Âşık Sıdkî Baba'nın hayatı eserleri edebi şahsiyeti ve yaşayan mirası
Ashiq Sidkî Baba's life, works, literary personality and living legacy
- Tez No: 839341
- Danışmanlar: DOÇ. DR. SELCAN GÜRÇAYIR TEKE
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Folklore
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Halk Bilimi (Folklor) Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 131
Özet
Sıdkî Baba, son yüzyılın en güçlü ozanlarından biridir. Alevi-Bektaşî bir şair olan Sıdkî Baba, 1865 yılında dünyaya gelmiştir. Millî mücadeleye ve II. Abdülhamid dönemine şahitlik etmiş, dinî-tasavvufî akımların etkili olduğu bir yüzyılda yaşamıştır. Asıl adı Zeynel Abidin'dir. Sıdkî Baba'nın soyu Oğuz Türklerinin Bozok koluna bağlı Dede Kargın aşiretine dayanmakla beraber; onun soyunun Hacı Bektaş Veli'ye kadar uzandığı söylenmektedir. Kendisi altı yaşlarındayken saz çalıp deyiş söylemeye başlamıştır. Sıdkî Baba, yetişmesinde önemli bir pay sahibi olan şeyhi Cemaleddin Efendi ile Hacı Bektaş Dergâhı'nda tanışmıştır. Bu dergâhta eğitim aldığı süreç, Millî Mücadele dönemine denk gelmiştir. Sıdkî Baba, millî mücadelede ve modern Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşunda önemli bir yere sahip olan Amasya şehrinde yaşamaktadır. Ozan, Millî Mücadele döneminde Amasya Genelgesini imzalamak amacıyla bu şehre gelen M. Kemal Atatürk ile tanışma fırsatı bulmuştur. Atatürk, kendisine rütbe vermiştir. Sıdkî Baba, Atatürk'ün ziyaretinin ardından şeyhi Cemaleddin Efendi'den icazet alarak Anadolu'nun diğer şehirlerinde yaşayan insanlara yardımcı olmak amacıyla Amasya'dan ayrılmıştır. Amasyalı ozan, Millî Mücadele döneminde insanlara yardım etmenin yanı sıra Doğu ve Çanakkale Cephelerinde de savaşmıştır. Savaşın ardından ömrünün kalan kısmını Amasya'nın Gümüştepe köyünde geçirmiştir. Vefatından sonra bu köye defnedilmiştir. 19. yüzyılın ikinci yarısı ile 20. yüzyılın ilk çeyreği arasında yaşayan Sıdkî Baba hem Osmanlı Devleti'nin son dönemine hem de modern Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşuna tanık olmuştur. Zaman içerisinde Osmanlı Devleti'nin modern Türkiye Cumhuriyeti'ne değişimi ve dönüşümü Sıdkî Baba'nın divanında yer alan koşma ve peşrevlerinin yanı sıra diğer edebî eserlerine de yansımıştır. Bu nedenle Sıdkî Baba'nın eserleri başta Amasya şehri olmak üzere Anadolu'da Türk kültürünün aktarılması ve yaşatılması adına önemli bir yere sahiptir. Fakat günümüzde Sıdkî Baba hakkında yapılan çalışmalar oldukça yetersizdir. Âşık Sıdkî Baba'nın Hayatı, Eserleri, Edebî Şahsiyeti ve Yaşayan Mirası isimli tez çalışması hem bu eksikliği tamamlamak hem de sonraki araştırmalara ışık tutmak amacıyla kaleme alınmıştır. Bu çalışma, Amasya ili Merzifon ilçesi Gümüştepe köyünde, derleme yöntem ve teknikleri kullanılarak yapılan bir alan araştırmasıdır. Çalışmada kullanılan veriler; Gümüştepe köyünde yaşayan kadın, erkek, yetişkin ve yaşlı olmak üzere toplam 17 kaynak kişiyle sahada yapılan görüşmeler sonucunda elde edilmiştir. Yapılan görüşmeler neticesinde Sıdkî Baba'nın Gümüştepe köyü sakinleri için taşıdığı önem tespit edilmiştir. Köy ahalisi tarafından Sıdkî Baba'nın kültürel mirasını yaşatmak adına Kültür ve Tanıtma Derneği kurulmuş ve bu dernek etrafında icra edilen ritüeller derlenmiştir. Adakların kurban edilmesi, yağmur duası, âşık şenliği ve etkinlikleri gibi birçok âdet, ibadet töreni ve merasim tespit edilerek elde edilen bütün veriler elektronik ortama aktarılmış ve kaydedilmiştir. Sıdkî Baba hakkında yapılan önceki çalışmalar daha çok metin çözümlemesi şeklindedir. Fakat bir alan araştırmasının ürünü olan bu derleme çalışmasında ise daha farklı bir yol izlenmiştir. Tez çalışmasının bel kemiğini oluşturan ana bölümde, alan araştırmasından elde edilen veriler ışığında Sıdkî Baba'ya ait tüm literatür taranmıştır. Ardından Sıdkî Baba'nın hem Alevî-Bektaşî kültürü hem de yaşadığı bölge için geçmişten günümüze yapmış olduğu faaliyetler araştırılmış ve onun faaliyetlerinin yöre halkı için ne ifade ettiği tespit edilerek değerlendirilmiştir.
Özet (Çeviri)
Sidki Baba is one of the most powerful poets of the last century. Sıdkî Baba, an Alevi-Bektashi poet, was born in 1865. He witnessed the national struggle and the reign of Abdulhamid II, and lived in a century where religious-Sufi movements were influential. His real name is Zeynel Abidin. Although the lineage of Sıdkî Baba is based on the Dede Kargın tribe of the Bozok branch of the Oghuz Turks; It is said that his lineage goes back to Hacı Bektaş Veli. When he was about six years old, he started playing the instrument and singing sayings. Sıdkî Baba met his sheikh Cemaleddin Efendi, who had an important share in his upbringing, at the Hacı Bektaş Lodge. The period in which he received education in this lodge coincided with the period of the National Struggle. Sıdkî Baba lives in the city of Amasya, which has an important place in the national struggle and the establishment of the modern Republic of Turkey. Ozan had the opportunity to meet M. Kemal Atatürk, who came to this city to sign the Amasya Circular during the National Struggle. Atatürk gave him a rank. After Atatürk's visit, Sıdkî Baba left Amasya with the permission of his sheikh Cemaleddin Efendi to help people living in other cities of Anatolia. In addition to helping people during the National Struggle, the poet from Amasya also fought on the Eastern and Dardanelles Fronts. After the war, he spent the rest of his life in the Gümüştepe village of Amasya. After his death, he was buried in this village. Living between the second half of the 19th century and the first quarter of the 20th century, Sıdkî Baba witnessed both the last period of the Ottoman Empire and the establishment of the modern Republic of Turkey. Over time, the change and transformation of the Ottoman Empire into the modern Republic of Turkey was reflected in Sıdkî Baba's other literary works as well as his running and peshrevs in his divan. For this reason, the works of Sıdkî Baba have an important place in the transfer and survival of Turkish culture in Anatolia, especially in the city of Amasya. However, today's studies on Sidki Baba are quite insufficient. The thesis titled The Life, Works, Literary Personality and Living Heritage of Âşık Sıdkî Baba was written in order to complete this deficiency and to shed light on subsequent research. This study is a field research conducted in Gümüştepe village of Merzifon district of Amasya province using compilation methods and techniques. The data used in the study; It was obtained as a result of field interviews with a total of 17 resource people, including women, men, adults and the elderly, living in Gümüştepe village. As a result of the interviews, the importance of Sıdkî Baba for the residents of Gümüştepe village was determined. In order to keep the cultural heritage of Sıdkî Baba alive by the people of the village, the Culture and Promotion Association was established and the rituals performed around this association were compiled. Many customs, worship ceremonies and ceremonies such as sacrifice of vows, prayer for rain, minstrel festivals and events were determined and all the data obtained were transferred to the electronic environment and recorded. Previous studies on Sidki Baba are mostly in the form of textual analysis. However, in this compilation study, which is the product of a field research, a different path was followed. In the main section, which forms the backbone of the thesis study, all the literature of Sıdkî Baba was scanned in the light of the data obtained from the field research. Then, the activities of Sıdkî Baba from the past to the present for both the Alevi-Bektashi culture and the region he lived in were investigated and what his activities meant for the local people was determined and evaluated
Benzer Tezler
- Kütahya'da halk şiiri geleneği
Folk poetry tradition in Kütahya
TURHAN SOYLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2000
Türk Dili ve EdebiyatıDumlupınar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. KADİR GÜLER
- Âşık Veysel Şatıroğlu (hayatı, eserleri ve müzik kimliği)
Âşik Veysel Şatiroğlu (his life, works and musical creative identity)
SITKI BAHADIR TUTU
Doktora
Türkçe
2008
Halk Bilimi (Folklor)Ege ÜniversitesiTürk Dünyası Araştırmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. M. HAKAN CEVHER
- Beyaz yasemin çiçeğinin (Jasminum officinale) bazı biyoaktiviteleri ile koku bileşenlerinin araştırılması ve parfüm tasarımında kullanılması
An investigation of common jasmine's (Jasminum officinale) fragrance compounds with some bioactivities and its use in perfume design
SEDEF AŞIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
BiyokimyaMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiKimya Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NAZAN DEMİR
- Çıldırlı Karapapak Aşık Şenlik'in şiirlerinde söz varlığı
Vocabulary in the poetry of Çildirli Karapapak Aşık Şenli̇k
ALPER ÜLGER
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HAYATİ YILMAZ