Akılcı ve sezgisel karar verme stillerinin algılanan stres üzerindeki etkisinde örgütsel bağlılık ve örgütsel adalet algısının aracılık rolü: Banka çalışanları örneği
The mediation role of organizational commitment and organizational justice perception in the effect of rational and intuitive decision-making styles on perceived stress: The case of bank employees
- Tez No: 807363
- Danışmanlar: PROF. DR. EKREM CENGİZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: İşletme, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Algılanan Stres, Akılcı ve Sezgisel Karar Verme, Algılanan Örgütsel Bağlılık, Algılanan Örgütsel Adalet, Perceived Stress, Rational and Initiative Decision Making, Perceived Organizational Loyalty, Perceived Organizational Justice
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Avrasya Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İşletme Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 191
Özet
İnsanın içinde bulunduğu dünyada değişimin gerçekleşme hızı kesinlikle çok büyük ve nefes kesicidir. Günümüzün hızla değişen dünyasında herkes hem kişisel hem de profesyonel yaşamlarında stres yaşamaktadır. Hiçbir birey ve hiçbir meslek stresten uzak değildir. Stres, birey sağlığı ve toplum için giderek artan bir sorundur. Eğitim ortamları da dâhil olmak üzere iş hayatı bağlamlarında iş görevleri üzerinde kontrol eksikliği, performans üzerindeki zaman baskısı ve zayıf geribildirim gibi bir dizi faktör algılanan strese katkıda bulunur. Ayrıca karar verme yetkinliği, sosyal yönelim ve zaman yaklaşımı gibi çeşitli bireysel farklılık özellikleri de algılanan strese katkıda bulunabilmektedir. İş görevlerinin başarıyla tamamlanması diğer personel ve müşterilerin bağlı olduğu uzun karar verme süreçlerinin yürütülmesini içermektedir. Karar alma süreçlerinde verimlilik eksikliği; çalışanların görevlerini yerine getirmesini zorlaştırır, diğer personelin işlerini planlamasını ve yürütmesini engeller ve iş stresine neden olabilir. Gelinen nokta yöneticilerin akılcı ve sezgisel karar verme stillerine bağlı olarak iş ortamında strese yakalanma durumlarını tespit etmek amaçlanmaktadır. Diğer tarafta yöneticilerin örgütsel bağlılık ve örgütsel adalet algısı, çalışanları etkilemektedir. Örgütsel bağlılık ve örgütsel adalet, stresin önemli bir düzenleyicisi olarak tanımlanmaktadır. Yani, akılcı ve sezgisel karar verme stillerinin algılanan stres üzerindeki etkisini örgütsel bağlılık ve örgütsel adalet üzerinden ne derece gerçekleştirdiğini görmektir. Buradan hareketle, bu çalışma kapsamında çalışanların akılcı ve sezgisel karar verme stillerinin algılanan stres üzerindeki etkisini incelemek ve örgütsel bağlılık ve örgütsel adalet aracılık rolünü test etmek hedeflenmiştir. Araştırmanın amacı paralelinde Türkiye'de faaliyet gösteren bir bankada istihdam edilen orta kademedeki 515 yöneticinin katılımı ile uygulamanın gerçekleştirilme imkânı bulunmuştur. Katılım sağlayıcılara akılcı ve sezgisel karar verme, algılanan örgütsel bağlılık, algılanan örgütsel adalet ve algılanan stres ilgili anket uygulamasına gidilmiş ve elde edilen anket verilerinin analizi yapılmıştır. Araştırma kapsamında temin edilen verilerin analizi için IBM SPSS (Statistical Package for the Social Sciences) 21.0 ve IBM AMOS 24.0 (Analaysis of Moment Structures) paket programlarından faydalanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda akılcı karar verme stilinin algılanan örgütsel bağlılık üzerinde negatif bir etkiye sahip olduğu tespit edilmiştir, yani akılcı karar verme stilini uygulayan bir yöneticinin, çalışanların bağlılığını azalttığı düşünülmektedir. Akılcı karar verme stili algılanan stres ve örgütsel adalet üzerinde pozitif bir etkiye sahiptir. Akılcı stil daha yüksek stresin yaşanmasına neden olduğu gibi akılcı stilde kişisellik barınmaması, keyfilik içermemesi, belirli kurallar ve ölçüler doğrultusunda belirlenen bedellerin alınıp verilmesi adaletin gerçekleşmesinde fayda sunacaktır.“Akılcı Karar Verme”değişkeninin“Algılanan Stres”üzerindeki etkisinde“Örgütsel Bağlılık”değişkeninin aracılık rolü olduğu gibi“Akılcı Karar Verme”değişkeninin“Algılanan Stres”üzerindeki etkisinde“Örgütsel Adalet”değişkeninin aracılık rolü bulunmaktadır. Sezgisel karar verme stili örgütsel bağlılık ve örgütsel adalet üzerinde pozitif bir etkiye ve algılanan stres üzerinde negatif bir etkiye sahiptir. Sezgisel karar verme bireylerin stresin olumsuz etkilerinden korunmasına yardımcı olur. Örgütsel bağlılık boyutunun algılanan stres üzerinde negatif yönde anlamlı etkili olduğu görülmüştür. Bağlılığın dolaylı veya düzenleyici etkisi bireylerin işlerine yön vermelerini, anlam yüklemelerini sağladığı için bireylerin stresin olumsuz etkilerinden korunmasına yardımcı olur. Örgütsel adalet boyutu örgütsel bağlılık üzerinde pozitif yönde ve algılanan stres üzerinde negatif yönde anlamlı etkilidir. Bir örgütte adaletin varlığı, çalışanların refahı ve örgütün kendisinin kayda değer başarısı üzerinde çok önemli bir rol oynamaktadır. Bu adil ortam, stresin daha düşük seviyeleri için önemli bir faktör olabilir.“Sezgisel Karar Verme”değişkeninin“Algılanan Stres”üzerindeki etkisinde“Örgütsel Adalet”değişkeninin aracılık rolü olduğu gibi“Sezgisel Karar Verme”değişkeninin“Algılanan Stres”üzerindeki etkisinde“Örgütsel Bağlılık”değişkeninin de aracılık rolü vardır.
Özet (Çeviri)
The accomplishment speed of change in the world we are living is absolutely huge and breathtaking. In rapidly changing world, today, everybody suffers stress both in their individual and professional lives. No individual and no profession is free from stress. Stress is an ever increasing problem for individual's health and for the society. Including the training environments, within the context of business life, a serial of factors such of lack of control over business duties, time pressure on performance and weak feedback contributes to stress and seems to be a mediator for negative health results. Besides, individual difference properties such as decision making competence, social management and time approach may contribute to stress. Successful completion of business duties involves the execution of long term decision making processes which other personnel and customers are affiliated to. Lack of efficiency in decision making processes aggravates the employees' fulfilling their duties, impedes other personnel to plan and execute their works and may lead work stress. A this point it is hereby aimed to determine the managers' situation of being exposed to stress depending on their rational and intuitive decision making styles. On the other hand managers organizational loyalty and organization justice perception affect employees. Organizational loyalty and organizational justice are hereby defined as an important regulator of the stress. That's to say, it is hereby aimed to notice and see the effect of rational and initiative decision making style over perceived stress and to what extent it is realized over the organizational loyalty and organizational justice. Starting from this point, within the scope of this study, it is hereby aimed to examine the effect of employees' rational and initiative decision making styles over the perceived stress and to test its role on organizational loyalty and organizational justice mediation role. In parallel with the purpose of the research, the application is hereby accomplished upon the attendance of 515 medium level managers who are working in a bank in Turkey. A questionnaire was applied to the participants on rational and initiative decision making, perceived organizational justice and perceived stress , and results of the questionnaire were analyzed. For the analysis of results obtained within the scope of research, IBM SPSS (Statistical Package for the Social Sciences) 21.0 and IBM AMOS 24.0 (Analysis of Moment Structures packet programs were used. As a result of the analysis made, it is hereby determined that rational decision making style has a negative impact over the perceived organizational loyalty that's to say; it may be though that a manager who applies rational decision making style may decrease the employees' loyalty. Rational decision making style has a positive impact over perceived stress and organizational justice. Rational style leads higher stress and will be further useful for nonexistence of personality in the manner of individual style non- existence of arbitrariness, paying and receiving prices determined within the scope of specific rules and measures and for the achievement of justice. While the“Organizational Commitment”variable has a mediating role in the effect of the“Rational Decision Making”variable on the“Perceived Stress”, the“Organizational Justice”variable has a mediating role in the effect of the“Rational Decision Making”variable on the“Perceived Stress”. Intuitive decision making style has a positive impact over organizational loyalty and organizational justice but a negative one over perceived stress. Intuitive decision making help people to be protected from the negative effects of stress. Organizational loyalty dimension seems to be meaningful over the perceived stress towards negative direction. Loyalty's indirect or regulatory effect helps people to give direction to their works and to load meaning there to, thus it helps people to be prevented rom negative impacts of stress. Organizational justice dimension is effective over organizational loyalty in positive direction but in negative direction over perceived stress. In an organization, existence of justice has a very important role over the employees' welfare and over the organization's individual remarkable success. This fair environment may be an important factor for lower levels of stress. While the“Organizational Justice”variable has a mediating role in the effect of the“Intuitive Decision Making”variable on“Perceived Stress”, the“Organizational Commitment”variable also has a mediating role in the effect of the“Intuitive Decision Making”variable on the“Perceived Stress”.
Benzer Tezler
- Eğitsel veri okur yazarlığı eğitim programının öğretmenlerin karar verme stilleri ve veriye dayalı karar verme becerileri üzerindeki etkisi
The effect of educational data literacy training program on teachers' decision-making styles and data-based decision-making skills
ÖMER YAVUZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimNecmettin Erbakan ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERCAN YILMAZ
- Spor bilimleri fakültesinde öğrenim gören öğrencilerin akılcı ve sezgisel karar verme stilleri ile sosyal girişimsel liderlik becerilerinin incelenmesi
Investigation of the rational and intuitive decision making styles and social entrepreneurial leadership skills of students studying at the faculty of sports sciences
ATAKAN ONUR ÇANKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
SporOndokuz Mayıs ÜniversitesiSpor Yöneticiliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YENER AKSOY
- Oryantring sporcularının duygu düzenleme ile karar verme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi
Examination of the relationship between emotion regulation and decision-making skills of orienteering athletes
ABDULSAMED AKYÜZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Sporİstanbul Aydın ÜniversitesiBeden Eğitimi ve Spor Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYDIN KARAÇAM
- Öğretmen ve öğretmen adaylarının akıl yürütme yolları, sosyal sorun çözme, akılcı ve sezgisel karar verme becerileri
Teachers' and preservice teachers' reasoning ways, social problem solving, rational and intuitive decision making skills
GÜLİN YAKIT
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimAydın Adnan Menderes ÜniversitesiEğitim Programları ve Öğretimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MELTEM YALIN UÇAR
- Üniversite öğrencilerinin kumara ilişkin tutumlarının gizil sınıf analizi ve odak grup yöntemi ile incelenmesi
Examination of university students' attitudes towards gambling using latent class analysis and focus group method
GÜLAY KALKAN
Doktora
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimMarmara ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEVAL ERDEN ÇINAR