Modern Türk düşüncesinde din eleştirisi: Ahmet Arslan örneği
Critique of religion in modern Turkish thought: The case of Ahmet Arslan
- Tez No: 830889
- Danışmanlar: PROF. DR. AYDIN TOPALOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Felsefe, Religion, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Ahmet Arslan, akıl ile inanç, ateizm, modernleşme, politika, din eleştirisi, din felsefesi, Ahmet Arslan, reason and belief, atheism, modernization, politics, critique of religion, philosophy of religion
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Din Felsefesi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 189
Özet
Düşünce tarihi boyunca din-felsefe ilişkisi tartışılagelen önemli bir konu olmuştur. Kökeni Antik Yunan düşüncesine kadar giden bu tartışmalar, Orta Çağ'da inanç, Aydınlanma döneminde felsefe lehine seyretmiş, günümüzde de olanca hızı ve karmaşıklığıyla devam etmiştir. Her iki disiplini birbiriyle uyumlu görenler olduğu gibi, bunların doğası itibariyle çatıştığını ve asla bir araya gelemeyeceğini düşünenler de vardır. Üçüncü bir yaklaşım ise her iki alana önem vermekle birlikte aralarında zorunlu bir karşıtlık ya da uyum ilişkisi bulunmadığını ve bir arada olabileceklerini savunan duruştur. Ancak bu duruş, sorunları biraz öteleyen iyimser bir duruştan öteye geçememiştir. Her şeye rağmen düşünce ile inancı birbirinden ayırmak ve bunları ayrı bir disiplin olarak değerlendirmek mümkün değildir. Bununla birlikte tarih boyunca bu alanların takipçilerinin birbiriyle tartışmaları görmezden gelinemez bir durumdur. Bu tartışmalar günümüz dünyasında sadece felsefe ya da ilahiyat alanı ile sınırlı kalmamış; ahlâk, mantık, hukuk, sanat, ekonomi ve politika gibi pek çok farklı alanda da kendisini göstermiştir. Felsefeyi inançla uyumlu görmeyen düşünürler bu açıdan dine karşı eleştiri getirdikleri gibi dinin düşünme ya da sorgulamayla işi olmadığını ifade edenler de felsefeyi eleştirmişlerdir. Aydınlanma döneminden itibaren, çağdaş felsefe ve günümüz Türkiye'sinde bu karşıt tartışmaların pek çok örneğine rastlamak mümkündür. Türkiye'de bu tartışmaları kaçınılmaz bir biçimde din, kültür ve gelenekle ilişkilendirip olumsuz görenler olduğu gibi ülkemizin bir düşün çeşitliliği olarak görenler de vardır. Günümüz Türkiye'sinde önemli bir yeri olan ve felsefe alanının önde gelen düşünürlerinden Ahmet Arslan'ın inançla ilgili fikirleri bu çalışmada ele alınarak onun dinle, daha özelde de İslamiyet ile ilgili sergilediği tenkitleri üzerinde durulacaktır. Arslan dâhil günümüzde pek çok düşünür felsefeci olmanın yanında din üzerine eğilmekte ve yorum yapabilmektedir. Yine felsefe eğitimi alsın ya da almasın dine inanan pek çok düşünür de felsefe sorunları üzerine eğilmekte ve ilgili araştırmalara işaret edebilmektedirler. Bu noktada Tanrı konusunun, inanç meselesinin, ahlakın doğası ve benzeri sorunların her iki alanın veya düşünürlerin ortak noktaları olduğunu söyleyebiliriz. Bununla birlikte her bir düşünürün inançla ilgili olumlu ya da olumsuz düşüncelerinin doğal olarak kendilerini bağladığını söylemekte yarar bulunmaktadır. Bu çalışmada Arslan'ın sadece din eleştirisi değil bizler için büyük önem arz eden düşünsel hayatı, eserleri ve felsefi metodolojisi de ele alınacaktır. Konumuzla ilgili telifleri, çevirileri, makaleleri, sempozyum bildirileri, Tv sunumları ve söyleşileri; metin tahlili ve söylem analizi yöntemleriyle incelenecektir.
Özet (Çeviri)
Throughout the history of thought, the relationship between religion and philosophy has been an important subject of discussion. These debates, whose origins go back to Ancient Greek thought, were in favor of faith in the Middle Ages and philosophy in the Enlightement period, and have gained momentum today with all their speed and complexity. While there are those who see both disciplines as compatible with each other, there are also those who think that they are inherently conflicting and can never come together. A third approach is the stance that attaches importance to both areas, but argues that there is no necessary opposition or harmony between them and that they can coexist. However, this stance did not go beyond an optimistic stance that postponed the problems a little. Despite everything, it is not possible to separate thought and belief and evaluate them as a separate discipline. However, it is an undeniable situation that the followers of these fields have argued with each other throughout history. These discussions are not only limited to the field of philosophy or theology in today's world; it has shown itself in many different fields such as morality, logic, law, art, economy and politics. While thinkers who do not see philosophy as compatible with faith have criticized religion in this respect, those who say that religion has nothing to do with thinking or questioning have also criticized philosophy. It is possible to come across many examples of these opposing debates in contemporary philosophy and today's Turkey, since the Enlightement period. While there are those in Turkey who see these discussions negatively, inevitably associating them with religion, culture and tradition, there are also those who see our country as a diversity of thought. In this thesis, the thoughts of Ahmet Arslan, who has an important place in today's Turkey and has gained a well-deserved reputation with his many valuable philosophical works, regarding faith will be discussed, and his criticisms about religion in general and Islam in particular will be studied. Today, many thinkers, including Arslan, in addition to being philosopher, focus on religion and can comment on it. Again, many thinkers who believe in religion, whether they have studied philosophy or not, focus on philosophical problems in their own way and carry out relevant research. At this point, we can say that the issue of God, the issue of faith, the nature of morality and similar problems are common points of both fields or thinkers. However, it is useful to say that each thinker's positive or negative thoughts about faith are naturally bound to them. In this study, not only Arslan's criticism of religion but also his intellectual life, works and philosophical methodology, which are of great importance to us, will be discussed. His works, translations, articles, symposium proceedings, TV presentations and interviews related to our subject will be examined using text analysis methods.
Benzer Tezler
- Çağdaş Türk düşüncesinde gelenekselci ekol'ün (Tradisyonalizm) eleştirisi
The criticism of traditionalist school in modern Turkish thought
ABDULLAH KASAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
FelsefeNecmettin Erbakan ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET HARMANCI
- Niyazi Berkes'in akademik ve politik düşünü
Başlık çevirisi yok
RANA ÇETİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Siyasal BilimlerYıldız Teknik ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF.DR. TANER TİMUR
- Kazım Nami Duru hayatı ve eğitim görüşleri
The Life of Kazım Nami Duru and his views on education
SALİH ALTUNTAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
BiyografiGazi ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÜLKER AKKUTAY
- Peyami Safa'nın romanlarında modernleşme ve mekân
Modernization and place in the novels of Peyami Safa
SÜREYYA ELİF AKSOY
Doktora
Türkçe
2009
Türk Dili ve Edebiyatıİhsan Doğramacı Bilkent ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
YRD. DOÇ. DR. LAURENT MİGNON