İran'da yaşayan Türklerin özgürlük mücadelesi ve Azerbaycan–İran ilişkilerine etkileri
The struggle for freedom of Turks living in Iran and its effects on Azerbaijan-Iran relations
- Tez No: 815535
- Danışmanlar: PROF. DR. ÖMER GÖKSEL İŞYAR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Uluslararası İlişkiler, International Relations
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Bursa Uludağ Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Ortadoğu Araştırmaları Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 399
Özet
İran bölgede en çeşitli etnisite topluluğuna sahip ülkelerden biridir. İran'ın kuzey batı bölgesinde yerleşen Azerbaycan Türkleri İran'da yaşayan en büyük Türk grubu olarak bilinmektedir. İran'da yaşayan Türklerin Pehlevi hanedanı döneminden itibaren çeşitli kısıtlamalara maruz kalmaları sonucu kültürlerini canlı tutma ve kendi kimliklerini koruma bilinci uyanmıştır. İran İslam Cumhuriyeti İranlılık kimliğinin yanı sıra Şiiliği ülke içinde farklı etnik azınlıklar arasında birleştirici faktör olarak öne sürmüş ve İran'da yaşayan tüm halkları din çatısı altında birleştirmeyi amaçlamıştır. Sovyetlerin çökmesiyle Azerbaycan Cumhuriyeti'nin bağımsızlığına kavuşması İran'da yaşayan Azerbaycan Türklerinin özgürlük hakkında olan düşüncelerini etkilemişti. 1990 sonrası bölgede ortaya çıkan gelişmeler İran'da yeni kimlik algılamaların oluşmasına neden olmuş ve Şii merkezli dini kimlik algısı gitgide arka planda kalmıştı. Böylece İran'da Azerbaycanlı Türk milliyetçisi genç kimlik algısı gelişmiş ve kendisini Azerbaycan ve Türkiye'ye kardeş görerek, Şiilikten çok Türk olarak tanımlamıştır. İran Türklerinde millî şuur 1990'ların ikinci yarısından itibaren giderek artmış ve kendi haklarını savunmak için farklı örgütler kurmuşlardır. İran Türkleri tarafından kurulan çeşitli örgütler İranlılık üst kimliği, bağımsız veya federal bir devlet oluşturma gibi farklı tezler ileri sürmüşlerdir. Azerbaycan Cumhuriyetinde iktidarda olan kişiler İran'da yaşayan Azerbaycan Türklerinin bağımsızlık istekleri konusunda son döneme kadar net bir tavır sergilememiş ve komşu İran devleti ile farklı alanlarda iş birliği kurmayı tercih etmişlerdi. Anahtar Kelimeler; İran Türkleri, İran İslam devleti, Azerbaycan Cumhuriyeti, Bölgesel güç, Asimilasyon politikası, Şiilik kimliği, Pantürkizm
Özet (Çeviri)
Iran is one of the countries with the most diverse ethnic community in the region. The Azerbaijani Turks, who settled in the north-west region of Iran, are known as the largest Turkish group living in Iran. As a result of the fact that the Turks living in Iran have been exposed to various restrictions since the Pahlavi dynasty, the awareness of keeping their culture alive and protecting their own identity has been awakened. In addition to the Iranian identity, the Islamic Republic of Iran has put Shi'ism as a unifying factor between different ethnic minorities within the country and aimed to unite all the peoples living in Iran under the roof of religion. The independence of the Republic of Azerbaijan with the collapse of the Soviet Union affected the thoughts of Azerbaijani Turks living in Iran about freedom. The developments that emerged in the region after 1990 led to the formation of new identity perceptions in Iran, and the Shiite-centered religious identity perception gradually remained in the background. Thus, Azerbaijani Turkish nationalist youth perception developed in Iran and saw themselves as a brother to Azerbaijan and Turkey and defined themselves as Turkish rather than Shiite. Since the second half of the 1990s national consciousness in Iranian Turks increased gradually and they established different organizations to defend their rights. Various organizations founded by Iranian Turks have put forward different thesis such as the upper identity of Iran, the creation of an independent or federal state. The people in power in the Republic of Azerbaijan did not show a clear attitude about the independence demands of the Azerbaijani Turks living in Iran until recently and preferred to cooperate with the neighboring Iranian state in different fields. Keywords; Iranian Turks, Islamic State of Iran, Republic of Azerbaijan, Regional power, Assimilation policy, Shia identity, Pan-Turkism
Benzer Tezler
- İran'da Türk etnik yapısı ve İran'da Türk milliyetçiliği hareketleri
Turkish ethnic structure in Iran and Turkish nationalism movements in Iran
OĞUZHAN ÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Uluslararası İlişkilerAkdeniz ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞENOL KANTARCI
- İranlı Türkolog Dr. Cevad Heyet'in Türkçe dil yazıları
Turkish language writings of Iranian Turkologist Dr. Cevad Heyet
RABİA YILDIRIM
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DilbilimManisa Celal Bayar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. AYŞE İLKER
- Tebriz Türk masalları üzerinde bir inceleme
A study on Turkish folk tales in Tebriz-Iran
SEÇKİN SARPKAYA
Doktora
Türkçe
2020
Halk Bilimi (Folklor)Ege ÜniversitesiTürk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. METİN EKİCİ
- Köroğlu'nun İran Türkleri anlatmaları üzerine bir inceleme
A study on The Köroğlu narratives among Iranian Turks
FAZIL ÖZDAMAR
Doktora
Türkçe
2019
Halk Bilimi (Folklor)Ege ÜniversitesiTürk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. METİN EKİCİ
- Kaşkay Türklerinin tarihi
The History of Qashqai Turks
BABEK CAVANŞİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
TarihMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF.DR. AHMET TAŞAĞIL