Akyatan Lagünü trofik düzeyinin belirlenmesinde uzaktan algılama ve geleneksel yöntemlerin karşılaştırılması
Comparison of remote sensing and traditional methods in determining the trophic status of Akyatan Lagoon
- Tez No: 959313
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET TAHİR ALP
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Su Ürünleri, Aquatic Products
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mersin Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Su Ürünleri Temel Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 132
Özet
İçsular, dünya üzerinde küçük bir alan kaplasalar da ekosistemler için kritik öneme sahiptir. Lentik sistemler iklim değişikliğine en duyarlı ekosistemler arasında yer almakta, artan şehirleşme, besin tuzu yükleri ve sıcaklık artışları ötrofikasyon riskini artırmaktadır. Bu durum alg ve siyanobakteri çoğalmasını tetikler. Dolayısıyla trofik düzeyin izlenmesi sulak alanların korunması açısından önemlidir. Ancak geleneksel izleme yöntemleri yüksek maliyetli ve zor uygulanabilir olduğundan birçok sulak alan düzenli izlenememektedir. Son yıllarda uydu görüntülerine dayalı yöntemler, erişimi zor alanlarda da maliyet etkin izleme olanağı sunmaktadır. Bu çalışmada, Ramsar Alanı statüsündeki Akyatan Lagünü'nün trofik düzeyi, geleneksel yöntemler ve uzaktan algılama ile karşılaştırmalı olarak izlenmiştir. Ocak 2022 – Ocak 2023 arasında dokuz kez yapılan saha çalışmalarında temel fiziko-kimyasal parametreler ölçülmüş ve besin tuzları ile klorofil-a analizleri gerçekleştirilmiştir. Aynı dönemlere ait Sentinel-2 görüntüleri ESA SNAP yazılımında bulunan C2RCC işlemcisi kullanılarak analizler gerçekleştirilmiştir. Yerinde ölçümler Akyatan Lagünü'nde yıl boyunca yüksek sıcaklık ve tuzluluk değişimleri olduğunu, derinliğin ise 0,5–1 m arasında seyrettiğini göstermiştir. Klorofil-a ve toplam fosfor değerleri özellikle kış aylarında artış gösterirken, Aralık 2022'de ortofosfat düşük bulunmuştur. Yerinde örneklemeler ve uydu verilerinden elde edilen klorofil-a ile askıda katı madde arasındaki korelasyon zayıf ve negatif bulunmuş, dolayısıyla Sentinel-2 C2RCC modelinin bu parametreleri Akyatan Lagünü'nde doğru yansıtamayacağı belirlenmiştir. Akyatan Lagünü'nün trofik düzeyi TSI ve TRIX indeksleriyle belirlenmiş, uydu verileri yerine yerinde ölçülen parametreler (TP, TN, %ÇO, Secchi, klorofil-a) kullanılmıştır. TSI değerleri 50,0–77,4 (ötrofik–hiperötrofik), TRIX değerleri 3,69–7,79 (yüksek–çok yüksek trofik) aralığında bulunmuştur. Bu sonuçlara göre Akyatan Lagünü yoğun antropojenik baskılar sebebiyle ötrofikasyon etkisi altındadır. Dolayısıyla, lagünün sürdürülebilirliği ve gelecekte varlığını sürdürebilmesi ciddi tehlike altındadır. Lagünün trofik durumu göz önünde bulundurulduğunda, bu bölgede Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği (2014), Avrupa Su Çerçeve Direktifi (2000), Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği (2004) ve Yerüstü Su Kalitesi Yönetmeliği (2015) kapsamında izleme çalışmalarının arttırılmasının gerekli olduğu ortaya çıkmaktadır.
Özet (Çeviri)
Inland waters cover a small area globally, but they are critically important for ecosystems. Lentic systems are among the most sensitive ecosystems to climate change, and increasing urbanization, nutrient loads, and rising temperatures enhance the risk of eutrophication. This condition stimulates algae and cyanobacteria growth, making trophic state monitoring essential for wetland conservation. However, traditional monitoring methods are costly and difficult, preventing regular monitoring of many wetlands. Recently, satellite-based approaches have offered cost-effective monitoring, even in inaccessible areas. In this study, the trophic state of Akyatan Lagoon, a Ramsar site, was monitored using both traditional and remote sensing methods. Between January 2022 and January 2023, nine field campaigns measured key physico-chemical parameters and analyzed nutrients and chlorophyll-a. Sentinel-2 images from the same periods were analyzed using the C2RCC processor in ESA SNAP software. In-situ measurements revealed strong seasonal variations in temperature and salinity, with lagoon depth ranging between 0.5 and 1 m. Chlorophyll-a and total phosphorus increased mainly during winter, while orthophosphate remained low in December 2022. The correlation between chlorophyll-a and suspended solids from field and satellite data was weak and negative, indicating that the Sentinel-2 C2RCC model does not accurately reflect these parameters in Akyatan Lagoon. Trophic state was determined using TSI and TRIX indices based on in-situ measurements (TP, TN, DO%, Secchi depth, chlorophyll-a). TSI values ranged from 50.0 to 77.4 (eutrophic–hypertrophic), and TRIX values from 3.69 to 7.79 (high–very high). These results indicate that Akyatan Lagoon is affected by strong anthropogenic pressure and eutrophication, threatening its sustainability and long-term existence. Considering the lagoon's trophic status and anthropogenic pressures in its catchment area, intensified monitoring under the Wetlands Protection Regulation (2014), the European Water Framework Directive (2000), the Water Pollution Control Regulation (2004), and the Surface Water Quality Regulation (2015) is recommended.
Benzer Tezler
- Çukurova bölgesindeki Akyatan, Tuzla ve Çamlık lagünlerinde (Adana/Türkiye) ağır metal araştırması
Investigation of heavy metal in Akyatan, Tuzla, Çamlık lagoon ( Adana/Turkey) from Çukurova region
MELTEM DURAL
- Akyatan lagünü (Adana)'nden yakalanan mavi yengeç (Callicetes sapidus)'lerde toksik madde araştırılması
Investigetion of toxic materials in blue crabs (Callinectes sapidus) which were caught from Akyatan lagoon
BİGE GÜLMEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Su ÜrünleriÇukurova ÜniversitesiSu Ürünleri Yetiştiriciliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İBRAHİM CENGİZLER
- Akyatan lagünü (Adana-Karataş)'nden yakalanan mavi yengeçler (Callinectes sapidus, Rathbun 1896)'de bakteriyolojik, parazitik ve fungal araştırmalar
Bacteriologic, parasitologic and fungal experiments in blue crabs (Callinectes sapidus, Rathbun 1896) captured from Akyatan lagoon (Adana-Karatas)
RUHAY ALDIK
Doktora
Türkçe
2014
Su ÜrünleriÇukurova ÜniversitesiSu Ürünleri Yetiştiriciliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İBRAHİM CENGİZLER
- Akyatan lagünü (Karataş, Adana) fitoplanktonik diyatom ve dinoflagellat toplulukları ile bazı fizikokimyasal parametrelerin zamansal değişimi
Temporal variations of phytoplanktonic diatom and dinoflagellate communities and some physicochemical parameters in Akyatan lagoon (Karatas, Adana)
GÜRKAN AKBULUT
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Su ÜrünleriÇukurova ÜniversitesiSu Ürünleri Temel Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEVİM POLAT
- Akyatan lagünü'nde su kalitesinin bilgisayar destekli analizi
Computer aided analyses of water quality in Akyatan lagoon
GÖKHAN YAMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Çevre MühendisliğiÇukurova ÜniversitesiÇevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ZELİHA SELEK