Tıkınırcasına yeme bozukluğunda stresin 'İstek' ve 'Beğeni' davranışı üzerindeki etkisi: Temel inançlar, duygu düzenleme ve dürtüselliğin rolü
The effect of stress on 'Wanting' and 'Liking' behavior in binge eating disorder: The role of core beliefs, emotion regulation and impulsivity
- Tez No: 814823
- Danışmanlar: DOÇ. DR. DERYA DURUSU EMEK SAVAŞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 215
Özet
Tıkınırcasına Yeme Bozukluğunun (TYB) en önemli belirtilerinden biri gıda alımına ilişkin yaşanan kontrol kaybıdır. TYB belirtileri yaşayan bireylerin yeme atakları sonrası suçluluk, üzüntü ve iğrenme duyguları (olumsuz duygular) yaşadıkları bilinmektedir. Bu olumsuz duyguların ortaya çıkma ve sürdürülme sebeplerinin bilişsel çarpıtmalar olabileceği ve bu durumlarla baş etme stratejilerinin eksik olmasının, duygu düzenleme güçlüğü yaşamaları ile ilişkili olabileceği düşünülmektedir. Gıda tüketiminin kısa süreli bile olsa hafifletme ve rahatlama etkisi sebebi ile bireyler gıda tüketimini ödül olarak algılamakta ve dürtüsel davranışlar sergilemektedirler. İnsan ödül sistemi, teşvik edici belirgin kuramı bağlamında“isteme”ve“beğenme”olarak bilinen iki ana bileşenden oluşmaktadır. Bu bileşenler birbirleri ile yakından ilişkili olsa da nörobiyolojik ve psikolojik olarak birbirlerinden belirli koşullarda ayrılmaktadırlar. Bu bağlamda, TYB belirtilerini ortaya çıkarabileceği düşünülen bu değişkenlerin bir arada değerlendirilmesinin önemli olduğu düşünülmüştür. Bu çalışmanın amacı, TYB düzeyinin stres altında tercihleri ne şekilde etkilediğini ve bu etkide duygu düzenleme, dürtüsellik ve temel inançların rolünün incelenmesidir. Çalışma korelasyonel ve deneysel aşamalardan oluşmaktadır. Korelasyonel aşama 466 kadın ile yürütülmüş ve Sosyodemografik Bilgi Formu, Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu Ölçeği, Duygu Düzenleme Güçlüğü Ölçeği- Kısa Formu, Barrat Dürtüsellik Ölçeği-Kısa Formu, Bilişsel Çarpıtmalar Soru Formu kullanılmıştır. Bulgular, model kapsamında duygu düzenleme güçlüklerinin, bilişsel çarpıtmaların ve dürtüsellik düzeyinin TYB belirtilerinin yordayıcısı olduğunu ve bilişsel çarpıtmalar ile TYB belirtileri arasındaki ilişkide duygu düzenleme güçlüklerinin ve dürtüsellik düzeyinin aracı rolü olduğunu ortaya koymaktadır. Çalışmanın deneysel aşaması TYB belirtileri (2 düzey: düşük, yüksek) ve stres düzeyi (2 düzey: düşük, yüksek) değişkenlerinin“isteme”ve“beğenme”durumlarına etkisinin belirlenmesi adına 2x2 gruplararası desen ile tasarlanmıştır. Çalışmanın örneklemini 131 kadın katılımcı oluşturmuştur. Bulgular, stresin ve TYB belirtilerinin tatlı, tuzlu ve sağlıklı gıdaları“isteme”ve“beğenme”durumlarına etkisi olduğunu, stresli ve TYB belirtileri yüksek bireylerin kalorili gıdaları tercih ettiklerini göstermektedir. Elde edilen bulgular, güncel alanyazında yer alan çalışmalar ışığında tartışılarak, çalışmanın sınırlılıkları ve güçlü yanları aktartılmış ve gelecek çalışmalar için öneriler sunulmuştur.
Özet (Çeviri)
Binge Eating Disorder (BED) is characterized by a loss of control over food intake. It is known that individuals with BED symptoms experience feelings of guilt, sadness, and disgust (negative emotions) after eating episodes. It is thought that the reasons for the emergence and maintenance of these negative emotions may be cognitive distortions and that the lack of coping strategies may be related to the difficulty in emotion regulation. Individuals perceive food consumption as a reward and exhibit impulsive behaviors due to the relief and relaxation effect of food consumption, even for a short time. The human reward system consists of two main components known as“wanting”and“liking”in the context of the incentive salience theory. Although these components are closely related to each other, they are neurobiologically and psychologically distinct from each other under certain conditions. In this context, it was thought to be important to evaluate these variables together, which are thought to reveal the symptoms of BED. The aim of the current study is to examine how the level of BED affects preferences under stress and the role of emotion regulation, impulsivity, and core beliefs in this effect. The study consists of correlational and experimental phases. The correlational phase was conducted with 466 women and Sociodemographic Information Form, Binge Eating Disorder Scale, Difficulty in Emotion Regulation Scale - Short Form, Barrat Impulsivity Scale - Short Form, Cognitive Distortions Questionnaire were used. The findings reveal that emotion regulation difficulties, cognitive distortions and impulsivity level are predictors of BED symptoms within the scope of the model and that emotion regulation difficulties and impulsivity level mediate the relationship between cognitive distortions and BED symptoms. The experimental phase of the study was designed with a 2x2 between-groups design to determine the effect of the variables of BED symptoms (2 levels: low, high) and stress level (2 levels: low, high) on“wanting”and“liking”. The sample of the study consisted of 131 female participants. The findings show that stress and BED symptoms have an effect on“'wanting”and“liking”sweet, salty and healthy foods, and that individuals with high stress and BED symptoms prefer caloric foods. The findings were discussed in the light of current literature, the limitations and strengths of the study were presented and suggestions for future studies were presented.
Benzer Tezler
- Bulimiya nervoza ve tıkınırcasına yeme bozukluğunda transkraniyal direkt akım uyarımı'nın bilişsel esneklik, dürtüsellik ve yeme davranışı üzerine etkileri
Effects of transcranial direct current stimulation on cognitive flexibility, impulsivity and eating behavior in bulimia nervosa and binge eating disorder
HAMİDE KUTLU CANSEVER
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2023
PsikiyatriAnkara ÜniversitesiRuh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MAKBULE ÇİĞDEM AYDEMİR
- Yeme bozukluğunda beden ve görünüşle ilgili öz bilinçli duygular
Body and appearance related self-conscious emotions in eating disorder
FADİME ECEMSU TEKİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
PsikolojiTOBB Ekonomi ve Teknoloji ÜniversitesiKlinik Psikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İLKNUR DİLEKLER ALDEMİR
- YFAS 2.0 çocuk versiyonu Türkçe geçerlilik güvenirlik çalışması
YFAS 2.0 for children Turkish validity and reliability study
ESRA YILMAZ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2018
Aile HekimliğiMarmara ÜniversitesiAile Hekimliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SALİHA SERAP ÇİFÇİLİ
- Edinburgh Bulimic Investigatory testinin (BITE) türkçeye uyarlama geçerlik ve güvenirlik çalışması
The turkish adaptation validity and reliability study of the Edinburgh Bulimic Investigatory Test (BITE)
SELEN ŞAHİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Beslenme ve DiyetetikÜsküdar ÜniversitesiBeslenme ve Diyetetik Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ELİF DİNÇERLER
- Ankara'da aile sağlığı merkezlerinde çalışan aile hekimlerinin yeme bozuklukları ile ilgili bilgi düzeyleri ve tutumları
Knowledge levels and attitudes of family physicians working in a family health center in Ankara on eating disorders
FATIMATÜZZEHRA GÜNDÜZ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2023
Aile HekimliğiSağlık Bilimleri ÜniversitesiAile Hekimliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. DEMET TAŞ