1855 yılında Belgrad'da yayınlanmış bir Türkçe-Sırpça sözlük üzerine inceleme (Tematik sınıflandırma, ses ve şekil bilgisi)
A study on a Turkish-Serbian dictionary published in Belgrade in 1855 (Thematic classification, phonology and morphology)
- Tez No: 818010
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ABİDİN KARASU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Medeniyet Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 431
Özet
1371 yılında I. Murat'ın Lala Şahin Paşa komutasındaki Osmanlı ordusunu görevlendirmesi ile ilk fetihleri gerçekleşen ve bu tarihten itibaren kimi zaman savaşarak kimi zaman müttefik olarak kimi zaman da akrabalık kurarak devam eden Osmanlı-Sırp ilişkileri birçok alanda olduğu gibi dil alanında da birbirini etkilemiştir. Yaklaşık 6 asırlık bir etkileşim sonucunda Türkçenin Sırpça ile olan dil ilişkilerini görebildiğimiz birçok metinle karşılaşmaktayız. İncelemek üzere seçtiğimiz“Tursko-Srbskij Rečnik sa Razgovorima”isimli sözlük de bu eserlerden bir tanesidir. İncelemek üzere seçtiğimiz bu sözlüğün okuduğumuz nüshası Biblioteka Matice Srpske'nin 4202 numaralı nüshasıdır. Osmanlı Devleti zamanında 19. yüzyılda yazılan Türkçe metinlerin çoğu Arap harfli metinlerdi. Dolayısıyla bu dönemde yazılan Arap harfli metinler günümüzde olabildiğince rağbet görmüş ve bu metinler üzerine çok fazla sayıda çalışma yapılmıştır; fakat Türklerin yaklaşık altı asır ilişki hâlinde bulunduğu Balkanlar coğrafyasında yazılan Kiril harfli Türkçe metinler yeteri kadar ilgi görmemiş ve çalışılmamıştır. Bu tezin amacı, 1855 yılında Belgrad'da Jeremija Obradović Karadžić tarafından hazırlanmış olan“Tursko-Srbskij Rečnik sa Razgovorima”adlı sözlüğü incelemek ve 19. yüzyılda Osmanlının Balkanlar'daki sözvarlığını gözler önüne sermektir. Bu çalışmada, Slav dillerinden Sırpça ile Altay dil ailesine mensup olan Türkçe arasındaki dilsel ilişkiler ile Türkçe kelimelerin Balkanlar coğrafyasından Sırpçada uğramış olduğu fonolojik ve morfolojik değişmeler ile bu kelimelerin hangi alandan olduğunu gösterir nitelikte olan tematik sınıflandırılması üzerine çalışılmıştır. Tez“Giriş”ve“Sonuç”bölümü hariç altı bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm“Diller Arası Etkileşim”, ikinci bölüm“Metnin İmla Özellikleri”, üçüncü bölüm“Dil İncelemesi”, dördüncü bölüm“Tematik Sınıflandırma”, beşinci bölüm“Transkripsiyonlu Metin”, altıncı bölüm“Metnin Aslı”başlıklarından oluşmaktadır.“Sonuç”bölümünde yapılan incelemelerin sonuçları değerlendirilmiş, Türkçe-Sırpça dil ilişkileri üzerine elde edilen bulgular özetlenmiştir.
Özet (Çeviri)
The Ottoman-Serbian relations, which were first conquered in 1371 when Murat I commissioned the Ottoman army under the command of Lala Şahin Pasha, and continued from this date on, sometimes by fighting, sometimes as allies, and sometimes by establishing kinship, also in the field of language as in many other fields influenced each other. As a result of nearly 6 centuries of interaction, we come across many texts where we can see the language relations between Turkish and Serbian. The dictionary named“Tursko-Srbskij Rečnik sa Razgovorima”, which we chose to examine, is one of these works. The copy of this dictionary we have chosen to analyze is copy number 4202 of Biblioteka Matice Srpske. Most of the Turkish texts written in the 19th century during the Ottoman Empire were texts with Arabic letters. Therefore, texts written in Arabic letters in this period have become as popular as possible today and many studies have been done on these texts. However, Turkish texts written in Cyrillic letters in the Balkans, where Turks have been in relation for about six centuries, have not received enough attention and have not been studied. This thesis aims to examine the dictionary named“Tursko-Srbskij Rečnik sa Razgovorima”prepared by Jeremiom O. Karadžićem in Belgrade in 1855 and to reveal the Ottoman vocabulary in the Balkans in the 19th century. In this study, we studied the linguistic relations between Serbian, which is a Slavic language, and Turkish, which is a member of the Altaic language family, and the phonological and morphological changes that Turkish words have undergone in Serbian from the Balkans. We also made a thematic classification of these words. The thesis consists of six chapters, excluding the“Introduction”and“Conclusion”parts. The first part consists of“Interaction Between Languages”, the second part“Spelling Features of the Text”, the third part“Language Analysis”, the fourth part“Thematic Classification”, the fifth part“Transcription of the Text”, the sixth part“Original Text”. In the“Conclusion”section, the results of the examinations were evaluated and the findings on Turkish-Serbian language relations were summarized.
Benzer Tezler
- 19. yüzyıl'da bir Osmanlı devlet adamı: Mehmed Vecihi Paşa ve Ankara Valiliği
An Ottoman statesman in the 19th century: Mehmed Vecihi Pasha and the Ankara Governorship
MUHAMMED ALİ ARAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
TarihAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜSEYİN ÇINAR
- Abdüllatif suphi paşa konağı restorasyon projesi
Restoration project of abdullatif suphi pasha mansion
SELİN GENER DENİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. DENİZ MAZLUM
- Sekonder amiloidozisli hastalarda tiroidin fonksiyonel ve yapısal olarak değerlendirilmesi, amiloid guatr ve tiroid nodülü sıklığı
Functional and structural evaluation of thyroid, amyloid goiter and thyroid nodule frequency in patients with secondary amyloidosis
MERVE SAYDAM
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2024
Endokrinoloji ve Metabolizma HastalıklarıSağlık Bilimleri Üniversitesiİç Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. REYHAN ERSOY
- İstanbul Belediye Başkanlığı seçimleri (1963-1977)
İstanbul Municipial elections (1963-1977)
ÖZCAN ÇÖLÜK
Doktora
Türkçe
2022
Siyasal BilimlerMarmara ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. VAHDETTİN ENGİN
- 1855 Bükreş basımı 'Bulgar Dilindeki Türkçe ve Yunanca Kelimeler Sözlüğü' üzerine bir inceleme (Tematik sınıflandırma, ses ve şekil bilgisi)
1855 Bucharest edition an investigation on the 'Dictionary of Turkish and Greek Words in the Bulgarian Language' (Thematic classification, sound and morphology)
FATMA ZEHRA EKŞİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul Medeniyet ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ABİDİN KARASU