries were published in opposition to the female image of the leftist ideology. After the 80s, a woman's image emerged that was incompatible with the ideal woman typology of the Republic. Women coming from rural to urban areas led to the emergence of bans on veiling. Women's movements were also influential in the 90s. Feminist, leftist, conservative feminist women and Kurdish feminist women participated in this movement. In the 1990s, radical feminist and traditional women's magazines became widespread. With the lifting of the bans on veiling in universities in 2007 and in the public sphere in 2011, women who had completed their education and had a profession became active in the public sphere. During the Republican period, changes in the image of women in graphic design materials such as magazines, books and advertisements were followed with Western language and styles. We see that the image of the modern woman, which is one of the ideals of the Republic, is realized through the construction of the image through graphic design products before the pictures of women, as a part of modernism and modern life by taking place in the public sphere, whether women are conservative or Western-influenced.
Benzer Tezler
- Finlandiya ve Türkiye ortaöğretim dil ve edebiyat programlarının karşılaştırmalı analizi
A comparative analysis of secondary education on linguistics and literature curricula in Turkey and Finland
ÖZGE ACIOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Eğitim ve ÖğretimMarmara ÜniversitesiOrtaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MESUT ŞEN
- Türk siyasi düşünce hayatında Ahmet Hamdi Tanpınar ve romanlarına bakış
A review on Ahmet Hamdi Tanpınar and his novels in Turkish political thought life
ELİF TÜRKİSLAMOĞLU
- 2000'li yıllarda İstanbul sahnelerinin repertuvar oluşumunda çevirinin konumu ve işlevi
The position and function of translation in the making of repertoires of Istanbul theaters in the 2000s
MELDA ENGİNSU
Doktora
Türkçe
2024
Sahne ve Görüntü Sanatlarıİstanbul ÜniversitesiTiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İHSAN KEREM KARABOĞA
- Türkiye Cumhuriyeti'nde müzik kurumlaşması ve kültürel kimlik değişimi
Musical institutionalization and cultural identity change in Turkish Republic
GÜRSEL YURTSEVEN
Doktora
Türkçe
2018
MüzikYıldız Teknik ÜniversitesiSanat ve Tasarım Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TURAN SAĞER
- Kevser Ruhi'nin öykücülüğü
Storytelling of Kevser Ruhi
MEHTAP ÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıZonguldak Bülent Ecevit ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BETÜL MUTLU