Ödeme gücüne ulaşmada kullanılan vergisel araçların vergi adaleti algısına etkisi: Ücret geliri elde edenler üzerine bir analiz
Tax instruments used in achieving payment ability and their effects on tax justice perceptions of taxpayers
- Tez No: 844804
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET TUNÇER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Maliye, Finance
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Karadeniz Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Maliye Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 168
Özet
Bireysel gelirin vergilendirilmesinde ödeme gücüne ulaşmada kullanılan somut uygulamaların, mükellefler tarafından soyut olarak adalet bağlamında hangi düşünceleri barındırdığı vergi uyumu açısından önem taşımaktadır. Sözü edilen bu uygulamalar öncelikle mükelleflerin vergi adaleti algılarına, ardından vergi uyumlarına yansıyacaktır. Bu tez çalışmasının asıl amacı Türkiye'deki gelir vergisi mükelleflerinin vergi adaleti algılarına ödeme gücü araçlarının etkilerinin araştırılmasıdır. Çalışmada yapısal eşitlik modeli (YEM) kurulmuş ve AMOS programıyla model doğrulanmıştır. Çalışmanın evrenini akademisyenler oluşturmaktadır. Akademisyenler de ücretli grubunda yer aldığı için Vergi Adaleti Algısı Ölçeği ücretliler için uyarlanmıştır. Ayrıca ödeme gücüne ulaşma araçlarına yönelik tutum ve düşüncelerin ortaya koyulabilmesi için Ödeme Gücü Araçları Ölçeği isimli dört boyutlu bir ölçek geliştirilmiştir. Artan Oranlı Vergileme, Ayrıcalıklı Vergileme, Vergiye Tabi Ücret İstisnaları ve Sosyo-Ekonomik Sınıf faktörleri elde edilmiştir. Çalışmada pilot çalışma, açıklayıcı faktör analizi ve doğrulayıcı faktör analizleri için farklı örneklemlerden veri toplanmıştır. Verilerin güvenilirlik, geçerlik ve normallik testleri yapılmış, ardından ikili gruplar için bağımsız örneklem ttesti, üç veya daha fazla gruplu değişkenler için de tek yönlü Anova testi uygulanmıştır. Çalışmanın sonuçlarına göre vergi sisteminde artan oranlılığın uygulanması, mükelleflerin adalet algısında anlamlı bir etki oluşturmamaktadır. Vergilendirilecek ücretten eğitim, sağlık, kira gibi birtakım harcamaların indirilmesi Türkiye'deki vergi sistemine yönelik adalet algısı üzerinde negatif etkiye sahiptir. Mükellefler asgari ücretin vergi dışı bırakılmasını ve emek gelirlerinden daha az vergi alınmasını isteseler de, beklendiğinin aksine, bu faktörler onların Türkiye'deki uygulamalar açısından adalet algılarında negatif yönde etkili olmaktadır. Buna karşın, vergilendirilmede medeni durumun ya da çocuk sayısının dikkate alınması ise adalet algısı üzerinde pozitif yönde etkiye sahiptir. Ayrıca adil bir vergi sisteminin işlerliği için ödeme gücüne ulaşma araçlarına uzmanlık alanı maliye olan akademisyenlerin daha çok önem verdiği, vergi adaleti algısında ise diğer akademisyenlerle aynı düşüncelere sahip oldukları görülmüştür.
Özet (Çeviri)
It is important for tax compliance what concrete practices used to reach the ability to pay in the taxation of individual income include abstract thoughts of taxpayers in the context of fairness. These practices will firstly be reflected on taxpayers' perceptions of tax justice and then on their tax compliance. The main objective of this thesis is to investigate the effects of the ability to pay instruments on the perceptions of tax fairness of income taxpayers in Turkey. In the study, a structural equation model (SEM) was established and the model was verified with the AMOS program. The population of the study consists of academicians. Since academics are also included in the salaried group, the Tax Justice Perception Scale was adapted for salaried employees. In addition, a four-dimensional scale called the Solvency Instruments Scale was developed to reveal attitudes and opinions towards the means of achieving solvency. Progressive Taxation, Preferential Taxation, Taxable Wage Exemptions and Socio-Economic Class factors were obtained. In the study, data were collected from different samples for pilot study, exploratory factor analysis and confirmatory factor analyses. Reliability, validity and normality tests of the data were performed, then independent samples t-test was applied for two groups and one-way Anova test was applied for variables with three or more groups. According to the results of the study, the implementation of progressive proportionality in the tax system does not have a significant effect on taxpayers' perception of justice. Deducting certain expenses such as education, health and rent from the taxable wage has a negative effect on the perception of fairness towards the tax system in Turkey. Although taxpayers want the minimum wage to be excluded from tax and less tax to be collected from labor income, contrary to expectations, these factors have a negative impact on their perception of justice in terms of practices in Turkey. On the other hand, taking marital status or number of children into account in taxation has a positive effect on the perception of justice. In addition, it has been observed that fiscal academics attach more importance to the means of achieving solvency for the functioning of a fair tax system, and they have the same thoughts as other academics regarding the perception of tax justice.
Benzer Tezler
- Vergi ödeme gücünün açıklanması,vergi ödeme gücü göstergelerinin belirtilmesi: Türkiye örneği
Explanation of tax paying ability and determination of it is indicators: Turkey samples
AHMET ARSLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
MaliyeDicle ÜniversitesiMaliye ve Ekonomi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SELİM ERDOĞAN
- Türkiye'de gelir vergisinde uygulanan ayırma ilkesinin gelir dağılımı üzerine etkisi
The impact of seperation principle in Turkish income tax system on income distribution
ERDEM UTKU EKE
- İşsizlik sigortası ve Türkiye
Başlık çevirisi yok
CEYLAN ER
Yüksek Lisans
Türkçe
1994
Kamu Yönetimiİstanbul ÜniversitesiKamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NAZİF KUYUCUKLU
- Exploring opinions of corporate instructional designers on their professional development and training needs
Kurumsal öğretim tasarımcılarının mesleki gelişim ve eğitim ihtiyaçları konusundaki görüşlerinin araştırılması
NAZLI GÖKALP
Yüksek Lisans
İngilizce
2025
Eğitim ve ÖğretimOrta Doğu Teknik ÜniversitesiEğitim Programları ve Öğretimi Ana Bilim Dalı
DR. ELİF ÖZTÜRK
- Tasarım bakış açısıyla öğrenci çizimlerinden okul mimari algısının incelenmesi
Investigating student drawings to determine students school architecture perception from a desing perspective
HÜLYA BARUT ŞİMDİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Eğitim ve ÖğretimDokuz Eylül ÜniversitesiMatematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SUAT TÜRKOGUZ