Geri Dön

الاجتهاد المقاصدي بين الإمامين أبي حامد الغزالي (ت:505هـ) وتقي الدين ابن تيمية (ت:728هـ): دراسة مقارنة

İmam Ebu Hamid el-Gazali (ö: 505 h.) ve takiyyüddin ibn-i teymiye (ö:728 h.) arasındaki makasıd içtihadı karşılaştırmalı bir araştırma

PDF İndir

  1. Tez No: 826841
  2. Yazar: AHMET FATHY İBRAHİMOĞLU
  3. Danışmanlar: Prof. Dr. MAHER AHMED AMER
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Din, Religion
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2016
  8. Dil: Arapça
  9. Üniversite: Menoufia University
  10. Enstitü: Yurtdışı Enstitü
  11. Ana Bilim Dalı: İslam Hukuku Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: İslam Hukuku Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 309

Özet

Bu araştırma, İmam Gazali ve İbn Teymiyye'ye göre makasıd içtihadının gerçekliğini açıklamak ve bunları iki ana eksen üzerinden karşılaştırmakla ilgilidir, şöyle ki: 1. Makasıd içtihadının esasları ve bunların her birine göre kontrolleri ve bunların karşılaştırılması. 2. Her ikisine göre makasıd içtihadının özellikleri ve bunların karşılaştırılması. Çalışma şu şekilde üç bölüme ayrılmıştır: Birincisi: Giriş bölümü: iki imam Ebu Hamid el-Gazali ve İbn Teymiyye'nin tanıtılması ve amaçlanan içtihad ve yöntemlerinin tanıtılması: Giriş bölümünün dört bölüm halindedir. İlk olarak İmam Ebu Hamid Gazali'nin tanıtılmasını ele aldım. İkinci bölümde İmam Takiyüddin İbn Teymiyye'nin tanıtılmasını ele aldım. Üçüncüsü ise genel olarak içtihadın tanımı, türleri ve şartlarından bahsettim. Daha sonra makasıd içtihadının tanımı ve yöntemlerinin açıklandığı dördüncü bölüm yer aldı. İkincisi: Birinci bölüm: İki imama göre makasıd içtihadının esasları, kontrolleri ve uygulamaları ve aralarındaki karşılaştırma: Birinci bölüm dört bölümden oluşmaktadır: İlkinde“iki imama göre masalih-i mürsele ve uygulamaları”konusunu ele aldım: Gazâlî'ye göre bunun anlamı“şeriatın amacını korumak”olarak ve onun için bir argüman olduğu ortaya çıktı. Kur'an, Sünnet ve icmâ'dan sayısız ve çok delillerle bilindiği ve belirli bir kökene bağlı olduğundan değil. Zaruret, kesinlik ve küllilik olarak üç şart belirledi. Kesin olmanın ve onu beyanının esası olarak değil, tartışmasız bir delil olarak değerlendirmenin şartı olarak görürüz. İbn Teymiyye ise“faydalı olan her şeyin olduğunu ve şeriat'ta bunu reddeden hiçbir şeyin bulunmadığını”savunur. İslam Şeriatının maslahatı elde etmek ve kötülüğü engellemek üzerine kurulduğunu, nassa, genel veya külli bir kurala aykırı olmadığı sürece dünyada ve dinde faydalar sağladığını savunur. İki imamın, mesalih-i mürseleyi Şeriat hukukunun genel hedeflerine göre değerlendirerek ve bunlara riayet ederek tanımlama konusunda fikir birliğine vardığı ve Kur'an'a, Sünnet'e veya İcma'ya aykırı olduğunda masalih-i mürseleyi uygulamama konusunda ittifak ettikleri görülmektedir. Mesalih-i mürseleyi işletme konusunda teorik olarak farklılık gösterseler de fer'i konularda neredeyse hiçbir etkisinin olmadığını gördüm. İkinci bölümde“İki İmama Göre İstihsan ve Uygulamaları”konusunu ele aldım: Gazâlî'nin İstihsânı reddettiği açıkça ortaya çıktı. Bir yandan, güvenilir Şeriat delillerine başvurmadan Şeriat hükmünü çıkarmanın bir yoludur. İbn Teymiyye ise bunu söylemiş ve bunu, sebebi etkili farklılığa bağlamak olarak tanımlamıştır. Gazâlî bunu söylerken onunla aynı fikirdedir, ancak bunu istihsan olarak nitelendirmemektedir. İbn Teymiyye bunu“istihsan”olarak adlandırmakta hiçbir sakınca görmezken bu araştırma, anlaşmazlığın fıkhî konulara etkisi olmayan teorik bir anlaşmazlık olduğunu ortaya koydu. Üçüncü bölümde ise“iki imama göre sedd-i zerâî ve uygulamaları”konusunu ele aldım: Gazâlî, sedd-i zerâî ilkesinin geçerliliğini reddetmiş ve uygulanmasını geçersiz kılmıştır. Ancak çoğu durumda onun bunu haram bir mesele olarak değil, bir takva meselesi olarak gördüğünü gösteren örneklere rastlamak mümkündür. İbn Teymiyye ise, mefsedet ve haramlara götüren vesileleri ortadan kaldıran sedd-i zerâî kuralını çalıştırmıştır. Bunu dört kategoriye ayırdı: Çoğu zaman yasak olana yol açan, daha sonra yol açması muhtemel olan ya da olmayan, ancak doğası gereği yol açmaya meyilli olan, sonra da bazen yasak olan ve hiçbir faydası olmayan bir şeye yol açan şey. Ona göre bu üç kategori haramdır ve sedd-i zerâî işletilir. Dördüncü kategori ise bazen mefsedete götüren, faydası zararından fazla olandır ve burada zerianın kullanılır. Araştırma, iki imamın sedd-i zerâî konusunda gerçek bir anlaşmazlık içinde olduğunu ortaya çıkardı, en iyisini Allah'ın bilir. Dördüncü konuya gelince,“iki imama göre örf ve uygulamaları”konusunu ele aldım: Örfün tanımını Gazâlî'nin usûl kitaplarında bulamadım, ancak pek çok fıkıh eserinde örften ve bunun delillerinde bahsettiğini buldum. İbn Teymiyye ise bunu şöyle tanımlıyor:“İnsanların dünya hayatında alıştıkları ve ihtiyaç duydukları şeyler”. Bunun dikkate alınabilmesi için şeriatta gerek Kur'an'da, Sünnet'te, icma'da, veya dilde bir tanımının olmamasını şart koşmuştur. Uygulamalardan Gazzâlî ve İbn Teymiyye'nin örf ve adetlerde uygulanması konusunda anlaştıkları ancak taabbudi konularda bunu yapmadıkları anlaşılmaktadır. Üçüncüsü: İkinci Bölüm: İki imamın makasıd içtihadının özellikleri, uygulamaları ve ikisinin karşılaştırması: Üç bölümden oluşmaktadır: Birinci bölümde“iki imama göre gerçeklik fıkhının dikkate alınması ve uygulamaları”konusunu ele aldım. İkincisinde“iki imama göre sonuçların dikkate alınması ve uygulamaları”konusu ele alındı. Üçüncüsünde ise“iki imama göre öncelikler fıkhının dikkate alınması ve uygulamaları”konusunu ele aldım. Bu araştırma, gerçekçi ve ileriye dönük bakış açısının, iki imamın siyasi fetvalarında, imamet ve halifelik meselesine ve şartlarına, zalim imamın azledilmesi veya ona isyan edilmesi meselesine bakışlarında açıkça ortaya çıktığını göstermiştir. İbn Teymiyye'de olduğu gibi, emirlerin kastedilen anlamı, İslam halifeliğinin gerekliliği meselesi ve zalimin işlevi meselesi gibi konularda da İbn Teymiyye'de hükümdar, otoriteye itaat meselesi ve bu konuya ve diğer birçok konuya vurgu yapıyor. Bu araştırma, aralarında gerçekçi ve ileriye dönük bakış açısında açık bir benzerlik olduğunu, aralarındaki fıkhi konularda fetva farklılığı sayılan şeyin aslında görüş birliği olduğunu ortaya koydu. Ancak bu ihtilaf, iki imam arasındaki -Allah onlara rahmet etsin- zaman, mekan ve ortam farkından kaynaklanıyordu. İki imam aynı zamanda dengeler fıkhını dikkate alma ve şeriat'ın maslahatı gerçekleştirmek ve mükemmelleştirmek, kötülükleri engellemek ve azaltmak için geldiği ve iki iyinin daha iyisi ve iki kötünün en azını daha seçme konusunda da fikir birliğine vardılar. İbn Teymiyye, yasak bir eylemin daha yüksek bir fayda amacıyla gerçekleştirilmesi konusunu tamamen maslahat perspektifinden tartışan tek kişiydi. Emrolunanları yapmanın, yasakları terk etmekten daha hayırlı ve daha üstün olduğuna, emredilenleri ihmal etmenin ise yasakları yapmaktan daha büyük olduğuna inanır. İbn Teymiyye -Allah ona rahmet etsin- kötülüğün, kendisinden daha kötü olanı defetmek ve ondan vazgeçildiğinde daha hayırlı olana ulaşmak için hoş görülebileceğine ve bu olmadan bu başarının sağlanamayacağına inanmaktadır. Bu araştırma ayrıca önceliklere bakma, helal ve haramları veya iyilik ve kötülükleri üst üste derecelere ayırma ve bu farklılığı değerlendirme konusunda aralarındaki benzerlik de ortaya konmuştur.

Özet (Çeviri)

This research intended to report the fact of the Diligence with Sharia intents between Imams Abu Hamed al-Ghazali and Taqi al-Din Ibn Taymiyyah, and the comparison between them, through two main axes: 1. The Essentials of the Diligence with Sharia intents for both Imams & their conditions & the comparison between them. 2. The Characteristics of the Diligence with Sharia intents for both Imams & their conditions & the comparison between them. That was in three chapters as follows: The Introductory Chapter: the definition of Imams Al-Ghazali and Ibn Taymiyyah, and the Diligence with Sharia intents and its routes: Where the introductory chapter came in four sections, the first one shows the definition of Imam Al-Ghazali, and the second section introduces Imam Ibn Taymiyyah, in the third section I searched the definition of diligence, types and conditions in general, Then the fourth section which I searched the definition of Diligence with Sharia intents, and its routes. Chapter One: The Essentials of the Diligence with Sharia intents for both Imams & their conditions & the comparison between them: Where the first chapter came in four sections, which I searched in the first one: (Maslaha Morsala for both Imams And its applications), which its concept emerged with al-Ghazali as“maintaining Shria intentions”, and we can state that it is a proof due to al-Gazali, not because it is refeared to an appointed Essential, but for it is known by a lot of clues from Quran, Sonnah, & consensus, while he made for firmly verify it three conditions, which is to be Necessary, peremptory and total. But for Ibn Taymiyyah he stated“ It is Each brings outweigh the benefit, & not in Islam what denies it”, and Islamic law is based on the collection of interests and ward off evil, and includes everything that brings benefits in this life and in religion, whice did not oppose the text or a public base. Both Imams agree on the definition of Maslaha Morsala which response to the public purposes of Sharia, Agreed not realizing it if it infringed Quran, Sonnah, & consensus. Also With their differences in the scope of work in theory, I could not find it for almost an impact on branches. I searched the second one which is named (Estehsan for both Imams And its applications), where al-Gazali denies, Because it is a way to develop the Islamic ruling without referring to A legitimate considerable evidence, while Ibn Taymiyyah considered it as The allocation of the cause due to the influential difference, which alGazali agree to consider, but without naming it“Estehsan”. I searched the third one which is named (Dam excuses for both Imams And its applications), which Al-Ghazali denied, and invalidated, however, we can find examples demonstrate it with him, as piety, often not a matter of Sacred. Ibn Taymiyyah has been daming the excuses, becaue it deducte means evil and taboos, and divided into four sections: What lead to the taboo often, then what is likely disclosure is and whether or not, but of course tends to be conducive, then what leads sometimes, not the preponderant, these three sections are banned due to him, the dam excuses works, and the fourth section is what lead times, and his interests outweigh its evil, and works as a pretext to open. The study found that a significant disagreement between the two imams on the issue of excuses. I searched the third one which is named (Custom for both Imams And its applications): I did not find in Ghazali books a definition of custom, but I found him mentioning custom in many of his books of jurisprudence, but Ibn Taymiyyah defines it as:“What people Atadh in this world than they need,”and is required to be considered the absence of an in-Sharia in Quran, sonnah & , not also in the language. It is clear from applications, the compatibility of Ghazali and Ibn Taymiyyah in the realization of custom, in habits and the refuse in worship. Chapter Two: The Characteristics of the Diligence with Sharia intents for both Imams & their conditions & the comparison between them: Where the second chapter came in four sections, which I dealt with in the first one with“Considering the reality in the oppinion of Imams and its applications,”and searched the second“considering Expectations in the oppinion of Imams and their applications”, and the third has it addressed the“priorities in the oppinion of Imams and its applications”. The study found that realistic, and forward-looking, shows clearly in the political Fatawa of the Imams, as in their view to the issue of the Imamate and succession and their conditions, and the question of removal of unjust Imam or leave it, as well as when Ibn Taymiyyah the issue of the meaning of the Governance, and the issue of Islamic caliphate, and the issue of Governor job, the question of obedience to the rulers and its emphasis on them, and a lot of other issues. The study showed clear similarities between them, and what is the difference in the advisory opinion in the branches between them, is in fact similarity, but the controversy caused by different time and place and the environment between the two imams. Imams also agreed to consider priorities, and that Islam came to achieve and complete interests, disrupt and minimize evil, and they suggest the best good of the two given goods, and worst evil of the two exists evils. The uniqueness of Ibn Taymiyyah in this case is to discuss the question with a view to committing taboo to bring a higher benefit, he felt that doing ordered by god is better than leaving the forbidden, and that the sheriff left is worst than doing what is forbidden. The study similarities between them the Imams, as shown in looking at the priorities and the division of halal and haram, or the advantages and disadvantages as grades on each other, and taken into account for this disparity.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    634706

    التجديد في الفقه إلاسالمي من منظور د. وهبة الزحيلي د. جمال عطية د. محمد العوا دراسة مقارنة وتقييم

    İslam Hukuku'nda tecdit arayışları Vehbe Zühayli, Cemal Atiyye ve M. Selim Avva örneği

    NAWZAD SALAM IBRAHIM

    Yüksek Lisans

    Arapça

    Arapça

    2020

    DinBingöl Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. İBRAHİM ÖZDEMİR

  2. Tez No

    681064

    İslam hukukunda heyet içtihadı

    The nature of delegation case in Islamic law and ijtihad institutions

    ORHAN DOĞAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    DinFırat Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ ERDOĞAN SARITEPE

  3. Tez No

    963936

    الاجتهاد في المعاملات المالية المعاصرة: دراسة نقدية

    Çağdaş islami finansal işlemlerde içtihat: Eleştirel bir çalışma

    ABUDUAINI ABUDUREKEFU

    Doktora

    Arapça

    Arapça

    2024

    Dinİstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi

    İslam İktisadı ve Hukuku Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. HEYTEM HAZNE

  4. Tez No

    701403

    تاريخ الاجتهاد في تفسير القرآن في عصر النبوة والصحابة والتابعين والعصر الحديث(دراسة مقارنة

    Tefsirde ictihadın tarihi (Hz. Peygamber, Sahâbe, Tâbiîn Dönemi ile çağdaş dönemin karşılaştırılması)

    MOHAMMED KAMAL HAMMOOD ALRASHEDI

    Yüksek Lisans

    Arapça

    Arapça

    2021

    DinÇankırı Karatekin Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. CEMİL LİV

  5. Tez No

    770225

    تحقيق المناط الخاص وأثره في تنزيل الأحكام دراسة تأصيلية

    Özel manatı elde etmek ve hüküm indirmeye etkisi, özgün bir çalışma

    AHMED BLAMAI

    Yüksek Lisans

    Arapça

    Arapça

    2022

    Dinİstanbul Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. OSAMA AL HAMWI

Geri Dön