Mevduat rehni
Pledge on bank accounts
- Tez No: 823382
- Danışmanlar: PROF. DR. HÜSEYİN MURAT DEVELİOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Hukuk, Law
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Galatasaray Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Özel Hukuk Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 281
Özet
Çalışmamızın konusunu mevduat rehni oluşturmaktadır. Alacakların teminat altına alınması yollarından biri, borçlunun ya da üçüncü bir kişinin bir malvarlığı değeri üzerinde rehin tesis edilmesidir. Rehnin konusunu taşınmazlar, taşınırlar ya da hak ve alacaklar oluşturmaktadır. Hak ve alacaklar üzerinde rehin, taşınmazlar ve taşınırlar üzerinde rehin kadar yaygın olmasa da en az onlar kadar işlevsel bir teminat aracıdır. Çalışmamızın konusunu oluşturan mevduat rehni, bir alacak rehnidir. Günümüzde, alacak rehni uygulamasında en büyük alanı mevduat rehni kaplamaktadır. Mevduatın varlığı veya ödenmesi gibi konularda hemen hiçbir zaman sorun yaşanmayacak olması, paraya çevirme aşamasında sağladığı kolaylık mevduat rehnini tercih edilir ve önemli bir uygulama haline getirmiştir. Çalışmamızın ilk bölümünde mevduat rehnine ilişkin genel esaslar ele alınmıştır. Bu kapsamda öncelikle mevduat kavramı, mevduat sözleşmesiyle birlikte incelenmiştir. Hukuki niteliği itibariyle mevduat, bir para alacağıdır. Mevduat sözleşmesinin hukuki niteliği tartışmalı olsa da mevduatın mevduat sahibine bir alacak hakkı sağladığı açıktır. Mevduatın özellikleri ortaya konarak böylece mevduat rehnine ilişkin incelemelerimizin daha anlaşılır olması amaçlanmıştır. Daha sonra mevduat rehninin hukuki niteliği tartışılmış ve mevduat rehnine uygulanacak hükümler tespit edilmiştir. Mevduat rehninin alacak rehni niteliğinde olduğu tartışmasız kabul edilmektedir. Fakat alacak rehninin hukuki niteliği konusu tartışmalıdır. Yine de farklı görüşlerin savunulması, mevduat rehnine uygulanacak kurallar veya rehnin hükümleri bakımından bir değişiklik yaratmamaktadır Devamında ise mevduat rehni benzer başka hukuki kurumlarla karşılaştırılmıştır. Bu bağlamda mevduat rehni, teminat amaçlı alacağın devriyle, mevduat üzerinde takas hakkının kullanılmasıyla, mevduatın devriyle ve mevduat üzerindeki intifa hakkı ile karşılaştırılmıştır. Mevduat rehninde rehinle teminat altına alınan alacak ve rehnin konusunu teşkil eden mevduat alacağı olmak üzere iki farklı alacak bulunmaktadır. Bu alacaklara ilişkin özelliklerin ortaya konulması önem taşımaktadır. Fakat bu alacakların birbiriyle karıştırılmadan incelenebilmesi amacıyla iki ayrı başlık altında ele alınmaları tercih edilmiştir. Mevduat alacağına ilişin özellikler incelenirken alacak ve taşınır rehni konulu eserlerin yanı sıra alacağın devrine ilişkin eserlerden de yararlanılmıştır. Teminat altına alınan alacağın özellikleri incelenirken ise alacak rehnine ilişkin değerlendirmelere ilaveten diğer rehin türlerine, hatta genel olarak teminatlara ilişkin değerlendirmelerden faydalanılmıştır. Böylelikle gerek mevduat alacağı gerekse mevduat rehniyle teminat altına alınan alacak bakımından önem taşıyan hususlarda kapsamlı bir incelemeyle sonuca ulaşılmaya çalışılmıştır. Rehne konu mevduat alacağı mevcut bir alacak olabileceği gibi müstakbel bir alacak da olabilir. Müstakbel hak ve alacaklar üzerinde tasarruf işlemleri yapılabilir, bu kapsamda rehne konu edilebilirler. Rehin konusu mevduat alacağı bakımından önemli bir husus da bu alacağın belirlenebilir nitelikte olmasıdır. Birden fazla mevduat alacağı üzerinde rehin tesis edilmesi de mümkündür. Bu halde de rehne konu mevduat alacakları yeterli düzeyde belirlenebilir kılınmak suretiyle rehnedilebilir. Burada önem taşıyan bir husus da birden fazla alacak üzerinde rehin tesis edildiği hallerde mevduat sahibinin kişilik hakkının ihlal edilmemesidir. Rehinle teminat altına alınan alacağa ilişkin değerlendirmelerimiz diğer rehin türlerine göre hatta diğer teminat araçlarına göre dahi çok fazla bir farklılık arz etmemektedir. Fakat bu konu oldukça önem taşımaktadır. Zira teminat altına alacağa ilişkin bazı özellikler birbirine temas etmekte ve birlikte pek çok hukuk normunu ilgilendirmektedir. Müstakbel alacakları teminat altına alan bir rehin sözleşmesinde teminat altına alınan alacakların öncelikle belirlilik ilkesine uygun olması aranır. Fakat belirlilik ilkesine uygun olsa dahi rehnin mevduat sahibinin ekonomik özgürlüğünü ve kişilik haklarını ihlal edebileceği göz önünde tutularak kişilik hakkına (TMK m. 23/ f. 2) uygun olup olmadığı incelenmelidir. Çalışmamızın ikinci bölümünde mevduat rehninin kuruluşu ele alınmıştır. Bu kapsamda öncelikle, alacak rehninin kuruluşunda borçlandırıcı işlem ve tasarruf işlemi ayrımı yapılmış ve bu hususta açıklamalara yer verilmiştir. Mevduat rehni senede bağlanmamış alacak rehni niteliğindedir. Senede bağlanmamış alacak rehninin kurulması, TMK m. 955 uyarınca yazılı şekilde yapılacak bir sözleşmeyle olmaktadır. Alacak rehninin kurulmasında, hukuk sistemimizde geçerli olan ayrılık ilkesi benimsenmelidir. TMK m. 955'te düzenlenen sözleşme tasarruf işlemi niteliğindedir. Çalışmamızın devamında mevduat rehninin kuruluşuna ilişkin özellik arz eden bazı konular ele alınmıştır. Özellikle mevduat rehninin kurulmasında mevduat hesabına bloke konulmasının gerekli olup olmadığı sorusuna cevap aranmıştır. Mevduat rehninin hukuki işlemle kurulması incelenmiş ve bu bağlamda, rehin sözleşmesine ilişkin hususlar ortaya konmuştur. Ayrıca mevduat rehninin kurulmasının bir tasarruf işlemi olması sebebiyle tasarruf yetkisine ilişkin kurallar önem taşımaktadır. Bu bağlamda tasarruf yetkisi açısından özellik taşıyan bazı mevduat hesapları üzerinde ne şekilde rehin tesis edilebileceği, özellikle de müşterek hesaplar bakımından incelenmiştir. Ayrıca genel işlem koşullarının bankacılık alanındaki uygulaması gözetilerek genel işlem koşullarında yer alan mevduat rehni klozları incelenerek bunların geçerliliği ele alınmıştır. Bu bölümün sonunda ise mevduat rehninin kanun gereği kurulmasının mümkün olup olmadığına ilişkin bazı tartışmalara yer verilmiştir. Mevduat rehninin kurulması esas olarak sözleşmeyle olsa da bazı hallerde kanun gereği kurulup kurulamayacağı tartışmalıdır. Hapis hakkının kanuni bir taşınır rehni olması sebebiyle mevduat üzerinde hapis hakkının doğup doğmayacağı incelenmiştir. Çalışmamızın üçüncü bölümünde mevduat rehninin hükümleri ve sona ermesi ele alınmıştır. Mevduat rehninin hükümleri temelde rehnin kapsamı, taraflar arasındaki borç ilişkileri ve rehnin ayni niteliğinden kaynaklanan hükümleridir. Bu çerçevede öncelikle rehnin kapsamı teminat altına alınan alacak ve rehin konusu mevduat alacağı yönlerinden incelenmiştir. Daha sonra taraflar arasındaki rehin taahhüdünden doğan borçlar ele alınmıştır. Devamında ise rehnin kanundan doğan hükümleri incelenmiş, bu kapsamda öncelikle alacaklı ile rehinli alacaklı arasındaki kanuni borç ilişkisi tespit edilmeye çalışılmıştır. Alacak rehni bakımından önemli bir konu olan alacağın yönetimi bakımından mevduat alacağının yönetimine ilişkin hususlar incelenmiştir. Özellikle mevduat rehni bakımından özenli yönetim kapsamında hangi yükümlülüklerin ortaya çıkabileceği değerlendirilmiştir. Alacak rehninde ve konumuz bağlamında mevduat rehninde rehin konusu alacak üzerinde tasarruf işlemlerinin yapılıp yapılamayacağı da önemli bir konudur. Bu bakımdan alacaklının mevduat üzerinde tasarruf etmeye yetkili olup olmadığı, taraflar arasında bu konuda yapılabilecek değişiklikler ele alınmıştır. Rehnin paraya çevrilmesi, rehnin ayni içeriğine ilişkin bir hükmüdür. Rehnin paraya çevrilmesi de özellikle alacak rehninde paraya çevirmenin ne şekilde yapılabileceği, özel yoldan paraya çevirmenin mümkün olup olmadığı ve rehinli alacaklıya tahsil yetkisi verilmesi konuları etrafında incelenmiştir. Mevduat rehninin hükümlerine ilişkin son başlıkta ise mevduat hesabına bloke konulmasının ve müstakbel alacakları teminat altına almak üzere mevduat rehni kurulmasının, mevduat rehninin hükümlerini doğurması bakımından etkili olup olmadığı tartışılmıştır. Üçüncü bölümün sonunda ise mevduat rehninin sona ermesi ele alınmıştır. Son olarak çalışmamızda kullandığımız yöntemi açıklamak gereklidir. Mevduat rehni bir alacak rehni görünüm biçimi olup alacak rehni ise Türk Medeni Kanunu'nda başlı başına düzenlenmiş değildir. Kanunda hak ve alacakların rehnini düzenleyen az sayıda hüküm bulunmaktadır. Hüküm bulunmayan hallerde ise taşınır ve taşınmaz rehnine ilişkin hükümler niteliğine uygun düştükçe uygulanmaktadır. Bu açıdan, çalışmamızda mevduat rehni temelde alacak rehni hükümleri çerçevesinde, hüküm bulunmayan hallerde taşınır ve taşınmaz rehni hükümleri çerçevesinde incelenmiştir. Aynı zamanda ise bankacılık uygulaması ve bankacılık alanında yer alan düzenlemeler dikkate alınmıştır. Dolayısıyla çalışmamızda hak ve alacakların rehni, taşınır rehni ve banka hukuku alanında yazılmış eserlerden yararlanılmıştır. Ayrıca, alacak rehni ile alacağın devrinin taşıdığı benzerlikler sebebiyle bazı konularda alacağın devrine ilişkin eserlerden faydalanılmış, bunlardan hareketle alacak rehnine ilişkin sonuçlar çıkarılmaya çalışılmıştır. Aynı zamanda bütün bu incelemelerde Türk ve İsviçre mahkeme kararlarından faydalanılmıştır.
Özet (Çeviri)
One of the ways to secure debts is through the constitution of a pledge on the assets of a debtor or a third party. While pledges on rights and claims are not as common as pledges on physical assets, they are equally functional as the other pledges. The subject of our study is the pledge on the bank deposits, which is a form of pledge on receivables. Today, pledges on bank deposits have a large pracitce area among the pledges on receivables. This type of pledge is more preferred than the other pledges, since their foreclosure is easier. Also, there will not be problems with the existence or validity of the pledgor's receivable from the bank deposit. Therefore, pledge on bank deposits became more preferred and gained a significant importance in the banking sector. In the first section of our study, we discussed the general principles of the pledge on bank deposits. In this part, we initially examined the concept of a bank deposit with the deposit agreement. The legal character of a receivable derived from a bank deposit is a pecuniary claim. While the legal nature of the bank deposit agreements may be subject to debates, it is clear that a deposit grants the depositor a right to claim. The characteristics of deposits were explained to make our examination of the deposit pledge more understandable and clarify our future debates. Then the legal nature of the pledge on receivables is examined. The deposit pledge is unequivocally considered to be a type of claim pledge. However, the legal nature of the pledge remains contentious. Nevertheless, these differing opinions do not create any significant differences in the rules or provisions applicable to pledges on receivables. Subsequently, the pledge is compared to the other similar legal institutions. In this context, pledge on bank deposits is compared with the assignment of the claim for purpose of security, right to usufruct on bank deposits, assignment of the bank deposit and right of set-off over the claim of depositor. The deposit pledge involves two distinct claims: the claim secured by the pledge and the pledgee, which is the claim of the depositor that constitutes the subject of the pledge . It is important to outline the characteristics of these claims. To ensure that these claims are examined without confusion, we chose to address them under two separate headings. While examining the characteristics of deposit claims, we benefit from the studies in doctrine related to the pledge on movables and receivables. Besides, the studies related to assignment of the claim. When analyzing the characteristics of the secured claim, we utilized assessments related to pledges as well as assessments related to other tools of security. Thus to provide a comprehensive examination of important aspects of both deposit claim and secured claim is intended. Regarding the claim secured by the pledge, it may be an existing claim or a future claim. Future rights and claims can be the subject of transactions, including pledges, and can be included in the scope of deposit pledges. An important consideration with respect to the claim secured by the pledge is that it must be determinable. Multiple deposit claims can also be pledged. In such cases, it is essential to ensure that the pledged deposit claims are adequately identifiable and that the depositor's personality rights are respected. Our evaluations regarding the claim secured by the pledge do not significantly differ from other forms of pledges or security instruments. However, this topic is of utmost importance because certain characteristics of the secured claim are related each other and connected to many legal norms. In a pledge contract securing future claims, compliance with the principle of determinability is primarily required, even if it is met, the impact of the pledge on the economic freedom and personality rights of the depositor should be examined, taking into account the personality right (Turkish Civil Code Article 23, paragraph 2). In the second section of our study, we discussed the establishment of the deposit pledge. In this context, we initially distinguished between act of stipulation and a dispositive transaction while providing explanations in this regard. The establishment of a pledge on receivables is governed by a written contract, as specified in Turkish Civil Code Article 955. The principle of separation, which is accepted in our legal system, should be adopted in the establishment of a deposit pledge. The contract specified in Turkish Civil Code Article 955 is considered an act of disposition. We addressed certain issues that are distinctive in the establishment of the deposit pledges. Specifically, we explored whether it is necessary to block the deposit account while establishing a deposit pledge. We examined the establishment of the deposit pledge with a legal transaction, and in this context, we elucidated aspects related to the pledge agreement. Moreover, due to the nature of the establishment of the deposit pledge as a disposition transaction, rules related to the power to dispose of the claim are of great importance. Therefore, we examined how a pledge could be established on certain deposit accounts that have distinctive features with regard to the power to dispose of them, especially in the case of joint accounts. Additionally, taking into consideration the application of general terms and conditions in the banking sector, we analyzed the validity of deposit pledge clauses placed in general terms and conditions. At the end of this section, we discussed some debates on whether the establishment of the deposit pledge is possible by law. Although the deposit pledge is essentially established through a contract, there is debate over whether it can be established by law in certain cases. Since the right of retention is a legal form of movable pledge, the question of whether a right of retention can arise on a deposit was examined. In the third section of our work, we examined the effects and termination of the deposit pledge. The effects of the deposit pledge primarily encompass the scope of the pledge, the debt relationships between the parties, and the provisions arising from the“in rem”nature of the pledge. In this context, we first examined the scope of the pledge from the perspectives of the claim secured by the pledge and the deposit claim subject to the pledge. Subsequently, we discussed the debts arising from the pledge promise between the parties. We then examined the legal provisions stemming from the deposit pledge, particularly attempting to identify the legal debt relationship between the creditor and the debtor of the secured claim. Managing the deposit claim is an important aspect of claim pledges, especially in the context of the deposit pledge. In this regard, we evaluated the obligations that could arise under diligent management duty in the context of the deposit pledge. Whether transactions on the pledged claim can be conducted on the deposit is also a significant matter in the claim pledge and, in our context, the deposit pledge. Consequently, we discussed whether the creditor is authorized to transact on the deposit, how changes in this regard can be made between the parties, and the related matters. The conversion of the pledge into cash constitutes a provision concerning the real content of the pledge. Particularly, we examined how the conversion into cash can be carried out in the context of the claim pledge, whether a specific method of conversion into cash is possible, and whether the secured creditor can be granted the authority to collect. The final topic concerning the provisions of the deposit pledge discussed whether blocking a deposit account and establishing a deposit pledge to secure future claims have an effect on the effects of the deposit pledge. Although the deposit pledge is essentially established through a contract, there is debate over whether it can be established by operation of law in certain cases. Since the right of retention is a legal form of movable pledge, the question of whether a right of retention can arise on a deposit was examined. Finally, it is necessary to explain the methodology employed in our study. The deposit pledge takes on the appearance of a pledge on receivables and rights and this is not specifically regulated in the Turkish Civil Code. There are few provisions in the law that regulate the pledge of rights and claims. In cases where no provisions exist, the principles of pledges on movables and immovables are applied by analogy. In this regard, our study primarily examined the deposit pledge within the framework of the principles of claim pledges and, in the absence of legal provisions, within the framework of the principles of movable and immovable pledges. Additionally, we took into account banking practices and regulations in the banking sector. Therefore, in our study we utilized the studies related to the pledge of rights and claims, movable pledges and banking law. Furthermore, due to the similarities between claim pledges and the assignment of claims, we utilized studies related to the assignment of claims in certain areas, drawing conclusions related to claim pledges. Throughout these examinations, we also made use of Turkish and Swiss Supreme Courts' Decisions.
Benzer Tezler
- Mevduat rehni özelinde alacak rehni
Pledge on receivables with a focus on the funds credited to the bank account
ZEYNEP DAMLA TAŞKIN
Doktora
Türkçe
2023
HukukGalatasaray ÜniversitesiÖzel Hukuk Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜSEYİN MURAT DEVELİOĞLU
- Bankacılık uygulamasında mevduat rehni
Account deposit pledge in banking practice
FAHRİ CAN DOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Bankacılıkİstanbul Bilgi ÜniversitesiHukuk Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ECE BAŞ
- Tasarruf mevduatı üzerinde rehin
Pledge over saving deposit
MERYEM ACAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
HukukAnkara ÜniversitesiÖzel Hukuk (Ticaret Hukuku) Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. BAŞAK ŞİT İMAMOĞLU