Güvencesiz istihdamın psikolojik ve fiziksel sağlık sonuçları üzerindeki etkisi
The physical and psychological concequences of precarious employment
- Tez No: 823311
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ AYLA HOCAOĞLU UZUNKAYA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Güvencesiz istihdam, eğreti istihdam, prekarizasyon, psikolojik sağlık, fiziksel sağlık, eleştirel sağlık psikolojisi, precarious employment, precarious work, precarization, psychological health, critical health psychology
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İzmir Katip Çelebi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 173
Özet
Güvencesiz istihdam şekillerinin tüm dünyada yaygınlaşması anlamına gelen prekarizasyon, Türkiye'de de etkisini göstermektedir. Dünya genelinde bu durumun çalışanları nasıl etkileyeceğine dair araştırmalar yapılırken, Türkiye'de bu konuya dair çalışmaların sayısı kısıtlı kalmaktadır. Dolayısıyla bu araştırmada, güvencesiz istihdamın çalışanların psikolojik belirtileri ve fiziksel sağlıkları üzerindeki etkisini incelemek amaçlanmıştır. Aynı zamanda uzun vadede çalışanların sağlıklarında kötüleşmeye yol açan hastayken işe gitme (presenteeism) davranışının, güvencesiz istihdam ile psikolojik belirtiler ve fiziksel sağlık arasındaki ilişkide aracı rolünün olup olmadığı incelenmiştir. Son olarak güvencesiz istihdamın olumsuz sağlık sonuçları üzerindeki etkisinde algılanan istihdam edilebilirliğin düzenleyici rolünün olup olmadığı analiz edilmiştir. Araştırmanın örneklemini; sigortalı veya sigortasız çalışan, 18 yaş ve üzeri 457 katılımcı oluşturmaktadır. Katılımcıların %64.3'ü kadın, %35.7'si erkeklerden oluşmaktadır. Araştırmada Çalışmanın Eğretilik Ölçeği (ÇEÖ), Stanford İşte Var Olamama Ölçeği (SİVOÖ), Algılanan İstihdam Edilebilirlik Ölçeği (AİEÖ), Kısa Form 36 (KF36) ve Hasta Sağlık Anketi (HSA) kullanılmıştır. Veriler SPSS 25 programında Bağımsız Örneklemler T Testi, Tek Yönlü Varyans Analizi, Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Katsayısı Analizi, Hiyerarşik Regresyon Analizi, moderatör değişken analizi ve aracı değişken analizi ile incelenmiştir. Analizlere göre güvencesiz istihdam, hem psikolojik belirtileri hem fiziksel sağlık sonuçlarını anlamlı bir şekilde yordamaktadır. Yapılan aracı değişken analizlerine göre güvencesiz istihdamın hem psikolojik belirtiler hem de fiziksel sağlık üzerindeki olumsuz etkisinde presenteeismin aracı rol oynadığı tespit edilmiştir. Moderatör değişken analizine göre ise algılanan istihdam edilebilirliğin güvencesiz istihdam ile sağlık sonuçları arasındaki ilişkiyi etkilemediği bulunmuştur. Dolayısıyla mevcut araştırmanın örneklemi istihdam edilebilirlik algılarının yüksekliği veya düşüklüğünden bağımsız olarak güvencesiz istihdamdan olumsuz etkilenmektedir. Mevcut araştırma bulguları alan yazın doğrultusunda tartışılmış ve bir halk sağlığı problemi olduğu düşünülen güvencesiz istihdama dikkat çekilerek gelecek çalışmalar için öneriler sunulmuştur.
Özet (Çeviri)
Precarization, which means the spread of precarious forms of employment all over the world, also shows its effect in Turkey. However, while studies are being carried out on how this situation will affect employees around the world, the number of studies on this issue in Turkey remains limited. Therefore, in this study, it was aimed to examine the effect of precarious employment on the psychological symptoms and physical health of employees. At the same time, it was examined whether presenteeism, which causes deterioration in the health of employees in the long term, has a ediating role in the relationship between precarious employment, psychological symptoms and physical health. Finally, it has been analyzed whether perceived employability has a moderating role in the effect of precarious employment on negative health outcomes. The sample of the research consists of 457 employees over the age of 18 working with or without insurance. 64.3% of the participants were female and 35.7% were male. In the study, Employment Precariousness Scale (EPRES), Stanford Presenteeism Scale (SPS-6), Self-Perceived Employability Scale (PES), PHQ-4 and Short Form Health Survey (SF-36) were used. The data were analyzed using SPSS 25 program, Independent Samples T-Test, One-Way Analysis of Variance, Pearson Product-Moment Correlation Coefficient Analysis, Hierarchical Regression Analysis, moderator variable analysis and mediator variable analysis were applied. According to the analysis, precarious employment significantly predicts both psychological symptoms and physical health outcomes. According to the mediator variable analysis, it was determined that presenteeism played a mediating role in the negative effects of precarious employment on both psychological symptoms and physical health. According to the moderator variable analysis, it was found that perceived employability did not affect the relationship between precarious employment and health outcomes. Therefore, the sample of the present study is negatively affected by precarious employment, regardless of the high or low employability perceptions. Current research findings are discussed in line with the literature and suggestions for future studies are presented by drawing attention to precarious employment, which is thought to be a public health problem.
Benzer Tezler
- İnşaat sektöründe çalışanların yaşadıkları stresin iş kazalarına etkisinin belirlenmesi
Determining the effect of the stress experienced by employees in the construction sector on work accidents
YALÇIN ADIGÜZEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Kazalarİstanbul Gedik Üniversitesiİş Sağlığı ve Güvenliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FATİH YALÇIN
- Sağlık sektöründe kadın istihdamı ve çalışma hayatı sorunları
Women's employment and working problems in health sector
BURÇAK NAKIŞCİ KAVAS
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Sağlık YönetimiAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiSosyal Politika Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ABDULKADİR DEVELİ
- İş güvencesizliği ve Türk üniversite sisteminde araştırma görevlilerinin belirsizlikle mücadele stratejileri
Job insecurity and research assistants' struggle stretegies with uncertainty in Turkish university system
ESRA ÇOLAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
SosyolojiHacettepe ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ABDULKERİM SÖNMEZ
- Güvencesizliğin sosyolojisi: Tuzla Tersaneler Bölgesi çalışanları üzerine bir araştırma
Sociology of precarity: A research on employees Tuzla Shipyards Zone
MEVLÜT YILMAZ
- Kadın yoksulluğu ile mücadelede yeni arayış: 'Karınca Ticareti' (Habur Sınır Kapısı örneği)
The new combat against poverty of women: 'Karınca Trade' (A sample of the entry point in Habur, Turkey)
ZEYNEP AYTIŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
EkonomiŞırnak ÜniversitesiSiyaset Ekonomisi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SAMİ KALAYCI