Ergenlerde risk alma davranışı: İçtepisellik, aile yapısı ve demografik değişkenler açısından gelişimsel bir inceleme
The Relationship of risk taking behaviour and impulsivity, family structure and some demographic variables in adolescents
- Tez No: 81979
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MELİKE SAYIL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1999
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 73
Özet
u ÖZET Bu araştırmanın amacı, ergenlerde risk alma davranışlarının (risk taking behaviors) neler olduğunu, bu davranışların içtepisellik(impulsivity), aile yapısı, cinsiyet ve yaş (sınıf düzeyi) ile ilişkisini incelemektir. Ankara'daki 4 ilköğretim okulu ve 2 liseden toplam 625 denek çalışmaya katılmıştır. Araştırmanın asıl örneklemini 140 kız, 140 erkek olmak üzere 280 denek; araştırmada kullanılan ölçeklerin geçerlik(validity) ve güvenirlik(reliability) çalışmalarında ise 345 denek yer almıştır. Araştırmada, risk alma davranışını ölçmek için Risk Alma Ölçeği (Risk Taking Scale) geliştirilmiştir. İçtepiselliğin ölçülmesinde ise Türkçe'ye çevrilen Barratt İçtepisellik Ölçeği (Barratt Impulsivity Scale) kullanılmış; her iki ölçek için geçerlik ve güvenirlik çalışmaları yapılmıştır. Aile yapısı değişkeni de Aile Yapısını Değerlendirme Aracı (AYDA) ile ölçülmüştür. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre; risk alma davranışı yaşa ve cinsiyete göre değişmektedir. Yaş ve cinsiyet arasında bir etkileşim(interaction) elde edilmemiştir. Risk alma davraruşlan, 7. sınıfta, 9. sınıfta ve 11. sınıfta artmakta, üniversite düzeyinde azalmaktadır.Cinsiyet açısından bakıldığında, erkeklerin kızlardan daha fazla risk alma davranışı gösterdikleri görülmektedir. Risk alma davranışı ile içtepisellik arasında, yüksek olmayan fakat anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Risk alma davranışı ile aile yapısı arasında ve aile yapısı ölçeğinin yetkinlik ve duygusal bağlam alt ölçekleri arasında ters yönde istatistiksel olarak anlamlı ilişkiler gözlenmiştir. Aile içi uyum arttıkça, risk alma davranışının ortaya çıkması da azalmaktadır. Bu çalışmada, cinsiyet, içtepisellik ve sınıf düzeyinin risk alma davranışını yordadığı(prediction), toplam AYDA puanlarının ise, risk alma davranışınıIll yordamadığı ortaya çıkmıştır. Risk almayı yordayan tek AYDA alt ölçeği ise yetkinliktir. Araştırmada kullanılan ölçeklerin (Risk Alma Ölçeği, Barratt İçtepisellik Ölçeği) geçerlik ve güvenirlik çalışmaları ile ilgili bulgular, bu ölçeklerin kullanılabilecek düzeyde olduğunu göstermektedir. Ancak, özellikle Risk Alma ÖlçeğTnin, ergenlerin riskli davranış repertuarını tümüyle ortaya koyacak ve bu davranışların sıklıklarının daha fazla bilgi verecek şekilde geliştirilebileceği ileri sürülmüştür. Araştırma bulguları ilgili literatür ve kültürel bağlam çerçevesinde tartışılmıştır.
Özet (Çeviri)
IV ABSTRACT The purpose of this research is to examine the development of risk taking behaviour in adolescents and its relations with the impulsivity, family structure and gender. A total of 625 subjects participated in the study. Subjects were selected from 4 primary schools, 2 high schools and university students from Hacettepe University in Ankara. The main sample of the research was formed by 280 subjects (140 boys, 140 girls). The validity and reliability studies of the scales included 345 subjects. In the research, to measure the risk taking behaviour, the Risk Taking Scale was developed. Impulsivity was measured by Barratt Impulsivity Scale. The validity and reliability for both of these scales. The family structure was measured by Aile Yapısını Değerlendirme Aracı-AYDA(Family Structure Assessment Scale). The findings of present research revealed that the risk taking behaviour changed with age and gender. No interaction, between age and gender, was determined. Risk taking behaviours increased at 11. th grade but decreased at university level. Boys exhibited more risk taking behaviours than girls. A significant relationship was found between the risk taking behaviour and impulsivity. There was also a significant negative relationship between risk taking behaviour and the family structure. As the adaptation in the family increased, the occurance of risk taking behaviour decreased. The results of validity and reliability studies indicated that the scales used in this research (Risk Taking Scale, Barratt Impulsivity Scale) were at a level that they can be used in research. However, it is argued that, especially the Risk Taking Scale can be developed more in order to provide a better information about the risk taking behaviour repertoire of adolescence and thefrequency of this behaviours. The findings of the research are discussed within the framework of literature and cultural context. Stepwise regression analyses showed that gender, impulsivity, grade level and AYDA-Competence scores contributed independenty to the prediction of risk taking behaviour.
Benzer Tezler
- Ergenlerde risk alma davranışının bağlanma stilleri ve sosyal problem çözme açısından incelenmesi
Analizing the risk- taking behavior in adolescents regarding attachment styles and solving social problems
MELİKE YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimNecmettin Erbakan ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZELİHA TRAŞ
- Ergenlerde pozitif risk alma ölçeği'nin Türkçe'ye uyarlanması: Dilsel eşdeğerlik, geçerlik ve güvenirlik çalışması
Adaptation of the positive risk-taking scale in adolescents to Turkish: A study of linguistic equivalence, validity, and reliability
HATİCE BAYSAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimMaltepe ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEVAL ERDEN ÇINAR
- Ergenlerde risk alma davranışlarında akran ve aile ilişkileri ile problem çözme becerisinin incelenmesi
Investigation of problem solving abilities peer and family relationships on adolescent risk taking behavior
ELİF ŞEKER
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
PsikolojiEge ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. TÜRKAN YILMAZ IRMAK
- Lise öğrencilerinde risk alma davranışının akran baskısı, ana baba tutumları ve çok boyutlu algılanan sosyal desteğe göre yordanması
Predicting risk taking behavior among high school students according to peer pressure, parental attitudes and multi dimension perceived social support
ARZU YILDIZ PEKER
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Eğitim ve ÖğretimEge ÜniversitesiRehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MUSTAFA ÖZEKES
- Sporun lise öğrencilerinin risk alma davranışı üzerindeki etkilerinin incelenmesi
Investigation of the effects of sports on risk taking behavior of high school students
NİLÜFER ŞENTUNA
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
SporAydın Adnan Menderes ÜniversitesiBeden Eğitimi ve Spor Eğitimi Anabiilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ALİ GÜREŞ