Türkçe bileşiklerde anlambilimsel yapı (Türkçe bileşiklerin anlambilimsel yapısını yönetim-bağlama kuramını ROL altkuramı çerçevesinde çözümleme ve sınıflama)
The Semantical structure of Turkish compounds (Stating the semantical structure of Turkish compounds according to the principles of theta subtheory of goverment and binding theory)
- Tez No: 81669
- Danışmanlar: DOÇ. DR. N. ENGİN UZUN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1999
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Dilbilim Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 163
Özet
ÖZET Tezin biri pratik diğeri kuramsal kaynaklı iki ana amacı bulunmaktadır. İlki, dilbilim literatürüne geniş çapta hakim olan bir dilbilgisi kuramının Türkçe'ye de uygulanması ve evrensel bulguların Türkçe'den sınanmasıdır. Tezdeki kuramsal tabanlı amaç ise, bir evrensel kuramın uygulanabilirliğine ve geçerliliğine Türkçe'den katkıda bulunmak, Türkçe'ye özgü görünümlerle bu kurama katkıda bulunmaktır. Çünkü bu zamana kadar Türkçe bileşiklerin incelenmesinde izlenen geleneksel ve yapısalcı tutum, elde edilen sonuçlan bir yığm olmaktan kurtaramamıştır. Birinci bölümde en eski dilbilgisi çalışmalarından itibaren, Chomsky Dilbilgisinin (CD) son versiyonuna kadar olan gelişmeler değerlendirilmeye çalışılmış ve teze taban olan kuramsal çerçevenin seçimi gerekçelendirilmiştir. İkinci bölümde, CD'nin son versiyonu olan 'Yönetim ve Bağlama Kuramı'nın bir altkuramı olan ROL ALTKURAMI (Theta Theory), içerdiği tüm ilke, kural ve terimlerle genişçe ele alınmaya çalışılmıştır. Buradaki amaç, tezin ilerleyen bölümlerinde, ROL ilişkisinin eylemcil bileşiklerde sınanacağı olmuştur. Üçüncü bölümde, ROL ALTKURAMI' nın inceleme alanına giren konular üzerinde bugüne kadar yapılmış ve Türkçe'ye yönelik olan çalışmalar değerlendirilmeye, eksik ve yanlış yönleri ortaya konmaya, doğru olan ve benimseyeceğimiz sonuçların saptanması yoluna gidilmiştir. Dördüncü bölümde, Türkçe eylemcil bileşiklerin ROL ilişkilerini içerdiği tanıtlanmaya çalışılmıştır. İkinci bölümde genişçe ele alınan ROL Kuramının ve rol ilişkilerinin, Türkçe'de eylem-üye ilişkisi çerçevesinde, eylemcil olan bileşiklerde bileşiği oluşturan eylemcil tabanla diğer öğenin üye ilişkisi içine girdiği ve dolayısıyla da rol ilişkileri içerdikleri gösterilmeye çalışılmıştır. 157Beşinci bölümde, eylemcil olmayan veya öğelerinden birisi eylem içermeyen bileşiklerin konusal ilişkiye giremeyeceği ve üye yapılanmn olamayacağı bilgisinden hareketle, Levi'nin yapmış olduğu bileşik çözümlemesi anlambilimsel özellikleri dikkate alınarak Türkçeye de uygulanmaya çalışılmıştır. Sonuç olarak, Türkçe üzerine yapılacak çalışmalarda modern dilbilimin bulguları da kullanılmalıdır. Bu tezde özellikle 4. Bölümde, bu bulgulardan birisi kullanılmış ve Türkçe eylemcil bileşikleri oluşturan tabanlar arasında bir üye/üye-alan ilişkisinin olup olmadığı sınanmaya çalışılmış ve sonuçta böyle bir ilişkinin varolduğu gösterilerek, bu ilişkinin bileşiğin amambilimine de 'fazladan' bir özellik olarak yansıdığı gösterilmiştir. Böyle bir sonucun da başka çalışmalara kaynaklık etmesi ve sözlük çalışmalarına katkıda bulunması beklenebilir. 158
Özet (Çeviri)
SUMMARY This thesis has two purpose: One is practical, the other is theoretical. The practical purpose aimed at applying a widely accepted linguistics theory into Turkish. The theoretical purpose, on the other hand, aimed at contributing the acceptability of a linguistics theory usable and valid via applying this theory correctly into the Turkish. Another reason for this is that studies on Turkish compounds are full of contradictions with each other and contain errors. In the first chapter, the general survey of related literature has been examined including those of Chomskian area to place the thesis on the right basis. A discussion on the general issues of those areas have also been given to reflect their similarities and contradictions. In the second chapter, attention has been paid mainly on the Theta Subtheory of the Government and Binding Theory since the subsequent discussions and classifying will be based upon this subtheory. All the rules and criterions of this subtheory have also been exemplifed within the chapter. In the third chapter, the studies on Turkish compounds have been examined and attention paid on irregularities and acceptable points of these past studies. In the next chapter, a new classification for Turkish verbal compounds has been proposed. This classification, based on the thematic relations between the verbal element and its argument forming the Turkish verbal compounds. This classification, however, has been made from a syntactic point of view but the results reflected an extra conclusion contributing to the semantics of those compounds. In the last chapter, those compounds that didn't fit into the fourth chapter has been examined from a purely semantics point of view. As a model Levi's classification has been adopted but new items added to the model to get a more comprehensive result and to reflect a better detail. 159
Benzer Tezler
- A study on nouns and nominal projections in Turkish
Türkçe'de adlar ve adsıl yansımalar üzerine bir çalışma
YILMAZ YALDIR
Yüksek Lisans
İngilizce
1999
Türk Dili ve EdebiyatıMersin Üniversitesiİngiliz Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. MUSTAFA AKSAN
- Organik bileşiklerde gaz adsorpsiyon termodinamiğinin incelenmesi
Investigation of gas adsorption thermodynamics in organic compounds
VİLDAN YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Fizik ve Fizik MühendisliğiYıldız Teknik ÜniversitesiFizik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET ALTINDAL
- Hidrokarbonik bileşiklerde iyonların elektronik durdurma gücü hesaplamaları
Başlık çevirisi yok
ALİ ARASOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
1994
Fizik ve Fizik MühendisliğiYüzüncü Yıl ÜniversitesiFizik Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HASAN GÜMÜŞ
- Bazı bileşiklerde foton çoğalma faktörünün saçılma açısı ve numune kalınlığı ile değişiminin incelenmesi
Photon buildup factor investigation depending on the total scattering angle and sample thickness in the some compounds
AYTAÇ LEVET
Doktora
Türkçe
2011
Fizik ve Fizik MühendisliğiAtatürk ÜniversitesiFizik Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YÜKSEL ÖZDEMİR
- İçerikli bileşiklerde anaörgü-konuk molekül etkileşimlerinin titreşimsel spektroskopi ile incelenmesi
Başlık çevirisi yok
KADİR ESMER