Beyaz yaka çalışanların kadın yöneticilere karşı tutumlarına yönelik bir inceleme
A research on the attitudes of white collar employees towards women managers
- Tez No: 830634
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ BELGİN BAHAR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: İşletme, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Kadın Yönetici, Kadın İş Gücü, Beyaz Yaka Çalışanlar, Tutum, Female Manager, Female Workforce, White Collar Employees, Attitude
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Galatasaray Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 93
Özet
Kadınlar tarihin başlangıcından beri çalışmakta olsa da bazen ücretsiz işgücünde yer almış bazen ise erkek meslektaşlarından daha düşük ücret alarak çalışmışlardır. Ancak son yıllarda teknolojik ilerlemeler, küreselleşme, ekonomik gelişme ve ekonomik krizler gibi çeşitli faktörlerin etkisi ile dünyada toplumsal yapı hızla değişim göstermiş ve bunun sonuçlarından biri olarak da kadınlar iş yaşamında her zamankinden daha fazla sayıda ve daha fazla pozisyonda yer alır hale gelmiştir. Son yüzyılda birçok ülkede kadın hakları genişletilmiş, kadının toplumdaki yeri yalnızca ev ile sınırlı olmaktan çıkarak daha geniş bir alanda tanınır düzeye gelmiştir. Türkiye, kadın haklarını pek çok ülkeye göre kıyasla daha erken tanımış olsa da gerçek anlamda eşitlik günümüzde hala sağlanabilmiş değildir. Kadının iş hayatında yer alması, özellikle de üst pozisyonlara gelerek yönetici konumuna yükselmesi toplumun bazı kesimlerinde hala kabul görmemektedir. TÜİK'in 2023 yılında yayınlamış olduğu 2022 verilerine göre Türkiye'de kadınların yalnızca %28'i istihdam edilmektedir. Kadınlar iş hayatına atılsa bile pek çoğu yükselerek üst düzey yöneticiliğe terfi edememektedir. En güncel TÜİK (2023) verisine göre 2022 yılında üst düzey yönetim pozisyonlarında erkeklerin oranının %79,3 olduğu açıklanmıştır. Dolayısıyla Türkiye, uluslararası kadın yönetici oranı sıralamalarına bakıldığında maalesef en alt sıralarda yer almaktadır. Örneğin, otuz dört Avrupa ülkesinin katıldığı ve Avrupa Birliği İstatistik Ofisi tarafından 2020 yılında yapılan bir araştırmaya göre Türkiye kadın yönetici oranında otuz üçüncü sırada yer alıyor. Toplumun bir bütün olarak kalkınabilmesi için nüfusun yarısını oluşturan kadınların ihmal edilmemesi ve yeteneklerinin heba edilmeyip değerlendirilmesi şarttır. Bu çalışma, ülkemizde kadın yöneticilere yönelik olan tutumları incelemek amacıyla yürütülmüştür. Tutumların araştırılması önem arz etmektedir. Çünkü bireylerin tutumları, onların davranışlarını yönlendirmektedir. Kadın yöneticilere yönelik tutumlar ve bunların sebep olduğu davranışlar kadın yöneticilerin kariyer yolculuklarında etkili olmaktadır. Bu araştırma ile literatürdeki kadın yöneticilere yönelik tutumları inceleyen yerli ve yabancı çalışmalar incelenerek ilgili tutumların etkilendiği unsurlar ile bu tutumların meydana getirdiği sonuçlar belirlenmeye çalışılmıştır ve bu verilere göre bir model kurulmuştur. Kurulan modeldeki çeşitli etmenlerin bir kısmımı bu çalışmada İstanbul bağlamında kantitatif olarak test etmek hedeflenmiştir. Bu çalışmada İstanbul'da yaşamakta olan beyaz yaka çalışanlarının kadın yöneticilere karşı olan tutumlarının cinsiyet, yaş, eğitim durumu ve mesleki kıdem seviyesi özelliklerine göre farklılaşıp farklılaşmadığı tespit edilmek istenmiştir. Hangi demografik yapıya sahip olan insanların kadın yöneticilere karşı daha olumlu, hangi özellikteki insanların ise daha olumsuz bir tutum içinde olduğu araştırılmıştır. Çalışma alanı daraltılırken, geniş bir meslek yelpazesini kapsaması ve kadınların bu alanda yaygın olarak çalışması sebebi ile araştırma evreni beyaz yaka çalışanları olarak sınırlandırılmıştır. Bu araştırma ile ilgili konu hakkında dikkat çekmek, mevcut literatüre katkıda bulunmak ve bu konudaki gelecek araştırmaları teşvik etmek hedeflenmiştir. Araştırmanın literatür kısmında öncelikle kadınların hem dünyadaki hem de Türkiye'deki çalışma yaşamı tarihine yer verilerek modern zamanda kadınların nasıl ücretli iş gücüne katıldıkları konusu açıklanmıştır. Daha sonra yönetim konusuna değinilerek Fayol'un temel yönetim fonksiyonları açıklanmıştır. Yöneticilik kavramı irdelenerek bir yöneticinin sahip olması gereken beceriler açıklanmış ve Mintzberg tarafından tanımlanan yöneticinin üstlenmesi gereken rollere değinilmiştir. Ayrıca dünyadaki ve Türkiye'deki kadın yönetici oranları verilerek istatistiksel bir karşılaştırma yapılmıştır. Son olarak tutum kavramı araştırılmış ve tutum tanımı yapılarak açık ile örtük olmak üzere tutumun iki türü açıklanmıştır. Tutumun temel özellikleri ile bilişsel, duygusal ve davranışsal olarak sınıflandırılan tutumun üç ögesine değinilmiştir. Daha sonra kadın yöneticilere yönelik tutumlar konusu ele alınmış ve Google Scholar ile tarama yapılarak bu konuyu araştıran çalışmalara ulaşılmıştır. Bu alandaki önemli araştırmalara yurt dışında ve yurt içinde yapılan araştırmalar olarak iki ayrı başlıkta çalışma içerisinde yer verilmiştir. Bulunan makaleleri tarayarak elde edilen bilgiler ile kadın yöneticilere yönelik tutumları etkileyen unsurlar ile bu tutumların sonuçlarını gösteren bir araştırma modeli kurulmuştur. Modele göre; cinsiyet, yaş, medeni durum, eğitim seviyesi, mesleki kıdem gibi demografik özellikler, kültür ve ülkedeki kadın çalışanlar konusundaki yasal düzenlemelerinin yanı sıra örgüt kültürü ile politikaları, toplumsal cinsiyet, ataerkillik düzeyi, stereotipler veya basmakalıplar, işgücündeki kadın oranı, kadın yönetici ile çalışma tecrübesinin var olup olmaması ile bu tecrübenin niteliği ve geçmişte veya şu anda kadın bir mentore sahip olup olmamak kadın yöneticilere yönelik tutumları anlamlı düzeyde etkileyen faktörlerdir. Bu modelde yer alan unsurlardan bir bölümü (cinsiyet, yaş, eğitim seviyesi ve mesleki kıdem) bu çalışmada kantitatif olarak test edilmiştir. Ayrıca kadın yöneticilere yönelik tutumların sonuçlarına bakıldığında, tutum özelliklerinin kadın yöneticilerin psikolojisini etkileyerek onların motivasyon seviyesi ve performans düzeyini artırdığı veya azalttığı görülmektedir. Kadın yöneticilere yönelik tutumların olumluluk ya da olumsuzluk düzeyi yalnızca yöneticilerin değil, tüm kadın çalışanların kariyer fırsatlarının niteliğini ile kariyer engelleri boyutunu belirleyen önemli bir ölçüttür. Tutumların daha olumlu nitelik gösterdiği bir ülke ya da organizasyonda kadın çalışanlar daha motive bir şekilde çalışarak performansları yükselmektedir. Buna ek olarak kadın çalışanlara daha fazla ve daha kapsamlı kariyer gelişim fırsatları sunulmakta ve önlerine çıkan kariyer engelleri azalmaktadır. Bu çalışmada kantitatif araştırma verilerinin toplanmasında anket yöntemi kullanılmıştır. Çalışmada kullanılan anketin ilk bölümünü Aycan, Bayazit, Berkman ve Boratav tarafından 2012 yılında geliştirilen Kadın Yöneticilere Karşı Tutum Ölçeği (KYKTÖ) oluştururken ikinci bölümünü ise katılımcıların cinsiyet, yaş, eğitim durumu ve mesleki kıdem gibi demografik özelliklerine yönelik sorular oluşturmuştur. Ölçek 7'li Likert tipinde olup 1 (hiç katılmıyorum) ile 7 (kesinlikle katılıyorum) aralığında yanıtlanmıştır. İlgili anket Google Formlar uygulaması ile oluşturularak İstanbul'da çalışmakta olan katılımcılara gönderilmiştir. Cevaplar, katılımcıların doğru yanıt vermesi adına veri gizliliği güvencesi verilerek anonim olarak toplanmıştır ve sonuç olarak 253 cevaba ulaşılmıştır. Anket 146 kadın ve 107 erkek tarafından yanıtlanmıştır. Katılımcıların çoğunu genç nüfus ve lisans mezunları oluşturmaktadır. Nicel veriler bilgisayar ortamında IBM SPSS Statistics 22 programı aracılığı ile analiz edilmiştir. Veri girişi sırasında ölçekteki olumsuz maddelerin kodlaması tersten yapılmıştır. Verilerin tutarlılığını ölçmek amacıyla Cronbach's Alpha katsayısı ile güvenilirlik analizi yapılmıştır. Ölçeğin güvenilirlik katsayısı ,898 olarak hesaplanmıştır ve bu sonuç 0,80 ≤ α < l,00 aralığında olduğundan ölçek yüksek güvenilirlik seviyesine sahiptir. Verilerin normal dağılıp dağılmadığını kontrol etmek için Kolmogorov - Smirnov testi uygulanmıştır ve değer ,18 (p > 0,05) olarak hesaplandığından verilerin normal dağılım gösterdiği belirlenmiştir. Analizde hem ölçek alt boyutlarının hem de tek tek ölçek maddelerinin ortalama, standart sapma, varyans değerlerinden de yararlanılmıştır. Ölçeğin standart sapması 1,44, varyansı 2,12 ve ortalaması 5,11 olarak hesaplanmıştır. Yani, katılımcılar genel olarak olumlu bir tutumu ifade eden“biraz katılıyorum”seçeneğini işaretlemiştir. Ayrıca normal dağılım mevcut olduğundan veri analizinde parametrik yöntemlerden yararlanılarak hipotezler için Bağımsız Örneklem T Testi ile Tek Yönlü ANOVA testleri uygulanmıştır. Katılımcıların kadın yöneticilere karşı olan tutumlarının cinsiyete göre istatiksel olarak anlamlı bir farklılık gösterip göstermediğini belirleyebilmek için bağımsız örneklem T testi uygulanmıştır ve sonuç olarak cinsiyetin kadın yöneticilere karşı olan tutumu etkilediği ve kadınların tutumlarının (X̄ = 141,05) erkek katılımcılara (X̄ = 123,59) kıyasla daha olumlu olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Beyaz yaka çalışanların kadın yöneticilere karşı olan tutumlarında çalışanın yaşının etkili olup olmadığını ölçmek için Tek Yönlü ANOVA Testi yapılmıştır. Bu testin sonucuna göre, %95 güven seviyesinde yaş faktörü katılımcıların tutumları üzerinde anlamlı bir farklılık yaratmaktadır (F=13,642; p < 0,05). Yaş aralığı küçüldükçe tutumlar daha olumlu bir özellik gösterirken yaş büyüdükçe tutumların daha olumsuz olduğu görülmektedir. Katılımcıların kadın yöneticilere yönelik olan tutumlarında eğitim seviyesinin anlamlı bir etkisinin bulunup bulunmadığını ölçmek için yapılan Tek Yönlü ANOVA Testinin sonucu göstermektedir ki %95 güven aralığında eğitim seviyesi tutumlar üzerinde anlamlı bir farklılık yaratmamaktadır (t=4,103; p > 0,05). Çalışanların mesleki kıdemlerinin kadın yöneticilere karşı olan tutumları üzerinde etkisi ANOVA testi ile incelendiğinde, kıdemin istatiksel olarak anlamlı bir etki yarattığı sonucuna ulaşılmıştır (F=5,713; p < 0,05). Kıdem yılı az olan insanların kadın yöneticilere olan tutumlarının daha olumlu olduğu gözlemlenirken kıdem yılı yüksek olan çalışanların tutumlarının daha olumsuz olduğu görülmüştür. Sonuç olarak, İstanbul'da çalışan beyaz yaka çalışanların kadın yöneticilere yönelik tutumlarının genel olarak olumlu olduğu gözlenmiştir. Ancak olumluluk düzeyinde farklılıklar bulunmaktadır. Araştırmada kadınların hemcinslerinin yönetici olmalarına erkeklere kıyasla daha olumlu yaklaştıkları görülmüştür. Yaş olarak daha büyük insanların tutumlarının daha olumsuz olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu sonuçla uyumlu olarak kıdem yılı sayısı daha az olan katılımcıların kadın yöneticilere yönelik tutumlarının daha olumlu olduğu tespit edilmiştir. Çalışanın eğitim seviyesinin ise tutum üzerinde istatistiksel olarak anlamlı bir düzeyde farklılık yaratmadığı belirlenmiştir. Bu bilgiler ışığında kadın yöneticilere yönelik tutumların iyileştirilmesi için çözüm önerileri sunulmuştur. Tutumların değiştirilmesi oldukça zor olsa da imkânsız değildir. İşgücüne daha fazla kadının katılmasının desteklenmesi, ulusal ve örgütsel politikaların eşitlikçi ve kapsayıcı bir şekilde düzenlenmesi ve insanların konu hakkında bilinçlendirilmesi kadın yöneticilere yönelik tutumları iyileştirme yolunda atılabilecek adımlar olabilir ve böylece daha fazla kadın üst düzey yönetici pozisyonlarına yükselebilir.
Özet (Çeviri)
Although women have been working since the beginning of history, in some cases they took part in unpaid labor and sometimes worked for lower wages than their male counterparts. However, in recent years, the social structure in the world has changed rapidly under the influence of various factors such as technological advances, globalization, economic development and economic crises, and as one of the results of this, women have become more numerous and occupy more positions in business life than ever before. In the last century, women's rights have been expanded in many countries, and women's place in society has become recognized in a wider area, rather than being limited only to the home. Although Turkey recognized women's rights earlier than many countries, equality in real terms has still not been achieved today. Women's participation in business life, especially in higher positions as managers, is still not accepted in some segments of society. According to the 2022 data published by TÜİK in 2023, only 28% of women are employed in Turkey. Even if women enter business life, many of them cannot rise to senior management positions. According to the most recent TÜİK (2023) data, it was announced that the proportion of men in senior management positions in 2022 was 79.3%. Therefore, unfortunately, Turkey is at the bottom of the international rankings of female managers. For example, according to a study conducted by the European Union Statistics Office in 2020, in which 34 European countries participated, Turkey ranks 33rd in the rate of female managers. In order for the society to develop as a whole, it is essential that women, who constitute half of the population, should not be neglected and their talents should not be wasted but utilized. This study was conducted to examine attitudes towards female managers in Turkey. It is important to investigate attitudes because individuals' attitudes direct their behavior. Attitudes towards female managers and the behaviors they cause have an impact in the career journeys of female managers. With this research, local and foreign studies researching attitudes towards female managers in the literature were examined, and the factors affecting the relevant attitudes and the consequences of these attitudes were tried to be determined, and a model was established accordingly. In this study, it is aimed to quantitatively test some of the factors in the established model in the context of Istanbul. In this study, it was aimed to determine whether the attitudes of white-collar employees living in Istanbul towards female managers differ according to gender, age, educational status and professional seniority level. It has been researched which demographic structure people have more positive attitudes towards female managers and which characteristics have more negative attitudes. The research population is narrowed down to white-collar workers because it covers a wide range of professions and women widely work in this field. This research aims to draw attention to the subject, contribute to the existing literature and encourage future research on this subject. In the literature part of the research, firstly, the history of women's working life both in the world and in Turkey is explained and how women started to participate in the paid workforce in modern times is described. Then, the management topic was touched upon and Fayol's basic management functions were included. By examining the concept of management, the skills that a manager should have are explained and the roles that a manager should undertake as defined by Mintzberg are mentioned. Additionally, a statistical comparison was made by giving the rates of female managers in the world and in Turkey. Finally, the concept of attitude was researched. The attitude was defined and two types of attitude, explicit and implicit, were explained. Basic features and three elements of attitude, classified as cognitive, emotional and behavioral, are mentioned. By using Google Scholar, studies investigating attitudes towards female managers were found, and important studies were included under two separate headings which are researchs conducted abroad and in Turkey. With the information obtained by reviewing the articles found, a research model was established that shows the factors affecting attitudes towards female managers and the results of these attitudes. According to the model; demographic characteristics such as gender, age, marital status, education level, professional seniority, the country's culture and legal regulations on female employees, as well as organizational culture and policies, gender, patriarchy level, stereotypes, the proportion of women in the workforce, experience of working with female managers. and having a female mentor in the past or present are factors that significantly affect attitudes towards female managers. Some of the elements included in this model (gender, age, education level and professional seniority) were tested quantitatively in this study. In addition, it is seen that attitudes towards female managers affect the psychology of female managers and increase or decrease their motivational level and performance level as a result. The level of positivity or negativity of attitudes towards female managers is an important criterion that determines the quality of career opportunities and the extent of career obstacles not only for managers but for all female employees. Therefore, it is important that attitudes towards female managers are the subject of research. In a country or organization where attitudes are more positive, female employees work with more motivation and their performance increases. In addition, female employees are offered broader career development opportunities and career obstacles are reduced. In this research, survey method was used to collect research data. The first part of the survey used in the study consisted of the Attitude Scale Towards Women Managers (KYKTÖ) developed by Aycan, Bayazit, Berkman and Boratav in 2012, while the second part consisted of questions about the demographic characteristics of the participants such as gender, age, educational status and professional seniority. The scale is a 7-point Likert type with answers ranging from 1 (strongly disagree) to 7 (strongly agree). The relevant survey was created with the Google Forms application and sent to participants working in Istanbul. The answers were collected anonymously, ensuring data confidentiality in order for the participants to answer correctly, and finally, 253 answers were sent. The survey was answered by 146 women and 107 men. Most of the participants are young people and bachelor's degree graduates. Quantitative data were analyzed on a computer using the IBM SPSS Statistics 22 program. During the data entry process, the negative items in the scale were coded in reverse. Reliability analysis was conducted using Cronbach's Alpha coefficient to measure the consistency of the data. The reliability coefficient of the scale was calculated as .898, and since this result is in the range of 0.80 ≤ α < 1.00, the scale has a high reliability level. The Kolmogorov - Smirnov test was applied to check whether the data was normally distributed or not, and since the value was calculated as .18 (p > 0.05), it was determined that the data was normally distributed. Mean, standard deviation and variance values of both scale sub-dimensions and individual scale items were also used in the analysis. The standard deviation of the scale was calculated as 1.44, the variance was 2.12 and the mean was 5.11. It means that the participants mostly selected the“somewhat agree”option, which indicates a generally positive attitude. Additionally, since there was a normal distribution, parametric methods were used in data analysis and Independent Sample T Test and One-Way ANOVA tests were applied for the hypotheses. In order to determine whether the attitudes of the participants towards female managers differ according to the gender or not, the independent sample t-test was applied. As a result, it was found that gender is statistically significant and women are found to have more positive attitudes towards women managers in comparison to men. One-Way ANOVA Test was conducted to measure whether the age of the employee is effective in the attitudes of white-collar employees towards female managers. According to the results of this test, age factor creates a significant difference on the attitudes of the participants at the 95% confidence level (F=13.642; p < 0.05). The smaller the age range, the more positive the attitudes participants have, while the older the age, the more negative attitudes towards women managers. The results of the One-Way ANOVA Test conducted to measure whether the level of education has a statistically significant effect on the attitudes of the participants towards female managers shows that the level of education does not make a significant difference on the attitudes at the 95% confidence interval (t=4.103; p > 0.05). When the effect of the professional seniority of the employees on their attitudes towards the female managers was analyzed with the ANOVA test, it was concluded that the seniority had a statistically significant effect (F=5.713; p < 0.05). It has been observed that the attitudes of people with less seniority are more positive towards female managers, while the attitudes of employees with higher years of seniority are more negative. As a result, it has been observed that the attitudes of white-collar employees working in Istanbul towards female managers are generally positive. However, there are differences in the level of positivity. The study showed that women have a more positive attitude towards women managers than men. It was concluded that the attitudes of older people were more negative. Consistent with this result, it was determined that the attitudes of participants with fewer years of professional seniority towards female managers were more positive. It was determined that the employee's education level did not make a statistically significant difference on the attitude. In the light of these findings, some solution suggestions are presented to improve attitudes towards female managers. Although changing attitudes is quite difficult, it is not impossible. Supporting the participation of more women in the workforce, regulating national and organizational policies in an egalitarian and inclusive manner, and raising people's awareness on the issue can be steps that can be taken to improve attitudes towards female managers and thus more women can rise to senior managerial positions.
Benzer Tezler
- Çelişik duygulu cinsiyetçiliğin kadın ve erkek yönetici tercihine ilişkin tutumlara etkisi: Bir alan çalışması
The effects of ambivalent sexism on the attitudes of female/ male manager choice
ARDA CAN YEŞİLIRMAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
PsikolojiHacettepe ÜniversitesiYönetim ve Organizasyon Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖZGE TAYFUR EKMEKCİ
- Individual and organizational antecedents of impostor phenomenon in turkish female employees working in the private sector
Beyaz yaka kadın çalışanların yetersizlik algılarının bireysel ve örgütsel öncelleri
ZEYNEP SERRA ÇETİN GÜREL
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
İşletmeMarmara Üniversitesiİşletme (İngilizce) Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ YAPRAK KALAFATOĞLU
- Beyaz yaka çalışanların çalışma modellerinin stres faktörleri, yaşam tarzı ve duygusal beslenme davranışlarına etkisi
The effect of work models in white collar employees' stress factors, lifestyle and emotional eating behavior
DENİZ MİRAY ARCA DİKYOL
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Beslenme ve DiyetetikBahçeşehir ÜniversitesiBeslenme ve Diyetetik Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HAKAN GÜVELİ
- Stratejik liderlik algısı ve lider üye etkileşiminin kariyer stresi ile ilişkisi
The relationship of strategic leadership perception and leader member interaction with career stress
AHMET AL
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Psikolojiİstanbul Aydın ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HANDE TASA
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÖKÇE ÖZKILIÇCI
- Toplumsal cinsiyet algısının cam tavan sendromuna etkisi: Özel sektör çalışanları üzerine bir araştırma
The effect of gender perception glass ceiling syndrome: A study on private sector employees
ZÜHEYRA HAZER KARAMERT