Düziçi ve yöresi ağızları (İnceleme-metinler-sözlük)
Düziçi and its regional dialects (Review-texts-dictionary)
- Tez No: 800759
- Danışmanlar: PROF. DR. MUSTAFA TANÇ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Ağız Araştırmaları, Düziçi, Ses ve Biçim Özellikleri, Dialect Studies, Düziçi, Sound and Form Features
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 269
Özet
Düziçi ilçesi Osmaniye iline bağlı, birçok Türkmen aşiretinin yaşamını sürdürdüğü köklü bir yerleşim alanıdır. İsmi Oğuz boyundan gelen Farsak (Varsak), Bayındırlı, Akçakoyunlu ve Peçenek gibi adlarda köy veya mahalleleri bünyesinde barındırmaktadır. Türkçenin bozulmadan kullanıldığı nadir ilçelerden biri olması sebebiyle Düziçi yöresinin konuşma biçimi, dilsel özellikleri ve söz varlığının incelenmesi oldukça önemlidir. Bu nedenle Türkçeye, özellikle“Ağız Atlası”çalışmalarına katkısının olacağı düşüncesiyle bu ağız araştırması çalışması yapılmıştır. Ağız araştırmaları, bir dilin en önemli çalışma alanlarından biridir. Bu araştırmalar dilin tarihinin aydınlatılmasını kolaylaştırdığı gibi o dili kullanan toplumun geçmişle kültürel ve tarihsel bağını kurmasına da yardımcı olmaktadır. Bu bağlamda dil adına araştırılması gereken alanların başında şüphesiz ağızlar gelmektedir. Nitekim bu çalışma neticesinde Düziçi yöresinin kendine has bir ağız yapısının olduğu buna karşılık bazı sözcüklerin ve eklerin kullanılışı açısından çevre ağız gruplarıyla benzerlikler gösterdiği görülmüştür. Ayrıca Türkiye Türkçesinde artık kullanılmayan, unutulmaya yüz tutmuş bazı sözcüklerin yöre ağzında hâlâ kullanıldığı tespit edilmiştir. Bu bakımdan bölge ağzının incelenmesi gereken ağız alanlarından biri olduğu ortaya çıkmıştır. Çalışmada öncelikle Düziçi ve yöresinin tarihî, coğrafî ve etnik yapısı araştırılmıştır. Derleme yapılacak, ağız özelliklerini doğru şekilde yansıtacak kaynak kişiler belirlenmiş ve o kaynak kişilerle konuşmalar yapılmıştır. Bu konuşmalar dijital ses kaydediciler aracılığıyla kayıt altına alınmıştır. Ardından konuşmalar, önceden belirlenen transkripsiyon işaretleri yardımıyla yazıya aktarılmış, incelenecek sözcükler ses ve biçim bilgisi özellikleri açısından fişlenmiştir. Ardından bu kelimeler Türkiye Türkçesi ses ve şekil bilgisi özelliklerinin alt başlıkları altında verilmiş, tek tek açıklanmıştır. Sonunda ise metin bağlamından yola çıkılarak kelimelerin anlamları tek tek verilmeye çalışılmıştır. Çalışma dört bölümden oluşmuştur. Çalışmanın ilk bölümünde Türkiye Türkçesi ve Düziçi yöresi bağlamında ağız çalışmaları hakkında bilgiler verilmiştir. İkinci bölümde Düziçi'nin tarihi, nüfus yapısı, konumu ve idarî yapısı; çalışmanın konusu, amacı ve yöntemi hakkında bilgiler verilmiştir. Üçüncü bölümde derlenen metinlerdeki sözcükler ses ve şekil özellikleri bakımından incelenmiştir. İnceleme sonucunda tespit edilen sonuçlara ve bazı önerilere yer verilmiştir. Dördüncü bölümde ise ekler biçiminde kaynak kişilerden derlenen ve incelenen metinlerle bu metinlerde geçen sözcüklerin, söz öbeklerinin, deyim ve atasözlerinin metin bağlamında anlamları alfabetik sıraya göre ayrı bölümler hâlinde sözlük oluşturularak verilmiştir.
Özet (Çeviri)
Düziçi district is a well-established settlement area of Osmaniye province, where many Turkmen tribes live. It includes villages or neighborhoods with names such as Farsak (Varsak), Bayındırlı, Akçakoyunlu and Peçenek, whose name comes from the Oghuz tribe. It is very important to examine the way of speaking, linguistic features and vocabulary of Düziçi region, since it is one of the rare districts where Turkish is used without spoiling. For this reason, this dialect research study has been carried out with the thought that it will contribute to Turkish, especially to the“Atlas of Dialect”studies. Dialect studies are one of the most important study areas of a language. These studies not only facilitate the clarification of the history of the language, but also help the society that uses that language to establish a cultural and historical bond with the past. In this context, dialects are undoubtedly at the forefront of the areas that need to be investigated in the name of language. As a matter of fact, as a result of this study, it was seen that Düziçi region has a unique dialect structure, but it has similarities with the surrounding dialect groups in terms of the use of some words and suffixes. In addition, it has been determined that some words that are no longer used in Turkey Turkish and that are about to be forgotten are still used in the local dialect. In this respect, it has emerged that the dialect of the region is one of the dialect areas that should be examined. In the study, first of all, the historical, geographical and ethnic structure of Düziçi and its region was investigated. The resource people who will be compiled and reflect the dialect characteristics correctly were determined and conversations were made with those resource people. These conversations were recorded using digital voice recorders. Then, the speeches were transcribed with the help of predetermined transcription signs, and the words to be examined were recorded in terms of sound and morphological features. Then, these words are given under the sub-headings of Turkey Turkish phonetic and morphological features and explained one by one. At the end, the meanings of the words were tried to be given one by one based on the context of the text. The study consists of four parts. In the first part of the study, information is given about dialect studies in the context of Turkey Turkish and Düziçi region. In the second part, Düziçi's history, population, location and administrative structure; Information about the subject, purpose and method of the study is given. In the third chapter, the words in the compiled texts were examined in terms of sound and morphological features. The results of the examination and some suggestions are given. In the fourth chapter, the meanings of the words, phrases, idioms and proverbs in these texts, compiled and analyzed from the source persons in the form of appendices, are given in the context of the text by creating a dictionary in separate sections in alphabetical order.
Benzer Tezler
- Osmaniye ili Toprakkale ve Düziçi yöresinde kirkitli dokuma geleneği
The kirkitli weaving of Osmaniye city Toprakkale and Düziçi recions
EMEL ÇENET KÜRTÜLOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
El SanatlarıGazi ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Bölümü
DOÇ. AYSEN SOYSALDI
- Düziçi ve Bahçe (Osmaniye) yöresinde yetişen makrofunguslar üzerinde taksonomik bir araştırma
A taxonomical research on the macrofungi grown in Düziçi and Bahçe (Osmaniye) provinces
NEBİ GÜNAY
- Osmaniye ili Bahçe, Düziçi ve Sumbas ilçelerinin Helophoridae, Hydrochidae ve Hydrophilidae (Coleoptera) familyaları açısından faunistik incelenmesi
Faunistic study of Bahçe, Düziçi and Sumbas districts of Osmaniye province in terms of Helophoridae, Hydrochidae and Hydrophilidae (Coleoptera) families
SERDAR ÖZDEMİRCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
BiyolojiOsmaniye Korkut Ata ÜniversitesiBiyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDULLAH MART
- Osmaniye yerfıstığı ve topraklarının bazı ekolojik özelliklerinin ilçeler arasında karşılaştırmalı olarak incelenmesi.
Investigation comparatively of some ecological properties of peanuts and its soils among Osmaniye districts
CEMİLE ELMASOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
BiyolojiOsmaniye Korkut Ata ÜniversitesiBiyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜSNİYE SAĞLIKER