Geri Dön

Kemal İlerici Mektupları ve Türk müzik modernleşmesi

The letters of Kemal İlerici and modernism in Turkish music

  1. Tez No: 828112
  2. Yazar: SEMİH PELEN
  3. Danışmanlar: PROF. DR. NİLGÜN DOĞRUSÖZ DİŞİAÇIK, PROF. MELİK ERTUĞRUL BAYRAKTARKATAL
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Müzik, Music
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2023
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
  10. Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Müzikoloji ve Müzik Teorisi Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Müzikoloji ve Müzik Teorisi Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 278

Özet

Türkiye'de 'modernleşme' sözü, geleneksel toplum anlayışından koparak Avrupa'yı esas alan bir toplum anlayışına geçmeye, yani mod değişikliğine işaret etmektedir. Osmanlı-Türk toplumunda modernleşme, medeniyet ve kültür arasında bir ayrım gözetilip gözetilmemesine bağlı olarak tarihsel süreç içerisinde iki farklı şekilde ele alınmıştır. Bazı tarihçilere göre Atatürk inkılaplarına kadar olan süreçte medeniyet ve kültür arasında bir ayrım gözetilerek, modernleşme yalnız teknikte ve usûllerde arzulanmıştır. Buna göre Atatürk ile beraber ise böyle bir ayrımın gözetilmediği topyekün bir değişmenin uygulamaya konulduğu kabul edilir. Kemal İlerici'nin hayatına bakıldığında ise kişliğinin şekillendiği çocukluk ve gençlik yıllarının, çoklu düşünce ortamının etkilerinin yoğun hissedildiği bu geçiş süreci ile kesiştiği görülmektedir. Bu sebeple, İlerici'nin söylemlerinde olduğu gibi en bilinen eseri olan 'dörtlü armoni' sisteminde de bu dönemin izlerini görmek mümkündür. İlerici'nin armonik sistemi, müzik reformu konusunda ileri sürülmüş arzulardan biri olan 'Türk müziğinin kendi bünyesinden türetilecek bir çok seslilik' anlayışının ilk kez sistematik bir biçimde vücut bulmuş halidir. Dolayısıyla bu sistem sadece Türk müziğine kendi bünyesinden çıkmış bir armonik yapı kazandırmak konusunda ilk kez somut ve sistematik bir yöntem önermiş olmasından değil, birçoğu İlerici'nin öğrencisi olmuş kuşak bestecilerinin eserlerine kaynaklık etmiş olduğu gerçeği ve bunun Türk müzik yaşamının şekillenmesindeki etkileri bakımından da önem taşır. Bu açıdan, böyle bir armonik sistem icadını hazırlayan toplumsal koşulların aydınlatılması, Türk müzik modernleşmesi sürecinin daha iyi anlaşılabilmesi ile çift yönlü bir ilişki içerisindedir. Kemal İlerici'nin –gerek müzik gerekse müzik dışı konuları içeren– çeşitli isimlerle birçok mektuplaşmasının olduğu ve bu mektupların önemli bir bölümünün onun tarafından not defterlerine, nispeten daha küçük bir kısmının ise folyo kağıtlara kopya edilmiş olduğu görülmektedir. Bu mektuplar arasından çalışmada kullanılmak üzere seçilenler tasnif edilerek özetlerine yer verilmiş, yapılan ön inceleme sonucunda ise İlerici'nin, söylemlerinde sıkça ikili zıtlıklardan yararlanmış olduğu gözlemlenmiştir. Bu durumun ise, eskilerin 'hikmet-i vücut' olarak adlandırdığını söylediği 'varoluş nedeni'nin onun tarafından 'zıtlık kanunu' olarak yorumlanmış olması ile ilişkili olduğu anlaşılmaktadır. Ona göre hayat eşit olmayan iki zıttın mücadelesidir ve bu yasa her alanda hüküm sürmektedir. Diğer bir deyişle, hayattaki hareketi ve ilerlemeyi meydana getiren, zıtların mücadelesidir. İlerici'nin hayat felsefesinin merkezinde yer aldığı anlaşılan bu zıtlık düşüncesinin, en önemli eseri olan armonik sisteminin çıkış noktasını oluşturduğu gibi ona meşruiyet kazandırma yolunda verdiği mücadelenin de temel gerekçesini oluşturduğu anlaşılmıştır. Yürütülen söylem analizi ile onun zıtlıklarla kurduğu bu ilişkinin derinine inilerek işaret ettiği saklı anlamlara ışık tutulmuş; böylece, Türk müzik modernleşmesi süreci içerisinde Kemal İlerici'nin durduğu özel konum ortaya çıkartıldığı gibi bu süreçte yaşananlar da farklı bir açıdan ele alınmıştır.

Özet (Çeviri)

The term 'modernization' in Turkey, basically indicates a transition from the traditional to a Western-modelled society, that is, a change of mood. On the other hand, the concept of modernization in Ottoman-Turkish society has been understood in two different ways in the historical context, depending on whether a distinction is made between civilization and culture. According to some historians, in the period until Atatürk's reforms, a distinction was made between civilization and culture, and modernization was desired only in technique and methods to be acquired from the West. Thus, it is accepted that a total change was put into practice together with Atatürk, in which such a distinction was not observed. When we look at Kemal İlerici's life, his childhood and youth years, in which his personality was shaped, intersect with this transition period. For this reason, it is possible to see the traces of such a period with its all dualities also in the 'dörtlü armoni' ('quartal harmony') system, which is İlerici's best known work, as in his discourses. As a matter of fact, the harmonic system of İlerici, is the first systematic realization of the understanding of 'a polyphony to be derived from the own structure of Turkish music', which was one of the desires put forward by various musical circles. As this became his most important work, he fought for its legitimacy for the rest of his life. Therefore, this system is important not only because it was the first to propose a concrete and systematic method for Turkish music to acquire a harmonic structure of its own, but also because of the fact that it constituted a source for a generation of composers, many of whom were İlerici's students, and its effects on the shaping of Turkish musical life. Kemal İlerici had many correspondences with various names, both on musical and non-musical subjects, and that a significant portion of these letters were copied by him into notebooks, while a relatively smaller portion were copied on folios. Among these letters, the ones selected to be used in this study were classified and summarised, and as a result of the preliminary examination, İlerici seems to frequently utilised binary opposites in his discourses. This situation is understood to be related to the fact that the ontological arguement 'vahdet-i vücud', is interpreted by him as the 'law of opposites'. According to him, life is the struggle of two unequal opposites and this law prevails in every field of life. In other words, it is the struggle of opposites that brings about movement and progress in life. It is understood that this idea of opposites, which is understood to be at the centre of İlerici's philosophy of life, constitutes the starting point of his most important work, the harmonic system, as well as the basic justification of his struggle to gain legitimacy for it. Through the discourse analysis, the relationship he established with binary oppositions has been delved deeper and the hidden meanings he pointed out have been shed light on; thus, the special position of Kemal İlerici in the modernization period of Turkish music has been revealed.

Benzer Tezler

  1. Kemal İlerici'nin obua ve piyano için yazdığı 'Maya' adlı eserin yapısal ve eğitsel açıdan incelenmesi

    Structural and educational analysis of Kemal İlerici's work named 'Maya' written for oboe and piano

    GÖKTUĞ EGE SAĞLAM

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2020

    Eğitim ve ÖğretimGazi Üniversitesi

    Güzel Sanatlar Eğitimi Ana Bilim Dalı

    PROF. ERDAL TUĞCULAR

  2. Kemal İlerici'nin armonizasyon sistemi üzerine istatistiksel bir inceleme

    Kemal İlerici's statistical research on harmonization system

    MUHAMMET KOÇ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2001

    MüzikGazi Üniversitesi

    Müzik Eğitimi Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. M. CİHAN CAN

  3. Muammer Sun'un Piyano İçin Yurt Renkleri (1.Defter) ve Necdet Levent'in Piyano İçin On Parça eserlerinin piyano eğitimi açısından incelenmes

    Analysis of Muammer Sun's Dorm's Colors For Piano (Volume 1) and Necdet Levent's Ten Pieces for Piano in terms of piano education

    BERKAY KARABEYOĞLU

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2017

    Eğitim ve ÖğretimTrakya Üniversitesi

    Müzik Ana Sanat Dalı

    YRD. DOÇ. GÜLNARE TARKUM

  4. Kemal İlerici hayatı, eserleri ve müzikolojiye katkıları

    Kemal İlerici his life, works and contributions to musicology

    GÜLEN ADA TANIR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2001

    MüzikHacettepe Üniversitesi

    Etnomüzikoloji ve Folklor Ana Bilim Dalı

    DOÇ.DR. ERTUĞRUL BAYRAKTARKATAL

  5. Müzik öğretmenliği eğitiminin Kemal İlerici armonisi algısına etkisi

    The effect of music teaching education on the perception of Kemal İlerici harmony

    DORUK ENGÜR

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2017

    Eğitim ve ÖğretimGazi Üniversitesi

    Güzel Sanatlar Eğitimi Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. SELÇUK BİLGİN

    PROF. DR. HASAN GÜRKAN TEKMAN