Geri Dön

Altın ile para arzı arasındaki ilişki ve Türkiye'nin ekonomik kalkınma sürecinde altını esas alan alternatif öneriler

The Relationship between gold and the money supply and alternative sucgestions based on gold during the economic development period of Turkey

  1. Tez No: 81124
  2. Yazar: TAŞKIN SUBAŞI
  3. Danışmanlar: PROF. DR. OSMAN ALTUĞ
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: İşletme, Business Administration
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 1997
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Marmara Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Muhasebe ve Finansman Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 403

Özet

ÖZET Altına olan ilgi ve tutku, ona ilk rastlandığı dönemlerden beri öylesine büyük olmuştur ki, bu istek sadece ona sahip olabilme çabasıyla sınırlı kalmamış, altın tüm insanlığın belki de tek ve en büyük ortak değer birimi olmuştur. İnsan hep kendisi için en güzele, en değerliye, en az rastlanana, en bereketliye altın ön adını vermiş; tüm soyut ve somut varlıkları hep bu değer üzerinden değerlendirmiştir.1 Güneş yeryüzüne altın olarak inmiş, ışık yeryüzünde altın olarak yansımıştır. 2 Altın, ülke zenginliğinin, ekonomik gücün ve refah düzeyinin bir göstergesi olarak kabul edilmiştir. Altın, diğer kıymetli madenlerden ayıran en önemli özelliği ise, takı vs. şeklindeki estetik kullanımının yanısıra bir değişim, bir birikim aracı olma işlevine sahip olmasıdır. Üretiminin kıt kaynaklarla sınırlı kalması, istikrarlı bir arz yapısına sahip olması ve farklı ölçülerdeki küçük parçalar haline getirilebilmesi, altının yıllarca dünya ulusları tarafından madeni para olarak tercih edilmesini sağlamıştır. 3 İşte hakkında bu kadar güzel düşünülen ve bu kadar tarihte bu kadar önemli bir yeri olan sarı madene karşı Türk halkının farklı bir bağlılığı vardır. Dünya Altın Konseyi tarafından yapılan son araştırmalara göre Türkiye'de kişi başına 5.6 altın lira, 1.3 altın mücevher seti ve 2.7 altın bilezik düşmektedir. Çalışma, alternatif yatırım araçlarının gelişmesine rağmen altın mücevher alanların % 44'ünün öncelikle yatırım değerini gözönüne aldıklarını ortaya koymuştur. Halen yeni evlenen çiftlere en uygun hediye olarak altın görülmektedir. Bunun dışında, Anneler Günü, Dini Bayram günleri ve Sevgililer günü gibi özel günlerde mücevher satışlarında kayda değer artışlar olmaktadır. Osmanlılar döneminde para yerine kullanılmasının de etkisiyle altın, tasarruf bakımından en güvenli araç olarak görülmüş ve biriktirilmesi geleneksel bir alışkanlık haline gelmiştir. 1980'li yıllara kadar, Türkiye'de döviz bulundurmanın yasak oluşu, banka faizlerin enflasyonun altında getiri sağlaması ve sermaye piyasasının gelişmemesi nedeniyle halkın tek yatırım alternatifi olarak altın öne çıkmıştır. Buna karşılık kambiyo rejimindeki kısıtlamalar nedeniyle altın ithalat ve ihracatının uzun yıllar yasak oluşu, ülkeye yüksek kar marjlarıyla ve gayriresmi yollardan altın girişine sebep olmuştur. 1989 yılında Döviz Karşılığı Altın Piyasası'nın faaliyete geçmesiyle birlikte yurtdışı fiyat hareketlerinin iç piyasaya yansıması sağlanmıştır. 1995 yılı Temmuz ayında İstanbul Altın Borsası'nın kurulması ile altın konusunda önemli bir aşama kaydedildilmiştir. önümüzdeki yıllarda faaliyete geçmesi planlanan İstanbul Altın Rafinerisi ise altının ağırlık ve kalite açısından 1 YILMAZ, Elif,“Çağların Işıltısı”Bilim ve Teknik Dergisi Mayıs 1997. 2 KARACA, Zafer, Bilim ve Teknik Dergisi Mayıs 1997. 3 YILDIRIM, D. Sevdil,“Uluslararası Altın Piyasaları ve Türkiye'de Altın Borsası”, 1991 Sermaye Piyasası Kurulu Araştırma Raporu.standartlara uygunluğunu sağlayacak böylece yastık altındaki altınların ekonomiye kazandırılması açısından oldukça önemli bir boşluğu dolduracaktır. 1996 yılı verileriyle Türkiye 153 ton ile sırasıyla Hindistan, ABD, Çin, Suudi Arabistan ve Japonya'nın ardından Dünyanın en fazla altın talep eden 6. ülkesi durumundadır. Ülkemizde her yıl yaklaşık yüzelli ton altın işlenmesinin yanısıra; yastık altında beşbin ton altın olduğu tahmin edilmektedir. Yastık altındaki altınların ekonomiye kazandırılmasına yönelik görüşler çeşitli dönemlerde dile getirilmiş olmasına karşılık ancak son bir kaç yıl içinde bu konuda ciddi adımlar atılabilmiştir. Ancak, Türk halkı için bu kadar önemli olmasına ve yıllardır Türkiye'nin gündeminde olmasına karşılık, altınla ilgili yeterli sayıda araştırma yapılmadığı gözlemlenmektedir. Bu nedenle altın konusunda hem bundan önce yapılmış çalışmaları derlemek, hem altınla ilgili son gelişmeleri değerlendirmek, hem de mevcut altın stokundan azami derecede yararlanmayı sağlamak için alternatif bazı öneriler sunmak amacıyla bu çalışmanın yapılmasına karar verilmiştir. Bu çalışmamızda, bundan önceki çalışmalara ek olarak konu istatistiksel analizlerle desteklenmiş ve altınla ilgili merak edilen bazı sorulara da geçmiş verilerden yararlanarak yanıt aranmıştır. Bu çalışmamızda ayrıca spesifik olarak Altın ile Para Arzı arasındaki ilişki tarihsel, istatistiksel ve teorik açılardan incelenmiştir. Eğer gerçekten 1968'den önce olduğu gibi resmi olarak olmasa bile bugün de altın ile para arzı arasında bir bağ tesbit edilirse buradan yola çıkılarak, ülke ekonomisi açısından altınla ilgili bilgilerden yararlanılarak ciddi yorumlar yapılabilecektir. Çünkü, para arzı, toplam satın alma gücünü ifade eder. Ekonomide yatırım, üretim ve ticari işlemler için gerekli kaynakların sağlanması ve bütün ekonomik faaliyetlerin dayanağını oluşturan toplam talebi belirlemesi bakımından önemi büyüktür. Para politikalarını uygulamakla görevli olan Merkez Bankalarının temel ekonomik hedeflere ulaşmak için kullanabileceği en önemli araç para arzının kontrolüdür. Çalışmamızda altın ile para arzı arasındaki ilişkinin 1968'den sonra da devam ettiğini varsaydık. Böyle bir ilişkinin varlığı halinde altın konusunda bilmemiz gereken hemen herşeyi dikkate almalıydık. Bu nedenle, altın arz ve talebi, altın fiyatları, dünya altın piyasaları ve Türkiye'de altın konusu çeşitli bölümler altında detayıyla incelendi. Altının bugününü değerlendirirken hangi geçmiş olay ve gelişmeler sonrasında bugünkü ortama gelindiğini de bilmemiz gerektiği düşüncesiyle, tüm bölümlerden önce para sistemleri ve altının sistem içindeki yerini inceledik. Bunun dışında yukarıda da belirttiğimiz üzere, para arzı ile altın arasındaki ince bir çizgi de tarihin birçok döneminde altının zaten para olarak kullanılmış olmasıydı. Bu nedenle çeşitli finans ve ekonomi uzmanlarının tarihin çeşitli dönemlerinde bu ilişkiye bakışı ve yorumları da çalışmamızda yer almıştır.Daha sonra altın-para arzı ilişkisini Türkiye için istatistiksel olarak analiz ettik. Bunun yanısıra eğer altın ve para arzı arasında ilişki sürmüyor ise, para arzının Türkiye için açıklanabildiği bir modelin olup olmadığını araştırdık. Çalışmamızın birinci bölümünde uluslararası para sistemi tarihi gelişmesi doğrultusunda derinlemesine incelenmiş, son yıllarda kullanılan sistemler işleyişleri ve uygulamadaki başarıları itibariyle, ayrıca göreceli avantaj ve dezavantajları da dikkate alınarak karşılaştırılmıştır. Bu bölümde ayrıca, uluslararası finans sisteminde zaman içinde altının rolünün azalmasının sebepleri çeşitli ekonomistlerin yorumlarından yararlanılarak tartışılmıştır. Bölümün sonunda, Türkiye'de geçerli olan kambiyo mevzuatı Cumhuriyet öncesi ve sonrası olarak incelenmiştir. ikinci bölümde, altının arz ve talep yapısını şekillendirmek amacıyla, dünya genelinde bir değerlendirme yapılmıştır. Altın arzı ve talebini en fazla etkileyen faktörler gösterilmiş, gelecekteki arz - talep yapısı ve gelişmesine yönelik beklentiler ortaya konulmuştur. Daha sonra dünyada altın fiyatlarının oluşumu anlatılmış, altın fiyatlarının trendi gözlemlenerek ileriye dönük tahminler yapılmıştır. Bunların yanısıra bu bölümde başlıca altın piyasalarının örgütlenme şekilleri ve çalışma sistemleri ele alınarak, İstanbul Altın Borsası ile karşılaştırılmıştır. Ayrıca bu bölümde altın piyasalarının geleceğine ilişkin beklentiler gelişmiş ülkeler, gelişmekte olan ülkeler ve dağılan Sovyetler Birliği'nden sonra kurulan devletler ayrımı altında değerlendirilmiştir. Üçüncü bölümde, Türkiye'de altın konusunda tesbit ve değerlendirmelerde bulunulmuştur. Cumhuriyetin ilanından itibaren altın ticareti ile ilgili yapılan yasal düzenlemeler ve doğurduğu sonuçlar belirtilmiştir. Türkiye'de alternatif yatırım araçlarının gelişmesinin ardından altın tasarrufları ve yatırımcı davranışlarında gözlemlenen değişiklikler incelenmiştir. Ayrıca, Türkiye'de altın madenciliğinin gelişmemesinin nedenleri tartışılmış, sektöre sağlanan teşvikler, çalışması süren projeler konusunda bilgi verilmiştir. Bu bölümün sonunda altın sektörünün liberalleşmesinin ardından yaşanan gelişmeler değerlendirilmiş ve Türkiye'de özellikle istanbul Altın Borsası'nın kurulmasının da etkisiyle geleceğe yönelik beklentilere yer verilmiştir. Türkiye'de altın takı sektörünün bugünkü durumu, sorunları ve bu konuda uzmanların getirdiği öneriler yine bu bölümde sıralanmıştır. Çalışmamızın dördüncü bölümünde altınla para arzı arasındaki ilişki incelenmiştir. Bu bölümde önce, para kavramı ve paranın fonksiyonu ile ilgili yorumlar, para arzının ekonomi üzerindeki etkilerine yönelik genel değerlendirmelere yer verilmiş, ardından Türkiye'de para arzının kontrolü ile Merkez Bankası uygulamaları sıralanmıştır. Daha sonra, altın ve para arzı arasındaki bağ, Dünya Altın Konseyi'nin yayınladığı“Gold and The Money Supply”adlı yayından geniş ölçüde yararlanılarak, gelişmiş 11 ülkenin bilgileri ışığında araştırılmıştır. Bu araştırma yapılırken, I. Dünya Savaşı öncesi merkez bankaları için altın standardında geçerli mevcut altın karşılık oranlarının istatistiki dökümünü vererek, savaş esnasında birçok merkez bankasının altın değişim standardınıkorumasının nedeni incelenmiştir. Ayrıca, bu kısımda, Bretton Woods Sistemi ve altın paranın toplam para stoku içindeki ortalama trendleri, altın tasarrufları ve geçmişten günümüze dünya altın rezervlerinin kompozisyonu gösterilmiştir. Altının rolü istatistiki olarak inceledikten sonra altın ve para arzı arasındaki ilişki teoride belirtilen yorumlar üzerinde, para otoritelerinin farklı rejimlerin geçerli olduğu dönemlerdeki uygulamaları gözlemlenerek değerlendirilmiştir. Beşinci bölümde beş ayrı konuda istatistiksel çalışma yapılmıştır. Bu bölümde önce altın rezervleri ile para arzı arasında bir ilişkinin varlığı araştırılmıştır. Ardından da, günümüz koşullarında para arzındaki değişmelerin sadece tek bir değişkenle açıklanmasının mümkün olmadığı gerekçesiyle Türkiye için para arzındaki değişimleri açıklayabilecek çeşitli makroekonomik göstergelerin içerildiği bir model aranmıştır. Daha sonra Türkiye'de altın fiyatlarının diğer ekonomik göstergelerdeki değişimlere bağımlı olup olmadığı istatistiksel testlerle sınanmıştır. Ayrıca, yurtdışındaki Borsalarda oluşan fiyatlar dikkate alınarak Türkiye altın piyasasının en fazla hangi ülkelerdeki fiyatlarla benzer bir gelişim gösterdiği incelenmiştir. Son olarak da halkın altın tutma tercihinde etkili olan altın yatırımının alternatif yatırım araçları karşısında durumu incelenmiştir. Böylece altın tutarak enflasyona karşı korunmayı hedefleyenlerin aynı miktar parayla farklı bir yatırım yapsalar karşılaşacakları avantaj veya dezavantaj araştırılmıştır. Altıncı bölümde ise Türkiye'deki para sistemine yönelik altını temel alan öneriler sıralanmış ve çeşitli ekonomist ve finans uzmanlarının görüşleri ele alınarak, öneriler değerlendirilmiştir.

Özet (Çeviri)

Özet çevirisi mevcut değil.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    173022

    İstanbul Menkul Kıymetler Borsası'nın yapısal analizi

    The structural analysis of İstanbul Stock Exchange

    BAŞAR ERDEM

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2006

    EkonometriDokuz Eylül Üniversitesi

    Ekonometri Ana Bilim Dalı

    DOÇ.DR. VEDAT PAZARLIOĞLU

  2. Tez No

    289840

    The relationship between macroeconomic variables and stock returns. Case study on İstanbul Stock Exchange sector indicies'returns

    Makroekonomik değişkenlerle hisse senedi getirileri arasındaki ilişki. İstanbul Menkul Kıymetler piyasası sektör endeks getirileri üzerine örnek çalışma

    SERKAN YEŞİLYURT

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2011

    İşletmeBahçeşehir Üniversitesi

    Borsa ve Finans Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ÜMİT EROL

  3. Tez No

    815342

    Three essays on the relationship between interest rates and their effects on credit volumes in selected sectors in Türkiye

    Türkiye'de faiz türleri arasındaki ilişki ve bunların seçili sektörlere verilen kredi hacimlerine etkileri üzerine üç deneme

    YUNUS DEVRAN ÖZKAN

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2023

    EkonomiYıldız Teknik Üniversitesi

    İktisat (İngilizce) Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ASUMAN OKTAYER BUZLUCA

  4. Tez No

    6293

    Klasik ve Keynesgil talep enflasyonu teorileri

    Başlık çevirisi yok

    EKREM DÖNEK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1989

    Ekonomiİstanbul Üniversitesi

    İktisat Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. HAYRİ ERDOĞAN ALKİN

  5. Tez No

    859606

    ЕВРАЗИЯ ЭКОНОМИКАЛЫК БИРЛИГИ: КЫРГЫЗСТАН МИСАЛЫНДА

    Avrasya Ekonomik Birliği: Kırgızistan örneği / The Eurasian Economic Union: The Case Of Kyrgyzstan

    ŞAMİL BALCI

    Doktora

    Kırgızca

    Kırgızca

    2024

    EkonomiKırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi

    İktisat Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. CUSUPCAN PİRİMBAYEV

Geri Dön