Ahmed Avni Konuk'un Mesnevî-i Şerîf Şerhi'nde istîdat kavramı
The concept of predisposition (isti'dād) in Ahmed Avni Konuk's mathnawī commentary
- Tez No: 833848
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ HATİCE DİLEK GÜLDÜTUNA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Üsküdar Üniversitesi
- Enstitü: Tasavvuf Araştırmaları Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tasavvuf Kültürü ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 238
Özet
Bu çalışmada Ahmed Avni Konuk'un Mesnevî-i Şerîf Şerhi'nde varlık ve bilgi zemininde istîdat kavramı incelenmiştir. İstîdat kavramı fıtrat çatı-kavramıyla bağlantılı bir ıstılâh olarak İbnü'l-Arabî okulunun çeşitli metafizik kavramları ışığında yeni boyutlar kazanmış ve İslâm'ın özü olan tevhid anlayışında temel bir metafizik mesele olan birlik-çokluk probleminin vahdet-i vücûd düşüncesiyle açıklanmasında önemli bir işlev üstlenmiştir. Tevhid her dönemde tasavvuf metinlerinde merkezî bir konu teşkil etmiş ve İbnü'l-Arabî sonrasında tevhîdin sistematik formda nazarî bütünlük arz eden ifadeleri vahdet-i vücûd düşüncesiyle olmuştur. İstîdat kavramı, Konuk'un şârih yaklaşımına da ışık tutmaktadır. Bu yaklaşım, tasavvufî düşüncenin ifadesinde zirve noktaları olarak kabul edilen iki söylemin -İbnü'l-Arabî ve Mevlânâ- temsil ettiği irfan ve aşk mektepleri arasında anlam bağlantıları tesis etmesiyle bir“şerh üslûbunda tasavvufî ekoller tevhîdi”örneği olarak görülebilir. Metinler-arası ve müellifler-arası köprüler kuran bu şerh tavrı, tasavvufî üslup ve ekollerin arz ettiği çokluk ve çeşitliliğin bağlantısal bütünlüğüne ve özdeki birliğine işaret etmektedir. Bu çalışmamız, Konuk'un çokluğu birleyen tevhîdî üslûbunun bazı temel özelliklerini, Mesnevî-i Şerîf Şerhi'nde seçili beyit ve hikâyelerde yine çokluğun birliğini açıklayan özel bir tasavvuf metafiziği kavramının (istîdat) incelenmesi ışığında incelemiştir. İstîdat, tasavvuf alanında özel anlamda her insanın ve her yaratılmışın parmak izi gibi birbirinden farklı olan ezelî hakîkatine, genel anlamda ise insanın tevhîdi idrak etme kābiliyetine işaret etmek için kullanılmıştır. Dünyada günümüze kadar en çok şerh edilen tasavvuf metinlerinden Mesnevî'yi Fusûsu'l-hikem ve Fusûsu'l-hikem'i Mesnevî ile şerh eden Ahmed Avni Konuk'a göre vahdet-i vücûd İbnü'l-Arabî ve Mevlânâ gibi muhakkiklerin ortak anlayışı, ortak tecrübesidir. Bu anlayış tek Varlığın çeşitli istîdat ve kābiliyet aynalarında farklı görünümlere bürünmesine dayanır. Vahdet-i vücûdun istîdat kavramından yararlanan tevhid açılımının mertebeli bir varlık anlayışına dayalı inşâ edilen bir“birlik-çokluk”ve“ayniyyet-gayriyyet”zemîni sunduğunu görmekteyiz. Bu zeminde bazı ihtilâflar çözümlenmekte, insan-âlem-Kur'an'da görülen ve yer yer sûfî metinlerinde de aynalanan bazı tezatlı, muhtelif olguların bir sentez içinde, birbiriyle nasıl bağdaşan bir bütünlüğe yerleştiği anlaşılabilmektedir. Âlemde görülen fark ve zıtlıklara doğru bir perspektiften bakabilmekle ilgili düşünce tarihini meşgul eden, günümüzde de sıkça karşılaşılan çeşitli soru ve meseleler bu tefekkür zemîninde yanıt bulabilmektedir. Çalışmamızda bunun bazı örnekleri ortaya konmuştur.
Özet (Çeviri)
This study examined the concept of predisposition (isti'dād) within the scope of a selection of stories and couplets in Ahmed Avni Konuk's Commentary on Mawlana's Mathnawī. İsti'dād, also connected with the classical concept of fiṭrah (genesis), gains dimensions as a Sufi metaphysical concept within the Ibn ʿArabī school. İsti'dād plays a significant role in addressing the unity and plurality problem of creation through the idea of Waḥdat al-wujūd (unity of existence). The unity and plurality problem is a fundamental metaphysical issue within the context of tawhid (the oneness of God). Tawhid, the essence of Islam, has always been a central theme in Sufi texts throughout history; and after Ibn ʿArabī, the systematic and comprehensive expressions of tawhid were generally through the framework of Waḥdat al-wujūd. The concept of isti'dād also casts light on Konuk's commentator attitude, which points to the“interconnected wholeness”of the Sufi schools. Konuk seems to establish intertextual connections between Ibn ʿArabī and Rūmī, the schools of 'irfan (wisdom) and ishq (divine love), which are considered the peaks of expression in Sufi thought. Konuk's approach reconciles seemingly diverse texts and authors, points to the interconnectedness and underscores the essential unity within the plurality and diversity presented by Sufi schools. This study discusses some essential characteristics of Konuk's unifying commentator style inspired by tawhid. İsti'dād is used in Sufi texts in different senses. In a specific sense it refers to the pre-eternal essence that is fingerprint-like unique to each individual and every created being. In a general sense, İsti'dād indicates the ability of human beings to grasp tawhid. According to Ahmed Avni Konuk, who has extensively commented on the Mathnawī and Fuṣūṣ al-ḥikam in light of each other, two most-widely commented Sufi texts, the understanding of waḥdat al-wujūd is a shared understanding and experience of Sufis like Ibn ʿArabī and Rūmī. This understanding is based on the core idea of one Being manifesting itself through various mirrors representing different isti'dāds, different receptivities (qābiliyah). Waḥdat al-wujūd benefits from the concept isti'dād in the exposition of tawhid and establishes a hierarchical understanding of existence based on a“unity-plurality”and“sameness-otherness”foundation. In this metaphysical context, some conflicts are resolved and one can see how some seemingly clashing diverse phenomena observed in human beings, the world, and the Qurʾān can coexist in a multi-layered synthesis. This contemplative framework suggests new perspectives to various questions, including some modern-day discussions, concerning conflicts and diversities. This study examined some examples.
Benzer Tezler
- Ahmed Avni Konuk ve Mesnevî-i Şerîf şerhindeki tasavvuf düşüncesi
Ahmed Avni Konuk and his the ideas of sufism in Mesnevî explanation
METİN GÜNGÖR
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
DinUludağ ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA KARA
- Mesnevî'de dört kapı: Şeriat, tarikat, hakikat, marifet
Four gates in Masnawi: Sharia, sect, truth, ingenuity
HALİL İBRAHİM SANDIKLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DinSelçuk ÜniversitesiMevlâna ve Mevlevîlik Araştırmaları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ OLCAY KOCATÜRK
- Mevlânâ'nın Mesnevî'sinde nesne dünyası
World of objects in Mawlana's Masnawi
ZEHRA BAYIR
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Halk Bilimi (Folklor)Bozok ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. TUĞÇE ERDAL
- Şem'î'nin (15.-16.yy)mesnevî şerhi (ilk Türkçe tam mesnevî şerhi)
Shem‛ī's (16th century)commentary on mathnawī (first Turkish comlete commentary on Mathnawī)
ŞEYDA ÖZTÜRK
- Midhat Bahârî Hüsâmî (Beytur) ve A. Avni Konuk'un Sipehsalar tercümeleri
Sipehsâlâr translations of Midhat Bahârî Hüsâmî (Beytur) and A. Avni Konuk
HİLAL YİĞİT
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Türk Dili ve EdebiyatıAksaray ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ABDULMUTTALİP İPEK