Erken dönem mekârim-i ahlak literatürünün ahlak-değer ilişkisi bakımından incelenmesi
An investigation on the earlier period of the literature on the makārim al-akhlāq from an ethical-axiological perspective
- Tez No: 825886
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET GÖRMEZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2005
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Hadis Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 138
Özet
Araştırmamız erken dönem Mekârim-i Ahlak Literatürüne ait eserleri ahlak-değer ilişkisi açısından ele almakta ve üç bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde ahlak, değer ve hadisle ilgili kavramsal ve kuramsal çerçeve çizilmiştir. İkinci bölüm ise araştırmamızın konusunu teşkil eden 'mekârim-i ahlak literatürü' hakkındadır ki, daha özelde İbn Ebî'd-Dunyâ (208/823-281/894), Harâitî (237/851(?)-327/939) ve Taberânî'ye (260/874-360/971) ait 'Mekârimu'l-Ahlak' adlı üç kitaptaki rivayet malzemesidir. Bu bölümde sözkonusu eserlerdeki rivayet malzemesi hadis ilmi çerçevesinde rivayet ve dirayet açısından ele alınmış, kitapların uslûb ve muhtevasına dair detaylı bilgiler verilmiştir. Araştırmamızın üçüncü bölümü, incelemeye esas aldığımız eserlerdeki rivayetlerin 'ahlak-değer ilişkisi' bakımından incelenmesine ayrılmıştır, ki bu tam olarak çalışmamızın metodolojik yönünü ifade eder. Bu bağlamda hadislerde dile getirilen ahlakî değerlerin gaye ve vesile değerler olarak tanzimi, değerler hiyerarşisi, ahlakî değer yargılarının ve kavramların çözümlenmesi, ahlakın iman ve ibadetle ilişkisi, ahlakî örneklerin aksiyolojik açıdan incelenmesi gibi muhtelif konular işlenerek, hadis rivayetlerinin aksiyolojik temellerini ortaya koymanın ve böylece onları günümüzde de anlamlı ve işlevsel kılmanın yolları aranmıştır. Bize göre, nasıl herhangi bir hadis rivayetini tahlil ederken lafzı ve dili için linguistik-filolojik, anlamı ve yorumu için semantik-hermeneutik, toplumsal ve bireysel yönü için sosyolojik-psikolojik çözümlemelere gidiyorsak, ahlaka dair bir rivayet sözkonusu olduğunda etik-aksiyolojik tahlillere gidilmesi ilmî bir zorunluluktur. Başka bir mukayese ile söylersek, ahkama dair hadis rivayetlerin anlaşılmasında ve yorumlanmasında fıkha ve usûl-i fıkha olan ihtiyaç neyse, ahlaka dair rivayetlerin değerlendirilmesinde de ahlak ilmine ve teorisine ihtiyaç odur.
Özet (Çeviri)
This thesis aims to carry out an investigation of the literature on 'The Makârim al-Akhlaq' (The Noble Qualities of Character) from an ethical-axiological perspective by mainly considering the studies in the earlier periods. The thesis is divided into three main sections. The first section, in general, deals with the technical knowledge on ethics and values. The second section, deals with the literature on the noble qualities of character, paying particular attention to the works of Ibn Abi'l-Dunyâ (208/823–281/894), Kharâitî (237/851(?)–327/939) and Tabarânî (260/874–360/971). More specifically, narrations in these works are examined on the basis of the science of hadith in terms of the al-riwayah and al-dirayah. Furthermore, detailed information on the style and content of these works are provided. In the third section, the works of above mentioned authors are examined in terms of ethical-axiological perspective, which, in fact, reflects the methodological dimension of this study. Throughout this examination, a wide range of issues such as classification of moral values as cited in hadith in terms of ends and means, analytical examination of the concepts and judgements of moral values, the relationship between the piety and the moral duties, and appraisal of the examples of moral acts in terms of axiology are considered in order to demonstrate the axiological foundations of those narrations.
Benzer Tezler
- İstanbul Boğaziçi Anadolu yakası kıyı meydanları
Başlık çevirisi yok
BERNA KIZILKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiDOÇ.DR. MEHMET OCAKÇI
- Erken Dönem Osmanlı mihrabları: XIV - XV. yüzyıl
Mihrabs in Early Ottoman: 14. - 15. century
MEHMET TOP
Doktora
Türkçe
1997
Sanat TarihiYüzüncü Yıl ÜniversitesiArkeoloji ve Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDÜSSELAM ULUÇAM
- Erken dönem Osmanlı mimarisinde yazının kullanımı (2 cilt)
The Usage of writting in early Ottoman architecture
ABDÜLHAMİT TÜFEKÇİOĞLU
Doktora
Türkçe
1997
El SanatlarıYüzüncü Yıl ÜniversitesiArkeoloji ve Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDÜSSELAM ULUÇAM
- Erken dönem İslam tarihinde Mezhic Kabilesi
The Madhhidj Tribe in early Islamic history
FATMA ZEHRA GÖKTAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
TarihBursa Uludağ Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ADEM APAK
- Erken dönem stüdyo eğitiminde soyutlama ve parametrik tasarımla form üretimi: KTÜ Peyzaj Mimarlığı örneği
Form production with abstraction and parametric design in early studio education: KTÜ Landscape Architecture example
SELÇUK ÖZKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Peyzaj MimarlığıKaradeniz Teknik ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ARZU KALIN