Mekandan nesneye nesneden mekana biçimsel ve algısal dönüşümlerin fenomenolojisi
The phenomenology of formal and perceptual transformations from space to object and from object to space
- Tez No: 819283
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ETHEM GÜRER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, İç Mimari ve Dekorasyon, Architecture, Interior Design and Decoration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İç Mimari Tasarım Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İç Mimari Tasarım Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 135
Özet
Mimarlık pratiği, somut arayüzler üretme gayretinden dolayı madde üzerinden tanımlanan bir zemine oturmaktadır. Disipline dair bu özelliğin belirlediği duyumsal ilişkide göz, diğer duyuları bastırmış ve mimarlık pratiğinin asırlardır süregelen yaşamına egemen olan duyu rolünü üstlenerek sıyrılmıştır. Bu başkalaşım, biçim nosyonunun önem kazanmasına sebep olmuş ve sonuç olarak mimari ile kurulan ilişki tipi değişmiştir. Günümüz mimari anlayışına, nitelikli bedensel katılımdan çok gözün bakmaya davet edildiği bir deneyim süreci hakimdir. Yapılan çalışma, temel olarak mimarlığın eylemlerin peşine düşmesinden çok seyredilmek isteyen bir objeye dönüşümü gözleminden yola çıkarak bu süreci çift yönlü izler: mekandan nesneye ve nesneden mekana. Bunu yaparken -tezin hareket noktası olarak bahsedilen- günümüz mimarlık ürünlerinin taşıdığı kaygıyı bir tarafa bırakır ve bu süreci fenomenolojik açıdan sorgulamaya çalışır. Deneyimin dönüşümünün tanımların kavramsal boyutuyla ilişkisinin ne olduğunun peşine düşmektedir. Ontolojik düzlemde yüzyıllardır üzerine düşünülen kavramlar olan mekan ve nesneyi, katılımcı eylemleri üzerinden ele alınan belli otonom özellikleri kapsamında sınırlandırarak tekrar tanımlamaktadır. Literatür araştırmasıyla daraltılan tanımlamalar, çalışmanın merkezi hipotezini oluşturmakta olup dönüşlülük hali bu kabuller üzerinden tartışılmaktadır. Kabullere göre dönüşümün taraflarından biri olan mekan tez boyunca devingen eylemler şeklinde tanımlanan bedensel katılım ile tarif edilirken; nesne ise durağan eylemler olarak kabul edilen bakma eylemi ve jestler üzerinden sınırlandırılarak göz ile ilişkilendirilir. Bu noktada çalışma kavramlar arası ikili çaprazlamalara giderek mekanın nesne, nesnenin ise mekan gibi davranma potansiyelleriyle karşılaşır. Bu karşılaşma iki ana hibrit karakter yaratmıştır: mekan gibi nesne ve nesne gibi mekan. Kavramlar arası statü değişiminin yarattığı bu durum ile birbirinin gölgesinde kazandıkları yeni potansiyeller ve deneyim süreçleri çalışmanın kapsamını oluşturmaktadır. Mimarlık pratiğinin ürünleri somut ve biçimsel olduğu gibi deneyime sunulması sebebiyle ayrıca öznenin tekelindedir. Bir tarafta biçimin manifestosu diğer tarafta da öznenin bunu algılayış şekli dönüşlülük sürecinde yer alan iki tarafın varlığını göz önüne serer: biçim ve algı. Buradan hareketle tez çalışması, tanımların mevcut sınırlarının ne olduğu ve birbiri gibi nasıl davranabilecekleri arasındaki bu bağlantıyı biçimsel ve algısal parametreler üzerinden teorize etmeye çalışır. Dönüşümün fenomenolojisine dair çerçeve, biçimin salt var olma hali üzerinden biçimsel monolog, diğer biçimlerle kurduğu etkileşim üzerinden biçimler arası diyalog ve öte yandan özneye dair algısal filtrelerin eklenmesiyle çizilmiş olur. Çalışma fenomenolojinin sınırları içinde dolaştığından ve fenomenolojiyi de anlamak için yapmak gerektiğinden tez çalışması sunduğu fikirlerin geçerliliğini belirlenen biçimsel ve algısal parametreler üzerinden ölçmek ve buradan elde edeceği verilerle beslenmek ister. Bu sebeple her bir parametreye referans verecek şekilde plan, kesit gibi mimari temsillere başvurularak tanımlı mimari kurgular oluşturulmuştur. Veri toplama prosedürü olarak belirlenen anket çalışması ile katılımcılardan, verilen mimari kurguları temsil aracılığıyla deneyimlemeleri, çizimler üzerinde bir rota tayin etmeleri ve bu rotaya istinaden mekan ve nesne olarak tanımladığı ya da tanımlayabileceği alanları tarayarak belirtmeleri istenmiştir. Anket çalışması mimari temsil diline başvurulduğu için mimarlık fakültelerinin ilgili bölümlerinden mezun toplamda otuz beş mimar ve tasarımcıya yöneltilmiştir. Alınan tüm cevaplar dijital ortama aktarılarak ilgili kurgunun temsilleri altlık olarak kullanılıp bu altlığın üzerinde toplanmıştır. Verilen cevaplara ait ortak kesişim kümesinin oluşturulması, anket çalışmasının veri toplama yöntemi olarak belirlenmiştir. Süreç boyunca katılımcıları bu iki nosyona yönlendiren anahtar kelimelerin de son soruyla birlikte anket çalışmasına dahil edilmesi ve yapılan taramalarla karşılaştırılması başvurulan yollardan bir diğeridir. Yapılan anket çalışmasından elde edilen bulgular ile ele alınan tanımların, kurguların sahip olduğu kabuk ve kurguların sınırladığı boşluk ile ilişkisi belirlenmiştir. Mekan tanımı sınırladığı boşluğun katılımcı eylemleri ile deneyimlenen kısmı üzerinden şekillenirken nesne ise sahip olduğu biçim üzerinden tanımlanmıştır. Buna istinaden tez kapsamında mekan gibi nesne ve nesne gibi mekan karakterlerine ilişkin ileri sürülen görüşlerin katılımcı cevaplarıyla desteklendiği görülmüştür. Mekan nosyonu boşluk, sınır ve deneyim gibi anahtar kelimelerle ilişkilendirilmiş, tek taraflı bir deneyim üzerinden tanımlanmış ve eylemleri mümkün kıldığı sonucuna ulaşılmıştır. Öte yandan nesne kavramı katılımcılar tarafından kütle, bağımsız ve hareket gibi tabirlerle açıklanarak işteşlik üzerinden aktarılmıştır. Anket çalışması ile katılımcılardan alınan cevaplar neticesinde, dönüşümü yönlendiren mobilite, zaman, engelleme güdüsü gibi yeni parametrelerle karşılaşılmış ve mekan-nesne dönüşlülüğü ile ilgili gelecek çalışmalar için açtığı başlıklar tartışılmıştır. Dönüşümün mimari temsil üzerinden ele alınması beraberinde farklı tasarım araçlarını da gündeme getirmiş ve konunun sanal gerçeklik ortamında tartışılmasını sağlayacak yeni araştırma alanlarının önü açılmıştır. Mimarlık yapma edimi hem nesneleri hem de mekanları kapsamaktadır; ancak bu bileşenlerin deneyimlenme şekli birbirinden farklıdır. Bir tarafta katılımcının izleyici rolü ağır basarken diğer tarafta katılımcı kurgunun kullanıcısı olmuştur. Katılımcı rolünde gözlenen değişim, yapılan tasarım ya da icra edilen mimarlığın karakterini etkilemektedir. Tez çalışması, katılımcının süregelen deneyimi boyunca neye dahil olduğunun bilincine vardırmayı ve bununla birlikte kendi rolünün farkındalığını yaratmayı amaçlamaktadır.
Özet (Çeviri)
The practice of architecture has a foundation which is defined through matter due to its effort to produce physical interfaces. In the sensory relationship determined by this feature of the discipline, the eye has suppressed the other senses and eluded by assuming the role of sense dominating the centuries-long life of architectural practice. This metamorphosis caused the notion of form to gain importance and as a result, the description of relationship which is established with architecture is changed. The experience of today's architectural manner is dominated by the eye which is invited to look rather than qualified physical participation. This study based on the observation of the transformation of the object that tends to be watched rather than pursuing simple architectural actions, the study follows this process in two directions: from space to object and from object to space. While doing this, the study leaves aside the concerns related to today's architectural products -which is mentioned as the starting point of the thesis- and tries to question this process from a phenomenological point of view. It pursues what is the relationship between transformation of experience and conceptual dimension of definitions. It redefines space and object, which are concepts that have been thought about for centuries on the ontological plane, by limiting them within the scope of certain autonomous features defined over participatory actions. The definitions narrowed by the literature search constitute the central hypothesis of the study, and the reflexivity is discussed over these assumptions. While the space, which is one of the parties of the transformation according to the acceptances, is defined with the bodily participation, which is defined as dynamic actions throughout the thesis; on the other hand, the object, is associated with the eye by being limited through the act of looking and gestures, which are considered static actions. At this point, the study encounters the potentials of the space to act as an object and the object as a space, by going through cross-concepts. This encounter created two main hybrid characters: object-like space and space-like object. This situation created by the status change between concepts and the new potentials and experience processes they gain in the shadow of each other constitute the scope of the study. The products of architectural practice are also associated with the subject, as they are presented to the experience as physical and formal. On the one hand, the manifest of the form and on the other hand, the way the subject perceives it reveals the existence of two parties involved in the reflexivity process: form and perception. From this point of view, the thesis study tries to theorize this connection between what the current limits of definitions are and how they can behave like each other through formal and perceptual parameters. The framework for the phenomenology of transformation is drawn by adding formal monologue over the mere existence of the form, dialogue between forms through its interaction with other forms, and in addition, perceptual filters about the subject. Since the study circulates within the boundaries of phenomenology and also to understand phenomenology, the thesis study requires to measure the validity of the ideas it presents through the determined formal and perceptual parameters and to be fed with the data to be obtained from it. For this reason, defined architectural constructs were created by referring to architectural representations such as plans and sections to reference each parameter. With the study of survey, which was determined as the data collection procedure, the participants were asked to experience the given architectural composition through representation, to determine a route on the drawings, and indicate the areas that they defined or could define as space and object based on this route with hatching technique. Because the language of architectural representation was used, the questionnaire was directed to thirty-five architects and designers who graduated from the relevant departments of the faculties of architecture. All the answers received were transferred to the digital medium and the representations of the related question were used as a base and collected on this base. The creation of the common intersection set of the answers given was determined as the data collection method of the survey study. Another way is to include the keywords that lead the participants to these two notions throughout the process, together with the last question, in the survey and compare them with the surveys. With the findings obtained from the survey study, the relationship between the definitions and the shell and also between the definitions and the emptiness limited by the shell has been determined. While the definition of space is shaped by the part of the space it limits that is experienced by the participant actions, the object is defined through the form it has. Based on this, it has been seen that the views put forward about the object such as space and the characters of the space such as the object within the scope of the thesis are supported by the answers of the participants. The notion of space was associated with keywords such as emptiness, border and experience, it was defined through a one-sided experience, and it was concluded that actions were possible. On the other hand, the concept of object was explained by the participants with terms such as mass, independent and motion, and conveyed through collaboration. As a result of the answers received from the participants with the survey study, new parameters such as mobility, time, the motive of inhibition that guide the transformation were encountered and the topics opened for future studies on space-object reflexivity were discussed. Approaching the transformation through architectural representation has revived different design tools and in this way, new research areas that will enable the discussion of the subject in the virtual reality environment have been opened. The act of making architecture includes both objects and spaces; however, the way these components are experienced is different from each other. On the one hand, the participant's role as spectator predominates, on the other hand, the participant has become the user of the architectural composition. The change observed in the role of the participant affects the character of the design or the architecture that is performed. The thesis work aims to make the participant aware of what person is involved in during ongoing experience and with this to create awareness of individual role.
Benzer Tezler
- Video ve enstalasyon sanatında mekan çözümlemeleri ve izleyici ilişkisi
Analysis of the space and the state of the spectator in video and installation art
SERKAN ÖZTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Güzel SanatlarSakarya ÜniversitesiResim-İş Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. ŞİVE NEŞE BAYDAR
- Sınır ve eşik olarak duvar
Wall: As border and threshold
TUĞÇE ALKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İPEK VEDİA YÜREKLİ İNCEOĞLU
- The resonant subject: Towards an ontology of listening
Öznenin dinleme ontolojisine doğru
JOSEPH CONCHIE
Yüksek Lisans
İngilizce
2021
Felsefeİstanbul Teknik ÜniversitesiMüzik Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÖKHAN DENEÇ
- Uzaktan eğitimde merkezi sınav sistemi
Central examination system in distance education
HAMİT AKSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve KontrolKırıkkale ÜniversitesiBilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN ERBAY