Antropojenik baskılar etkisinde aksu çayı ve kollarının zamana ve mekana bağlı mikroplastik kirliliğinin değerlendirilmesi
Evaluation of the time and spatial-dependent microplastic pollution in aksu river and its tributaries under the influence of anthropogenic pressures.
- Tez No: 815780
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ OLGAÇ GÜVEN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Deniz Bilimleri, Marine Science
- Anahtar Kelimeler: Microplastic (MP) Pollution, Terrestrial Use, Water Pollution
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Akdeniz Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Su Ürünleri Temel Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 73
Özet
Mikroplastik kirliliği, sucul ekosistemlerde toksikolojik etkileri nedeniyle küresel çapta ciddi bir sorun olarak ortaya çıkmaktadır. Besin zinciri yoluyla sucul ekosistemlerdeki organizmalarda birikerek toksikolojik etkilere yol açabilmektedir. Bu kirliliğin denizel ortama geçişi ise karasal ortamdan nehirler aracılığıyla gerçekleşmektedir. Ancak Türkiye'de nehirlerle ilgili yapılan araştırmalar sınırlıdır. Bu nedenle, bu tez çalışmasında, Antalya'daki Aksu Çayı ve kollarında zaman ve mekâna bağlı mikroplastik kirliliğini değerlendirmeyi hedeflenmiştir. Eylül 2022 ve Nisan 2023 aylarında yağış öncesi ve sonrası dönemleri temsil edecek şekilde saha örneklemeleri yapılmıştır. Aksu nehrini ve kollarını temsil edecek şekilde 20 örnekleme istasyonu seçilmiştir, bu istasyonlarda toplamda 2958 adet MP tespit edilmiştir. İncelenen mikroplastikler fiziksel özelliklerine göre sınıflandırılmıştır. Çalışma sonucun olarak altı tipte (boya, fiber, film, fragment, köpük ve kauçuk) MP tespit edilmiştir. Farklı tipteki bu MPs de en yaygın renkler mavi, siyah, şeffaf ve kırmızı olarak belirlenmiştir. Polimer analizi için seçilen MP numuneleri FTIR (Fourier Dönüşümlü Kızılötesi Spektroskopisi) ile kimyasal yapısı belirlenmiştir. MP kirliliğinin karasal kullanım ile ilişkisini ortaya koymak adına Corine Land Cover (CLC) verileri aracılığı ile QGIS programında görselleştirilerek ortaya konulmuştur. Türkiye'deki nehirlerde mikroplastik kirliliği araştırmalarının sınırlı olduğu dikkate alındığında: 1. Aksu Alt Havzasında yapılan bu çalışmada Aksu Çayı üzerinde MP kirliliğinin azalmasındaki HES etkisinin değerlendirilmesi, 2. Nehir yatağında biriken makro-plastiklerinin parçalanması ile MP kirliliğinin kaynağı oluşturulabilecek tüm noktaların belirlenmesi ve havzaya yönelik atık yönetimin oluşturulması, 3. Sanayi de üretim sonrasında oluşan plastik atıkların yönetimi, 4. Tarımda kullanılan sera malzemeleri, hasat öncesi ve sonrası oluşan plastik tarımsal atıklar için toplama alanlarının oluşturularak sucul ortama MP kirliliğine kaynak oluşturacak faaliyetlere yönelik yönetim planı oluşturulması gerekmektedir. Gerçekleştirilen bu tez çalışması sadece ülkedeki bilimsel literatüre katkıda bulunmakla kalmayıp aynı zamanda çevre kirliliğine kaynak teşkil eden noktaların iyileştirilmesine katkıda bulunacaktır. Önceki çalışmalar, Aksu Çayı ve kollarında fosforlu gübrelerin etkisi, polisiklik aromatik hidrokarbon seviyeleri ve gübre ve pestisit kullanımı ile toprak ve yeraltı suyu kirliliği konuları üzerinde odaklanırken, bu araştırma mikroplastik kirliliği üzerinde durmasının yanı sıra, antropojenik baskılar altında sistematik olarak değerlendirerek yeni bulgular sunmaktadır.
Özet (Çeviri)
Microplastic pollution has emerged as a serious global problem due to its toxicological effects on aquatic ecosystems. It can accumulate in organisms in aquatic ecosystems via the food chain and lead to toxicological effects. The transfer of this pollution to water sources occurs through rivers from terrestrial environments. However, research on rivers in Turkey is limited. Therefore, this thesis aims to evaluate the time and location dependent microplastic pollution in the Aksu River and its tributaries in Antalya. Field samples were taken representing the pre- and post-rain season in September 2022 and April 2023. Twenty sampling stations were selected to represent the Aksu River and its tributaries, and a total of 2958 microplastic particles were identified. The examined microplastics were limited and six different types of microplastics were found after classification: dyes, fibers, films, fragments, foams and rubbers. The most common colors of these different types of microplastics were determined to be blue, black, transparent and red. The polymer structure of MPs were determined using FTIR (Fourier Transform Infrared Spectroscopy) analysis. Data on why plastic usage occurs in the basin was obtained by examining the polymer structure of MPs in the Aksu Lower Basin. CLC (Corine Land Cover) data were visualized in the QGIS program to reveal the relationship between MPs and terrestrial use. Considering the limited research on microplastic pollution in rivers in Turkey, this study aimed to assess the impact of HPP on reducing MP pollution on the Aksu River, determine all points where MP pollution can be caused by the breakdown of macro plastics accumulated in the riverbed and develop waste management for the basin. Management plans for activities that will create MP pollution in the aquatic environment, such as plastic waste generated after production in industry, collection areas for plastic agricultural waste before and after harvesting, and greenhouse materials used in agriculture, should be developed. This thesis not only contributes to the scientific literature in the country but also contributes to improving points that are sources of environmental pollution. Previous studies focused on the effects of phosphorus fertilizers, levels of polycyclic aromatic hydrocarbons, and soil and groundwater pollution due to fertilizer and pesticide use in the Aksu River and its tributaries. This research not only focuses on microplastic pollution but also systematically evaluates anthropogenic pressures and provides new findings.
Benzer Tezler
- Ahır Dağı ve yakın çevresinde analitik hiyerarşi yöntemi kullanılarak arazi kullanım önerilerinin geliştirilmesi
Developing the land use proposals for Ahır Mountain and its surrounding area by using analytical hierarchy technique
MİNE ŞAHİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
CoğrafyaKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiCoğrafya Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EMİN TOROĞLU
- Trakya alt bölgesi'nde sanayi ve kentsel gelişimin kırsal alanlar üzerine baskılarının değerlendirilmesi için bir yöntem önerisi
A method proposal to evaluate the pressure of industrialization and urban development on Trakya sub region
EZGİ TOK
Doktora
Türkçe
2013
Jeodezi ve FotogrametriMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYKUT KARAMAN
- Acıgöl'ün (Karapınar-konya) Ciliophora faunasının belirlenmesi ve çevresel değişkenlerle ilişkisinin incelenmesi
Assessment of Ciliophora fauna in acigöl, in Konya (karapınar), and investigation of its relation to environmental variables
ÇAĞLA ÖZGÖR
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
BiyolojiHacettepe ÜniversitesiBiyoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SIRMA ÇAPAR DİNÇER
- Düden çayı havzasındaki endemik Pseudophoxinus antalyae (Teleostei: Leuciscidae) Bogutskaya, 1992 populasyonlarının bazı büyüme ve geometrik morfometri parametrelerinin değerlendirilmesi
Evaluation of some growth and geometric morpometric parameters of endemic pseudophoxinus antalyae (Teleostei: Leuciscidae) Bogutskaya, 1992 populations in the Düden stream basin
ELİF ACAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
BiyolojiAkdeniz ÜniversitesiBiyoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ NEHİR KAYMAK
- Genetic structure of Populus euphratica populations in Goksu river ecosystem
Göksu nehir ekosisteminde Populus euphratica popülasyonlarının genetik yapılanması
ÇİĞDEM KANSU
