Özel gereksinimli kardeşi olan bireylerin ebeveynleşme olgusu açısından incelenmesi
Examination of individuals who has siblings with special needs in terms of parentification
- Tez No: 837134
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ HAKAN DUMAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Gedik Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Klinik Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 84
Özet
Bu araştırmayla, özel gereksinimli kardeşi olan bireylerin ebeveynleşme olgusu açısından tipik gelişen kardeşi olanlara kıyasla ne denli farklılaştığını ve ebeveynleşmenin kardeşin özel gereksinimine göre değişip değişmediğini ortaya koymak amaçlanmıştır. Ebeveynleşme olgusu, çocukların gelişim özelliklerinden beklenenin üstünde sorumluluk yüklenerek ebeveyn ve/veya kardeşlerinin fiziksel ve duygusal ihtiyaçlarını karşılamaya çalışması, yetişkinlere ait rolleri ve sorumlulukları üstlenmesi olarak tanımlanmaktadır. Bulgular, üç ayrı gruptan toplanan verilerin tek yönlü varyans analizi kullanılarak karşılaştırılmasıyla elde edilmiştir. Bu gruplar; görme engelli kardeşi olan, otizm spektrum bozukluğu (OSB) tanılı kardeşi olan ve kardeşinde herhangi bir özel gereksinim olmayan (tipik gelişen) yetişkinlerdir. Veri toplama aracı olarak Ebeveynleşme Envanteri kullanılmıştır. Gruplar, Ebeveynleşme Envanteri'nin alt boyutları olan Ebeveyn Odaklı Ebeveynleşme, Kardeş Odaklı Ebeveynleşme ve Algılanan Yarar/Uyum değişkenleri açısından karşılaştırılmıştır. Yapılan analizler sonucunda, görme engelli ve OSB tanılı kardeşi olanların tipik gelişen kardeşi olanlara kıyasla daha fazla ebeveyn odaklı ve kardeş odaklı ebeveynleşme gösterdiği bulgulanmıştır. Ebeveynleşmenin algılanan yararı/uyum değişkeni açısından bakıldığında, tipik gelişen kardeşi olanların ebeveynleşmeyi OSB tanılı kardeşi olanlardan daha fazla yararlı algıladığı görülmüştür. Tipik gelişen kardeşi olanlarla görme engelli kardeşi olanlar arasında ebeveynleşmenin algılanan yararı/uyum değişkeni açısından bir fark bulunmamıştır. Görme engelli kardeşi olanların ebeveynleşmeyi OSB tanılı kardeşi olanlardan daha fazla yararlı algıladığı görülmüştür. Görme engelli ve OSB tanılı kardeşi olanlar arasında ebeveyn odaklı ve kardeş odaklı ebeveynleşme değişkenleri açısından fark bulunmamıştır. Özel gereksinimli kardeşi olanlarda ebeveynleşme olgusu cinsiyet, doğum sırası ve kardeş sayısı açısından da değerlendirilmiştir. Tüm bulgular alanyazın eşliğinde tartışılmıştır. Özel gereksinimli kardeşi olan bireylerle yapılan çalışmalar, kardeşin kendine özgü ihtiyaçlarının çocukluk ve yetişkinlik boyunca kardeş ilişkisini sıklıkla etkilediği göz önüne alındığında oldukça önem taşımaktadır. Gelecek araştırmalarda daha geniş bir örneklem ile çalışılması ve özel gereksinimli kardeşi olan bireylerde ebeveynleşme olgusu ile ilişkili faktörlerin incelenmesi önerilir.
Özet (Çeviri)
The aim of this study is to explore to what extent individuals who has siblings with special needs differ from those with typically developing siblings in terms of parentification phenomenon and whether parentification varies according to special needs of the sibling. The phenomenon of parentification is defined as children trying to meet the physical and emotional needs of their parents and/or siblings by taking responsibilities beyond what is expected from their developmental characteristics and assuming adult roles and responsibilities. The results were obtained by comparing the data collected from three separate groups using one-way ANOVA. These groups were adults who has a visually impaired sibling, a sibling diagnosed with autism spectrum disorder (ASD) and a sibling without any special needs (typically developing). Parentification Inventory was used as a data collection tool. The groups were compared in terms of Parent-Focused Parentification, Sibling-Focused Parentification and Perceived Benefit/Adaptation variables, which are sub-dimensions of the Parentification Inventory. As a result of the analyses, it was found that those with siblings with visual impairment and ASD showed more parent-focused and sibling-focused parentification compared to those with typically developing siblings. In terms of the perceived benefit/adaptation of parentification variable, it was observed that those with typically developing siblings perceived parenting as more beneficial than those with ASD siblings. It was observed that those with siblings with visual impairment perceived parentification as more beneficial than those with siblings diagnosed with ASD. There was no difference between those with siblings with visual impairment and those with siblings diagnosed with ASD in terms of parent-focused and sibling-focused parentification variables. The phenomenon of parentification in siblings with special needs was also evaluated in terms of gender, birth order and number of siblings. All findings were discussed in the light of the literature. Studies conducted with individuals who have siblings with special needs are of great importance considering that the unique needs of the sibling often affect the sibling relationship throughout childhood and adulthood. In future studies, it is recommended to study with a larger sample and to examine the factors associated with the phenomenon of parentification in individuals with siblings with special needs.
Benzer Tezler
- Özel gereksinimli ve sağlıklı kardeşe sahip bireylerde ebeveynleşme olgusu ile ilişkili değişkenlerin incelenmesi
Examination of the parentification related variables of individuals with disabled and healthy siblings
DİDEM ARIKAN ÇOLAK
- Parentification of adult siblings with typical development of individuals with special needs
Özel gereksinimli kardeşi olan tipik gelişim gösteren bireylerin ebeveynleşme deneyimi
LALE HANÖZ
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
Eğitim ve ÖğretimÖzyeğin ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SENEM ZEYTİNOĞLU SAYDAM
- Batı Trakya'daki özel gereksinimli azınlık ailelerinin ve normal gelişim gösteren kardeşlerinin yaşadıkları sorunlar
Problems of minority families and normally developing siblings with special needs in West Thrace
AILA ISMAIL
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Eğitim ve ÖğretimTrakya ÜniversitesiEngelli Çalışmaları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İBRAHİM COŞKUN
- Otizmli kardeşe sahip olan bireylerin kardeşiyle ilişkilerinde yaşanan sorunların ve geleceğe yönelik beklentilerinin incelenmesi
Examining the problems of the individuals who have autism spectrum disorder with their siblings and their expactations for the future
DUYGU KIVRAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimDokuz Eylül ÜniversitesiÖzel Eğitim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ALEV GİRLİ
- Özel gereksinimli kardeşe sahip 8-12 yaş arası tipik gelişim gösteren çocuklar ile annelerin özel gereksinimli çocukla ilişkilerinin incelenmesi
An investigation of the relationships of 8-12 years old typically developing children with special needs siblings and their mothers with the special needs child
HÜLYA SALIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimAnkara ÜniversitesiÇocuk Gelişimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NERİMAN ARAL