Geri Dön

Cinsel istismara uğramış ergenlerde 5 faktör kişilik özellikleri ve aile işlevleri ile psikolojik sorunlar, psikolojik sağlamlık ve stresle başa çıkma düzeyleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi: Karma yöntem araştırması

Examination of the relations between 5 factor personality characterıstıcs and family functions, levels of psychological problems, psychological resiliance and coping with stress on sexually abused adolescents: Mixed method research

PDF İndir

  1. Tez No: 801667
  2. Yazar: SUZAN BİREL
  3. Danışmanlar: PROF. DR. FULYA ŞAHİN
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Psikoloji, Psychology
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2023
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 394

Özet

Bu araştırmada, dört temel problem sorusuna cevap aranmıştır. Araştırmanın birinci temel probleminde, cinsel istismara uğramış ergenlerin cinsel istismara ilişkin özelliklerine ve kişisel değişkenlere göre psikolojik sorunlar, psikolojik sağlamlık ve stresle başa çıkma düzeyleri incelenmiştir. İkinci temel probleminde, cinsel istismara uğramış ergenlerin 5 faktör kişilik özelliklerinin ve aile işlevlerinin psikolojik sorunlarını, psikolojik sağlamlıklarını ve stresle başa çıkma düzeylerini yordaması incelenmiştir. Üçüncü temel probleminde, cinsel istismara uğramış ergenlerin, Soru Formu'nda yer alan sorulara ilişkin görüşleri incelenmiştir. Dördüncü temel probleminde, cinsel istismara uğramış ergenlerin 5 faktör kişilik özelliklerinin ve aile işlevlerinin psikolojik sorunlarını, psikolojik sağlamlıklarını ve stresle başa çıkmalarını yönelik elde edilen nicel ve nitel verilerin bütünleştirilmesi incelenmiştir. Araştırma, karma yöntem araştırmasıdır. Araştırmanın çalışma grubunu cinsel istismar mağduru çocukların adli görüşmelerinin yapıldığı İstanbul ilinde bulunan Çocuk İzlem Merkezleri'ndeki 14-17 yaş arasındaki 270 kız ergenden oluşturmuştur. Araştırmada gerekli verileri elde etmek için“Beş Faktörlü Kişilik Envanteri ( Sıfatlara Dayalı Kişilik Testi)”,“Aile Değerlendirme Ölçeği”,“Kısa Semptom Envanteri”,“Psikolojik Sağlamlık Ölçeği”,“Çocuk ve Ergen Başa Çıkma Ölçeği”,“Soru Formu”ve“Kişisel Bilgi Formu”ile elde edilmiştir. Verilerin analizinde, araştırmanın birinci basamağında SPSS Programı ile t-Testi, ANOVA Testi, Scheffe Testi ve Fisher LSD Testi kullanılmıştır. Araştırmanın ikinci basamağında, Doğrusal Regresyon ve Çok değişkenli Regresyon Tekniği kullanılmıştır. Araştırmanın üçüncü basamağında da MAXQDA Programı ile nitel analiz yapılmıştır. Araştırmanın sonucunda, istismarcı ile yakınlık durumuna göre cinsel istismara uğramış ergenlerin psikolojik sorunlar, stresle kaçınan başa çıkma, stresle olumsuz başa çıkma puan ortalamalarının anlamlı olarak farklılık gösterdiği bulunmuşken; psikolojik sağlamlık ve stresle aktif başa çıkma puan ortalamalarının anlamlı olarak farklılık göstermediği bulunmuştur. Tekrarlayan cinsel istismara maruz kalma durumuna göre cinsel istismara uğramış ergenlerin psikolojik sorunlar, psikolojik sağlamlık, stresle aktif başa çıkma ve stresle olumsuz başa çıkma puan ortalamaları anlamlı olarak farklılık gösterirken; stresle kaçınan başa çıkma puan ortalamalarının anlamlı olarak farklılık göstermediği bulunmuştur. Cinsel istismara uğrama süresine göre cinsel istismara uğramış ergenlerin psikolojik sorunlar, psikolojik sağlamlık ve stresle aktif başa çıkma puan ortalamaları anlamlı olarak farklılık gösterirken; stresle kaçınan başa çıkma ve stresle olumsuz başa çıkma puan ortalamalarının anlamlı olarak farklılık göstermediği bulunmuştur. Cinsel istismara uğrama yaşına göre cinsel istismara uğramış ergenlerin psikolojik sorunlar, psikolojik sağlamlık ve stresle kaçınan başa çıkma puan ortalamaları anlamlı olarak farklılık gösterirken; stresle aktif başa çıkma ve stresle olumsuz başa çıkma puan ortalamalarının anlamlı olarak farklılık göstermediği bulunmuştur. Cinsel istismarın türüne göre cinsel istismara uğramış ergenlerin psikolojik sorunlar, psikolojik sağlamlık, stresle aktif başa çıkma, stresle kaçınan başa çıkma ve stresle olumsuz başa çıkma puan ortalamalarının anlamlı olarak farklılık gösterdiği bulunmuştur. Algılanan akademik başarıile psikolojik sorunlar psikolojik sağlamlık, stresle aktif başa çıkma ve olumsuz başa çıkma puan ortalamaları arasında anlamlı bir farklılık olduğu, kaçınan başa çıkma puan ortalamaları ile anlamlı bir fark olmadığı bulunmuştur. Algılanan ekonomik düzeyi ile psikolojik sorunlar, psikolojik sağlamlık puan ortalamaları arasında anlamlı bir farklılık olduğu, stresle aktif, kaçınan ve olumsuz başa çıkma stratejileri puan ortalamaları arasında anlamlı bir farklılık olmadığı saptanmamıştır. Anne eğitim düzeyine göre psikolojik sorunlar, psikolojik sağlamlık, stresle aktif başa çıkma ve olumsuz başa çıkma puan ortalamaları arasında anlamlı bir farklılık olduğu, stresle kaçınan başa çıkma puan ortalamaları arasında anlamlı bir farklılık olmadığı saptanmıştır. Baba eğitim düzeyine göre psikolojik sorunlar, psikolojik sağlamlık, stresle aktif başa çıkma puan ortalamaları arasında anlamlı bir fark olduğu, stresle kaçınan ve olumsuz başa çıkma puan ortalamaları arasında anlamlı bir fark olmadığı saptanmıştır. Ailesinde ruhsal sorun varlığına göre psikolojik sorunlar, psikolojik sağlamlık ve stresle aktif başa çıkma puan ortalamaları arasında anlamlı bir farklılık olduğu stresle kaçınan ve olumsuz başa çıkma puan ortalamaları arasında anlamlı bir farklılık olmadığı saptanmıştır. Araştırmanın sonucunda, cinsel istismara uğramış ergenlerin 5 faktör kişilik özelliklerinin psikolojik sorunları yordadığı bulunmuştur. Bu sonuçlara göre yüksek düzeyde dışadönüklük ve sorumluluk kişilik özelliği düşük düzeyde psikolojik sorunlarla ilişkilidir. Yüksek düzeyde duygusal dengesizlik kişilik özelliği ise yüksek düzeyde psikolojik sorunlar ile ilişkili olduğu bulunmuştur. 5 faktör kişilik özelliklerinin psikolojik sorunlar ile ilgili varyansın %43'ünü açıkladığı saptanmıştır. Araştırmanın sonucunda, cinsel istismara uğramış ergenlerin 5 faktör kişilik özelliklerinin psikolojik sağlamlığı yordadığı bulunmuştur. Bu sonuçlara göre cinsel istismara uğramış ergenlerde görülen kişilik özelliklerinden yüksek düzeyde duygusal dengesizlik kişilik özelliğinin düşük düzeyde psikolojik sağlamlıkla ilişkili olduğu, yüksek düzeyde deneyime açıklık kişilik özelliğinin ise yüksek düzeyde psikolojik sağlamlıkla ilişkili olduğu görülmüştür. 5 faktör kişilik özelliklerinin psikolojik sağlamlık ile ilgili varyansın % 47'ünü açıkladığı saptanmıştır. Araştırmanın sonucunda, cinsel istismara uğramış ergenlerin 5 faktör kişilik özelliklerinin stresle aktif baş etmeyi yordadığı görülmektedir. Yüksek düzeyde duygusal dengesizlik kişilik özelliğinin düşük aktif başa çıkma stratejisi ile ilişkili olduğu, 5 faktör kişilik özelliklerinin aktif başa çıkma varyansının %37'sini açıkladığı saptanmıştır. Araştırmanın sonucunda, cinsel istismara uğramış ergenlerin 5 faktör kişilik özelliklerinin kaçınan başa çıkma stratejisini yordadığı görülmektedir. Yüksek düzeyde dışadönüklük kişilik özelliğin düşük düzey stresle kaçınan başa ile ilişkili olduğu, 5 faktör kişilik özelliklerinin kaçınan başa çıkma stratejisi varyansının %20'sini açıkladığı saptanmıştır. Araştırmanın sonucunda, cinsel istismara uğramış ergenlerin 5 faktör kişilik özelliklerinin stresle olumsuz başa çıkmayı yordadığı görülmektedir. Yüksek düzeyde yumuşak başlılık ve sorumluluk kişilik özelliğinin düşük düzey olumsuz başa çıkma stratejisi ile ilişkili olduğu, yüksek düzey duygusal dengesizlik kişilik özelliğinin ise yüksek düzey olumsuz başa çıkma stratejisi ile ile ilişkili olduğu, 5 faktör kişilik özelliklerinin olumsuz başa çıkma stratejisi varyansının %48'ini açıkladığı görülmüştür. Araştırmanın sonucunda; cinsel istismara uğramış ergenlerin aile işlevlerinin psikolojik sorunları yordadığı görülmektedir. Aile işlevlerinden yüksek düzeyde sağlıklı iletişimin düşük düzeyde psikolojik sorunlarla ilişkili olduğu, aile işlevlerinin psikolojik sorunlar varyansının % 22'sini açıkladığı saptanmıştır. Araştırmanın sonucunda; cinsel istismara uğramış ergenlerin aile işlevlerinin psikolojik sağlamlığı yordadığı görülmektedir. Yüksek düzeyde sağlıklı problem çözme, iletişim ve gereken ilgiyi göstermenin yüksek düzey psikolojik sağlamlıkla ilişkili olduğu, aile işlevlerinin psikolojik sağlamlık varyansın % 47'sini açıkladığı bulunmuştur. Araştırmanın sonucunda; cinsel istismara uğramış ergenlerin aile işlevlerinin stresle aktif başa çıkmayı yordadığı görülmektedir. Aile işlevselliğinde yüksek düzeyde sağlıklı roller ve gereken ilginin yüksek düzey stresle aktif başa çıkma stratejisi ile ilişkili olduğu görülmüştür. Aile işlevlerinin aktif başa çıkma stratejisi varyansının % 37'sini açıkladığı saptanmıştır. Araştırmanın sonucunda aile işlevlerinin stresle kaçınan başa çıkmayı yordadığı görülmüştür. Aile işlevlerinde yüksek düzeyde sağlıklı roller, problem çözme ve genel işlevlerin düşük düzeyde kaçınan başa çıkma stratejisi ile ilişkili olduğu, aile işlevlerinin kaçınan başa çıkma stratejisi varyansının %20'sini açıkladığı bulunmuştur. Araştırmanın sonucunda; aile işlevlerinin olumsuz başa çıkma stratejisini yordadığı görülmektedir. Yüksek düzeyde genel işlevlerin düşük düzey stresle olumsuz başa çıkma stratejisi ile ilişkili olduğu, aile işlevlerinin olumsuz başa çıkma stratejisi varyansının %48'sini açıkladığı bulunmuştur. Cinsel istismara uğramış ergenlerin kişilik özellikleri, aile işlevleri, psikolojik sorunlar, psikolojik sağlamlık ve stresle başa çıkmalarına ilişkin görüşler ve bu görüşlerden oluşturulan kişilik özellikleri ve benlik algısı teması, koruyucu ve risk faktörleri teması, cinsel istismarın bireysel değerlendirmesi teması, cinsel istismar sonrası değişiklikler teması, cinsel istismar sonrası beklentiler teması olmaka üzere 5 tema ve bunlara bağlı kategoriler ve kodlar oluşturulmuştur. Araştırmanın sonucunda, bu değişkenlerin birbirleri ile ilişkili olduğu bulunmuştur. Araştırmada cinsel istismara uğramış ergenlerin cinsel istismara ve kişisel değişkenlere ilişkin psikolojik sorunlar, psikolojik sağlamlık ve stresle başa çıkma düzeyleri ile aile işlevselliği ve 5 faktör kişilik özelliğinin psikolojik sorunlar, psikolojik sağlamlık ve stresle başa çıkma arasındaki ilişkilerin nicel ve nitel yöntemlerle araştırılmış ve analiz edilmesi sonucunda elde edilen nicel ve nitel verilerin birbirleri ile tutarlı olduğu görülmüştür. Araştırmanın sonucunda, cinsel istismara uğramış olan ergenlerin psikolojik sorunlar, psikolojik sağlamlık ve stresle başa çıkma düzeylerinin cinsel istismarın özelliğine, kişisel değişkenlere göre farklılık gösterdiği, cinsel istismara uğramış olan ergenlerin aile işlevlerinin ve 5 faktör kişilik özelliklerinin psikolojik sorular, psikolojik sağlamlık ve stresle başa çıkmaları ile ilişkili olduğu görülmüştür.

Özet (Çeviri)

In this study, answers to four basic problem questions were sought. In the first main problem of the study, psychological problems, psychological resilience and levels of coping with stress were examined according to the sexual abuse characteristics and personal variables of sexually abused adolescents. In the second main problem, the 5-factor personality traits and family functions of sexually abused adolescents predict their psychological problems, resilience and levels of coping with stress were examined. In the third main problem, the views of sexually abused adolescents regarding the questions in the Questionnaire were examined. In the fourth main problem, the integration of the quantitative and qualitative data obtained on the psychological problems, psychological resilience and coping with stress of the 5-factor personality traits and family functions of sexually abused adolescents was examined. The research is mixed methods research. The study group of the research consisted of 270 female adolescents between the ages of 14-18 in the Child Monitoring Centers in the province of Istanbul, where forensic interviews of children who were victims of sexual abuse were conducted. In order to obtain the necessary data in the research,“Five-Factor Personality Inventory (Adjective-Based Personality Test)”,“Family Evaluation Scale”,“Brief Symptom Inventory”,“Psychological Resilience Scale”,“Child and Adolescent Coping Scale”,“Question Form”and“Personal Information Form”. In the analysis of the data, SPSS Program and t-test, ANOVA, Scheffe Test, Fisher LSD Testwere used in the first step of the research. In the second step of the research, Linear Regression and Multivariate Regression Techniques were used. In the third step of the research, qualitative analysis was carried out with the MAXQDA Program. The findings regarding the first main problem of the research are as follows: Based on the study, it was found that sexually abused adolescents had significantly different mean scores for psychological problems, avoidant stress coping, and negative stress coping according to their proximity to the abuser, while there was no significant difference in their mean scores for resilience and active stress coping. As another study finding, sexually abused adolescents had significantly different scores for psychological problems, resilience, active stress coping, and negative stress coping according to previous exposure to sexual abuse, while their mean scores for avoidant stress coping did not significantly differ. There were significant differences in the mean scores of sexually abused adolescents for psychological problems, resilience, and active stress coping according to the duration of sexual abuse, whiletheir mean scores for avoidant and negative stress coping did not significantly differ. Significant differences were also found among the mean scores of sexually abused adolescents for psychological problems, resilience, and avoidant stress coping according to the age of sexual abuse onset, whiletheir mean scores for active stress coping and negative stress coping did not significantly differ. Finally, sexually abused adolescents significantly differed in their mean scores for psychological problems, resilience, active stress coping, avoidant stress coping, and negative stress coping according to the type of sexual abuse. The study findings are discussed in the light of the literature and certain suggestions are made. It was found that there was a significant difference between the scores of perceived academic success and psychological problems, resilience, active coping with stress and negative coping, but there was no significant difference between the scores of avoidant coping. It was not found that there was a significant difference between perceived economic level and psychological problems and resilience scores, and there was no significant difference between active, avoidant and negative coping strategies with stress. It was determined that there was a significant difference between the scores of psychological problems, psychological resilience, active coping with stress and negative coping according to the educational level of the mother, but there was no significant difference between the scores of coping with stress avoidance. It was determined that there was a significant difference between the scores of psychological problems, resilience, and active coping with stress according to the education level of the father, and there was no significant difference between the scores of stress avoidance and negative coping. It was determined that there was a significant difference between the scores of psychological problems, psychological resilience and active coping with stress according to the presence of mental problems in the family, and there was no significant difference between the scores of stress avoidant and negative coping. The findings regarding the second main problem of the research are as follows: As a result of the research, it was found that the 5-factor personality traits of sexually abused adolescents predict psychological problems. According to these results, high levels of extraversion and self-control personality traits are associated with low levels of psychological problems. High-level neuroticism personality trait was found to be associated with high-level psychological problems. It was determined that the personality traits of extraversion, self-control and neuroticism among the personality traits of sexually abused adolescents explained 43 % of the variance related to psychological problems. As a result of the study, it was found that the 5-factor personality traits of sexually abused adolescents predict psychological resilience. According to these results, it was observed that a high level of neuroticism personality trait, which is one of the personality traits seen in sexually abused adolescents, is associated with a low level of psychological resilience. It has been observed that a high level of openness to development personality trait, which is seen in adolescents who have been sexually abused, is associated with a high level of psychological resilience. The model explains 47% of the variability in the personality traits variance of resilience. As a result of the research, it is seen that neuroticism personality trait, which is one of the 5 factor personality traits of sexually abused adolescents, predicts active coping with stress. The tested model explained 37% of the active coping strategy variance. As a result of the research, it is seen that the 5-factor personality traits of sexually abused adolescents predict extraversion and avoidant coping with stress. The tested model explained 20% of the avoidant coping strategy variance. As a result of the research, it is seen that the five factor personality traits of sexually abused adolescents, adaptability, self-control and neuroticism, predict negative coping with stress. The tested model explained 48% of the negative coping strategy variance. As a result of the research; It is seen that the communication dimension of the family functions of sexually abused adolescents predicts psychological problems. According to these findings, it was seen that high level of healthy communication was associated with low level of psychological problems. In the tested model, family functions explained 22% of the variance of psychological problems with the communication dimension. As a result of the research; It is seen that family functions of sexually abused adolescents significantly predict their psychological resilience. According to the findings, it was found that healthy and high-level functions in family functions such as problem solving, communication and showing the necessary attention were associated with high level of psychological resilience of sexually abused adolescents, and it was found that the tested model explained 47% of the variance in resilience. As a result of the research; Family functions of sexually abused adolescents significantly predict coping with stress. According to these findings, the model tested with the dimensions of active coping with stress, roles in family functioning and required care dimensions explained 37% of the variance of the active coping strategy. Family functions of sexually abused adolescents significantly predict their coping with stress. According to these findings, the model tested with the dimensions of stress avoidant coping, general functions, problem solving, and roles in family functioning explained 20% of the variance of the avoidant coping strategy. As a result of the research; It was found that the general functions dimension of the family functions of sexually abused adolescents significantly predicted the negative coping strategy, and the tested model explained 48% of the variance of the general functions dimension from the family functions and the negative coping strategy. The findings regarding the third main problem of the research are as follows: Opinions on personality traits, family functions, psychological problems, resilience and coping with stress of sexually abused adolescents and five themes and related categories and codes were created: personality traits and self-perception theme, protective and risk factors theme, individual assessment of sexual abuse theme, changes after sexual abuse theme, expectations after sexual abuse. As a result of the research, it was found that these variables were related to each other. The findings regarding the fourth main problem of the study are as follows: In the study, the relationships between psychological problems, resilience and coping with stress, family functionality and 5-factor personality traits, psychological problems, resilience and coping with stress related to sexual abuse and personal variables of adolescents who were sexually abused were investigated and analyzed with quantitative and qualitative methods. The quantitative and qualitative data obtained were found to be consistent with each other. As a result of the research, it was found that the psychological problems, psychological resilience and levels of coping with stress of sexually abused adolescents differ according to the characteristics of sexual abuse and personal variables, family functions and 5-factor personality traits of sexually abused adolescents are related to psychological questions, resilience and coping with stress. found to be related.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    828391

    Cinsel istismar mağduru ergenlerde beden dismorfik bozukluk yaygınlığı ve beden dismorfik bozukluğun özkıyım düşüncesi üzerine etkisi

    Prevalence of body dysmorphic disorder in adolescents who are victims of sexual abuse and its impact on suicidal ideation

    AKIN ALTUĞ ÖZBODUROĞLU

    Tıpta Uzmanlık

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    PsikiyatriKocaeli Üniversitesi

    Çocuk Psikiyatrisi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. NURSU ÇAKIN MEMİK

  2. Tez No

    411782

    Ergenlerde (13-18 yaş) cinsel istismar sonrası immün sistem değişikliklerinin değerlendirilmesi

    The evaluation of the immüne system changes after sexual abuse in adolescents(13-18 year old)

    HAMZA AYAYDIN

    Tıpta Uzmanlık

    Türkçe

    Türkçe

    2012

    Allerji ve İmmünolojiİstanbul Üniversitesi

    Çocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. OSMAN ABALI

  3. Tez No

    844929

    Ergenlerde çocukluk çağı travmasının disosiasyon ve kimlik karmaşası ile ilişkisinde zihinselleştirme becerilerinin aracı rolünün incelenmesi

    Examining the mediatory role of mentalization skills in the relationship between childhood trauma and dissociation and identity confusion in adolescents

    FATMA BAHAR ACAR

    Tıpta Uzmanlık

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    PsikiyatriKocaeli Üniversitesi

    Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ÖZLEM YILDIZ GÜNDOĞDU

  4. Tez No

    624565

    İstismara ve ihmale uğramış çocukların tedavi ve rehabilitasyonu: Bir yataklı merkez modeli

    Treatment and rehabilitation of abused and neglected children: A boarding center model

    SUNAY FIRAT

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2007

    Adli TıpÇukurova Üniversitesi

    Adli Tıp Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. NECMİ ÇEKİN

  5. Tez No

    307288

    Cinsel istismar mağduru çocuk ve ergenlerin travmaya tepkileri ile anne-babaların tepkilerinin karşılıklı incelenmesi

    Comparative investigation of the reaction to trauma in sexually abused children and adolescents and their parents

    ALİ GÜVEN KILIÇOĞLU

    Tıpta Uzmanlık

    Türkçe

    Türkçe

    2010

    PsikiyatriUludağ Üniversitesi

    Çocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. YEŞİM TANELİ

Geri Dön