Aşık Üzeyir (Fakiri) hayatı, sanatı ve şiirleri
Aşik Üzeyir (Fakiri) life, art and poems
- Tez No: 827845
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ZEHRA KIMIŞOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Folklore
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kafkas Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Halk Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 516
Özet
Toplumların ayakta kalmasını ve gelişmesini sağlayan en önemli etkenler geleneklerinin, örf ve âdetlerinin, müziğin sanatının yani kültürünü oluşturan unsurlarını gelecek kuşaklara aktarmasıdır. Bu değerleri gelecek kuşaklara aktaran kültürel iletişim araçlarıdır. Kültürel iletişim aracı olan âşık edebiyatı Türklerin yüz yıllar boyunca oluşturduğu kültürel değerleri yeni kuşaklara aktarma görevi üstlenmiştir. Bu aktarım sayesinde âşık edebiyatı günümüzde varlığını sürdürmesini sağlamıştır. Günümüzde varlığını sürdüren âşık edebiyatı yüz yıllardır sürdürülen gelenek çerçevesinde varlığını devam ettirmektedir. Bu geleneğin devam etmesinde ve âşık edebiyatının en önemli parçalarından biri olan âşık hikâyelerinin Anadolu'da yaygınlaşmasına katkısı bulunmuştur. Âşık Üzeyir günümüzde Ardahan iline bağlı Posof ilçesi sınırları içerisinde Âşık Üzeyir Köyünde yaşamıştır. Kaynaklarda Âşık Üzeyir, Köroğlu Destanları'nı Kafkasya'dan Anadolu'ya getiren halk şairi olarak gösterilmiştir. İstanbul'da kaldığı süre zarfında katıldığı meclislerde bu hikâyeleri anlatarak yayılmasını sağlamıştır. Âşık Üzeyir şiirlerini oluştururken farklı türlerde meydana getirmiştir. Şiirlerinde insan, tabiat ve aşk konularını üzerinde durmuştur. Çalışmada, Osmanlı Devleti'nin doğu sınırında serhad boyunda yer alan Hevat köyünde doğmuş, İstanbul'da padişah 3. Selim'in himayesinde 3 yıl kalarak sanatını icra etmiş olan Rus işgali karşısında sessiz kalmadığı söylediği ağıtlarla işgale karşı durmuştur, halkı bilinçlendiren Âşık Üzeyir'in vatan sevgisinin yanında birçok yönü ele alınarak değerlendirilmiştir. Çalışma oluşturulurken Âşık Üzeyir'in torunlarından olan Nazım Aydın'ın kendi el yazısıyla kaleme aldığı ve Âşık Üzeyir'in şiirleri ve hayatını derlediği özel derleme defterden yararlanılmıştır. Nazım Aydın bu derlemeleri 1960'li yıllarda köyde bulunan yaşlılardan ve Üzeyir'in halasının oğlu olan Posoflu Âşık Müdami'den yapmıştır. Elimizde bulunan defterde Âşık Üzeyir'in 65 adet farklı türlerde şiiri yer almakla birlikte 10 adet atışma türünde şiirleri yer almaktadır. Çalışmada şiirler incelenirken defterde yazıldığı sıra gözetilerek değiştirilmeden incelenmiştir. Çalışmaya konu olan şiirler yazıya aktarılırken yerel ağız özellikleri değiştirilmemiştir. Nazım Aydın derleme yaparken Üzeyir'in kullandığı dilden ziyade günümüz Türkçesiyle düzeltme yaparak yazmıştır. Âşık Üzeyir'in farklı türlerdeki şiirleri, karşılaşmaları şekil ve içerik yönünden incelenmiştir. Çalışmada içindekiler ve başlıklar oluşturulurken Dr. Adem Balkaya'nın“Âşık Bahattin Yıldızoğlu ve Şiir Dünyası”adlı çalışmasında yer verdiği başlıklardan yararlanılmıştır. Şiirler incelenirken bu başlıklardan yararlanılarak Âşık Üzeyir'in âşık geleneğini içerisindeki yeri incelenmiştir.
Özet (Çeviri)
Several factors help a nation to develop and survive over time, but their tradition, music, art, etc., basically, their culture is the most important factor to achieve this, and cultural communication tools are used to pass these cultural traditions to the next generation. Turks have used“asik edebiyati”as a communication tool for centuries to pass their own culture to the next generation. This way asik edebiyati is still existing in today's world. Asik edebiyati continued existing because of the cultural traditions, and the poet Uzeyir, who lived in the village called“Asik Uzeyir Koyu”in the city of Ardahan-Posof, helped to preserve the traditional culture and make“asik”stories more prevalent around the Anatolia. He is the minstrel who brought the“Asik Uzeyir Destanlari”from Caucasia to Anatolia. During his time in Istanbul, he told these storied during the assemblies he joined and helped them to be more known and popular. He created different types of poems and focused on people, nature, and love when writing. In this study, Asik Uzeyir is introduced as a poet who was born in the eastern part of the Ottoman Empire, more specifically in the village of“Hevat”, and lived in Istanbul for 3 years during Sultan Selim the 3rd and spoke up during the occupation of Russia. His personal qualities were assessed in this study. The book that was written by Nazim Aydin, one of the grandchildren of Asik Uzeyir, was used during this study. Nazim Aydin wrote this book himself and compiled both the life story of Asik Uzeyir and his poems. He made this compilation in the 1970s with the help of villagers and Uzeyir's aunt's son Asik Mumami from Posof. The compilation we have today includes Asik Uzeyir's 65 different types of poems in total and 10 poems in the type of“atisma”. During this study, the poems are evaluated without changing their original order. When these poems are being transcribed, the dialect was preserved. Nazim Aydin used the modern Turkish language rather than the language Asik Uzeyir used during the compiling process. Asik Uzeyir's different types of poems are evaluated in the sense of their form and content. Apart from the poems' forms and contents, the role of Asik Uzeyir in“asik”tradition was also assessed by using Dr. Adem Balkaya's method of assessing poems in his study called“Asik Bahattin Yildizoglu ve Siir Dunyasi”.
Benzer Tezler
- Her yönüyle Aşık Sabit Müdâmî
Âşik Sâbit Müdâmî with every aspect of his
OĞUZHAN AYDIN
Doktora
Türkçe
2012
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İBRAHİM DİLEK
- Fethî'nin Deh-nâme'si (İnceleme-transkripsiyonlu metin-dil içi çeviri)
Fethî's Deh-nâme (Research-text with transcription-translation into present-day Turkish)
FATMA NUR TAMAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÜZEYİR ASLAN
- Fikret Amirov'un '12 minyatür' adlı eserinde kullandığı Azerbaycan makamlarının incelenmesi
An analysis of the Azerbaijani mugam forms in Fikret Amirov's '12 miniatures'
AYSEL GANBARLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
MüzikMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiMüzik Ana Sanat Dalı
PROF. RUKİYE ESİN KANBEROĞLU
- Aşık Yaşar Reyhani'nin müziğinde kullandığı makamlar üzerine bir araştırma
A Study with makams to the use to music of Aşık Yaşar Reyhani
BİROL SAÇAR
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
Halk Bilimi (Folklor)Hacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖZKUL ÇOBANOĞLU