Geri Dön

Zararlı gazların katalitik filtrasyonunda kullanılan gözenekli heterojen destek katalizörlerin üretilmesi ve katalitik etkinliklerinin incelenmesi

Production of porous heterogeneous support catalysts used in catalytic filtration of harmful gases and investigation of their catalytic activities

PDF İndir

  1. Tez No: 846831
  2. Yazar: UĞUR ÇAĞLAYAN
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. GÖKTÜRK AVŞAR
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Kimya, Chemistry
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2023
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Mersin Üniversitesi
  10. Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Kimya Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 128

Özet

Sanayide fabrikaların yanma tesislerinde ve içten yanmalı motorlarda hava yakıt karışımı yanarak atmosfere karışır. Motorlu araçların tümü ve sanayi bacaları egzoz emisyonu üretir. Pek çok farklı hidrokarbon içeriğine sahip olan ve motoru çalıştırmak için kullanılan araçların yakıtları, insan sağlığı ve çevreye oldukça zararlıdır. Egzozlardan çıkan gazın, çevreye verdiği zarar azımsanamayacak derecede büyüktür. Baca gazlarından ve motorlu taşıtlardan kaynaklanan bu zehirli gazlar filtrelenmediği takdirde atmosfere yaydığı zarar çok fazladır. Doğa ve insan sağlığı açısından oldukça zararlı olan bu gazları zararsız hale dönüştürmek için katalitik dönüştürücüler kullanılır. Bu çalışmada, ilk aşamada, termal genleşme katsayısı düşük, seramik bal peteği formunda ticari olarak elde edilen kordiyerit (SiO2.Al2O3.MgO) destek malzemesi üzerine gözenekli ve yüksek yüzey alanına sahip ara katmanlı malzemeler elde edilmiştir. Ayrıca toz halinde saf kordiyerit destek malzemesi sentezlenmiştir. Elde edilen bu toz malzemeler üzerine ara kaplama işlemi uygulanarak yüksek yüzey alanına sahip bileşikler elde edilmiştir. Destek malzemeleri, toz ve monolit kordiyerit yüzeyine ara katman maddeleri tutturulmadan önce HCl ile muamele edilerek yüzeylerin gözenek boyutları arttırılarak aktif hale getirilmiştir. Kordiyerit destek malzemelerine oksijen tutma kapasitesi yüksek, seryum bileşiği (Ce) ile birlikte itriyum (Y) ve lantanyum (La) bileşiklerinden oksitler oluşarak yaklaşık %5 oranlarda katkılanmıştır. Ara kaplamanın katalitik çalışmalarına olumlu ya da olumsuz etkisini gözlemlemek adına itriyum (Y) ve lantanyum (La) belirli oranlarda (Y:La, 1:1) olacak şekilde destek materyaline kaplanmıştır. Ayrıca bu çalışmada seryum bileşiği ile birlikte refrakter, sert ve kimyasal saldırılara karşı dirençli olduğu için zirkon (Zr) bileğişi de destek materyal üzerinde Ce:Zr (1:1) mol oranında kaplanmıştır (CZ). Kaplanmış destek malzemeleri üzerine ~%1 oranlarında Pd, Pt ve Ru elementleri ve ~%0.5 oranlarında Rh elementi emdirme yöntemi ile katkılanarak, katalitik aktivite çalışmaları gerçekleşmiştir. Ayrıca, doğal formda bulunan ve içerisinde yüksek miktarda SiO2, TiO2 ve ZrO2 bulunan kum numunesi (DK) ile çalışılmıştır. DK kodlu numune HCl ile asit yüzey aktifleştirildikten sonra ~%1 Pd ile kaplanarak katalitik aktivitesi ölçülmüştür. DK örneğinin herhangi bir kaplama işlemi olmadan %98.78 gibi yüksek CO→CO2 dönüşümüne sahip olduğu gözlemlenmiştir. Katalizör olarak hazırlanan bu ürün, zararlı gazların filtrasyonu için yüksek maliyetli ve zaman alıcı ara kaplamaya dayalı ürünlere alternatif olabilir. Ce ara kaplamasının katalitik aktivitiye etkisini ölçmek adına kordiyerit monolit bileşiği saf halde (kaplamasız) ~%1 Pd ile katkılanmıştır (Cor-Pd). Pd ile yapılan katalitik dönüşüm çalışmalarında kordiyerit monolit üzerine katkılanan tüm ara katman bileşiklerinin (Ce:La:Y:Zr- C-Cor:L-Cor:Y-Cor:Z-Cor) yüksek CO→CO2 dönüşümüne (>% 99.00) sahip olduğu gözlemlenmiştir. Ara kaplamasız kordiyerit monolit bileşiğinin (Cor-Pd), beklenildiği gibi düşük katalitik etkiye (%82.12) ve düşük CO→CO2 dönüşümüne sahip olduğu gözlemlenmiştir. ~%1 Pd kaplanmış, sentezlenen toz kordiyerit örneğinin (pCor-Pd) katalitik aktivitesi incelendiğinde %99.01 oranında yüksek CO→CO2 dönüşümü gözlemlenmiştir. Hibrit kaplama tekniklerinden CZ kodlu örnek, çalışmada en yüksek katalitik aktiviteyi göstermiştir (%99.81). Hibrit kaplama tekniklerinden YL kodlu örnek, çalışmada en düşük katalitik aktiviteyi göstermiştir (%72.82). NOx gazının dönüşüm çalışmaları için Pd ve Rh metal yüklü monolitler kullanılmıştır. Rodyum ve paladyum, NOx dönüşümünü desteklemek için katalitik konvertörlerde kullanılan soy metallerdir. Rodyum, yüksek sıcaklıklarda yüksek NOx dönüşüm verimliliği ile bilinirken, paladyumun düşük sıcaklıklarda daha etkili olduğu bilinmektedir. Rh metali monolit kordiyerit üzerine ~%0.5 tutturularak (C-Cor/Rh) katalitik aktivite çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Çalışmamızda Rh'lu katalizör bileşiğinin, zararlı NO gazının neredeyse tamamını (%99.96) dönüştürdüğü gözlemlenmiştir. ~%1 Pd 'lu monolit bileşiğinin (C-Cor/Pd) de zararlı NO gazının neredeyse tamamını (%99.94) dönüştürdüğü gözlemlenmiştir. Her iki katalizörün zararlı NOx gazı dönüşümlerinde yüksek verime sahip olduğu gözlenmiştir. Rodyum metalinin hem CO→CO2 hem de NOx→N2 gazlarının dönüşümünde yüksek verime sahip olmasının avantajlarının yanı sıra, doğada çok az bulunması, bu özelliğinden dolayı yüksek maliyetli bir metal olarak bilinmesi, Rh'un katalitik dönüştürücü olarak kullanılmasını sınırlandırmıştır. Rodyum'un bu kısıtlamasından dolayı ileriki çalışmalarda destek materyali üzerine miktarı azaltılmış Rh ile diğer kıymetli metallerin veya katalizör özelliği gösteren geçiş metallerinin hibrit yüklenmesi ile etkili ve maliyet açısından daha uygun katalizörler elde edilebileceğini göstermiştir. Bu çalışmada ayrıca, Pt katkılı kordiyerit monolit bileşiği ile glukozdan H2 gazı elde etmek amacıyla sulu faz reformlama (APR) tekniği çalışılmıştır. 4000 ppm karbon içeren glukoz çözeltisinden yaklaşık olarak 45 mL gaz elde edilmiş olup, bu gazın yaklaşık %20'sinin H2 olduğu gözlenmiştir. Ayrıca bu çalışmada sentezlenen bileşiklerin elektrokatalizör özellikleri incelenmiştir. Seryum-zirkon ara kaplanmış monolit kordiyerit bileşiğinin (CZ-Cor), Pd-Pt-Rh-Ru katalizörlerinin her birinin oksijen çıkış reaksiyonu (OER) ve hidrojen indirgenme reaksiyonu (HER) elektrokimyasal hücresinde 1.0 M KOH içerisinde, 50 mV s-1 tarama hızında ve oda sıcaklığında geçekleşmiştir. Hazırlanan bütün elektrotların (CZ-Pd, CZ-Pt, CZ-Ru ve CZ-Rh) her iki reaksiyonda (HER, OER) da katalitik olarak aktif olduğu gözlenmiştir. Elektro katalizörlerin döngüsel voltametri (CV) ve doğrusal tarama voltametri (LSV) polarizasyon eğrileri değerlendirildiğinde, Pt katalizörünün hem HER hem de OER için en etkin katalizör olduğu gözlenmiştir. Yapılan deneyler sonucunda hem H2 indirgeme hem de oksijen çıkışı çalışmaları için elektro katalizör etkinlik sırası Pt>Pd>Rh>Control>Ru olarak belirlenmiştir. Çalışmanın ilerleyen aşamalarında, kordiyerit monolit bileşiği üzerine yüksek maliyetli değerli metallerin ağırlıkça oranları düşürülerek, nikel ve bakır gibi daha ekonomik metallerin yüklenerek katalitik dönüşüm çalışmaları gerçekleştirilmiş olup, C-Cor/Pd bileşiğine göre, %75 azaltılmış Pd'lu bileşikler (C-Cor/NiPd ve C-Cor/CuPd) ile oldukça etkin katalitik etki elde edilmiştir. Ayrıca çalışmamızın ilerleyen aşamalarında, kordiyerit bileşiğine alternatif olarak seryum kaplı TiO2 ve ilmenit (FeTiO3) bileşikleri sentezlenmiş olup, bu bileşiklerin katalitik dönüşüm çalışmaları ve sulu faz reformlama ile biyo-yenilenebilir kaynaklardan hidrojen gazı ve metan gazı eldesi çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Her iki bileşiğin oldukça yüksek CO→CO2 dönüşümüne sahip olduğu ve biyokütleden H2:CH4 gazları üretimi için geliştirilmeye uygun yöntemler olduğu görülmüştür. Bu çalışma, etkin ara kaplama modellemesi ile destek materyali üzerine tutturulacak değerli metallerin nitelik ve nicelik yönünden şekillendirilerek yenilikçi, uygun maliyetli ve yüksek etkinliğe sahip katalitik dönüştürücülerin elde edilebileceğini göstermiştir. Kordiyerit monolit bileşiğinden ayrı olarak, yapısında termal dayanımı yüksek zirkon vb. metalleri ve oksijen tutma kapasitesine sahip seryum ve lantan gibi metalleri bulunan SiO2 bazlı doğal jeolojik örneklerin, zaman alıcı ve maliyetli ara kaplama işlemlerine tabi tutulmadan hazırlanan katalizörlerin yüksek verimli katalitik dönüşüme sahip olduğu gözlemlenmiştir. Bu veriler doğrultusunda bu jeolojik bazlı materyallerin görece monolite kıyasla daha büyük, daha fazla ham madde gerektiren büyük maliyetli (fabrika bacaları vb) uygulamalarda rutin kullanımı açısından araştırmacılara ışık tutacağı düşünülmektedir. Ayrıca çalışmada elde edilen bileşiklerin, organik maddelerden H2 gazı ve/veya metan gazı (CH4) üretimi için sulu faz reformlama (APR) tekniğine uygun olduğu belirlenmiştir. Katalizörlerin yapılarının geliştirilerek yakın geleceğin enerji kaynağı olacağı düşünülen H2 gazı üretimi için araştırmacılara farklı bir bakış açısı sağlayacağı düşünülmektedir. Elektrolizden H2 gazı eldesi çalışmalarında bu uygulamalar için yenilikçi katı destekli ara kaplanmış katalizörlerin ve elektrotların elde edilmesi yakın gelecekte araştırmacılar tarafından bu katalizörlere ilgi uyandıracağı düşünülmektedir.

Özet (Çeviri)

The air-fuel mixture is burned and released into atmosphere by internal combustion engines and other combustion engines found in industrial sites. All motor vehicles and industrial chimneys produce exhaust emissions. The fuels used to run vehicles, which have many different hydrocarbon contents, are very harmful to human health and the environment. The damage caused by the gas coming out of the exhausts to the environment is considerable. If these toxic gases originating from flue gases and motor vehicles are not filtered, the damage they cause to the atmosphere is very high. Catalytic converters are used to convert these gases, which are very harmful to nature and human health, into harmless ones. In this study, in the first stage, porous and high surface area interlayer materials were obtained on commercially obtained cordierite (SiO2.Al2O3.MgO) support material in the form of ceramic honeycomb with low thermal expansion coefficient. Additionally, powdered cordierite material was synthesized. Compounds with high surface area were obtained by applying an wachcoating process on these powder materials. The support materials were activated by treating them with HCl before doppin the interlayer materials to the powder and monolith cordierite surface, increasing the pore sizes of the surfaces. Yttrium (Y) and lanthanum (La) compounds, together with cerium compound (Ce), which has a high oxygen retention capacity, were added to the cordierite support materials at approximately 5% rates. In order to observe the positive or negative effects of the washcoating on the catalytic activities, yttrium (Y) and lanthanum (La) were coated on the support material in certain ratios (Y: La, 1:1). In addition, in this study, zircon (Zr) compound was coated on the support material at a ratio of Ce:Zr 1:1, as it is refractory, hard and resistant to chemical attacks, along with cerium compound (CZ). Catalytic activity studies were carried out by adding Pd, Pt and Ru elements at rates of ~1% and Rh element at rates of ~0.5 on coated support materials by impregnation method. In addition, sand sample (DK), which is in its natural form and contains high amounts of SiO2, TiO2 and ZrO2, was studied. The DK coded sample was coated with ~1% Pd after acid surface activation with HCl and its catalytic activity was measured. It was observed that the DK sample had a high CO→CO2 conversion of 98.78% without any coating process. This product, prepared as a catalyst, can be an alternative to products based on high-cost and time-consuming intermediate coatings for the filtration of harmful gases. In order to measure the effect of the Ce washcoating on the catalytic activity, the cordierite monolith compound was doped with ~1% Pd in its pure form (uncoated) (Cor-Pd). In the catalytic conversion studies conducted with Pd, it was observed that all interlayer compounds (Ce:La:Y:Zr- C-Cor:L-Cor:Y-Cor:Z-Cor) added to the cordierite monolith had high CO→CO2 conversion (> 99.00%). It has been observed that the cordierite monolith compound (Cor-Pd) without intermediate coating has a low catalytic effect and low CO→CO2 conversion (82.12%), as expected. When the catalytic activity of the synthesized powdered cordierite sample (pCor-Pd) coated with ~1 Pd was examined, high CO→CO2 conversion was observed (99.01%). Among the hybrid coating techniques, the sample coded CZ showed the highest catalytic activity in the study (99.81%). Among the hybrid coating techniques, the sample coded YL showed the lowest catalytic activity in the study (72.82%). Pd and Rh metal doped monoliths were used for catalytic conversion studies of NOx gas. Rhodium and palladium are noble metals used in catalytic converters to promote NOx conversion. Rhodium is known for its high NOx conversion efficiency at high temperatures, while palladium is known to be more effective at low temperatures. Catalytic activity studies were carried out by coating ~0.5% of Rh metal on monolith cordierite (C-Cor/Rh). In our study, it was observed that the Rh catalyst compound converted almost all (99.96%) of the harmful NO gas. It has been observed that the monolith compound (C-Cor/Pd) with ~1% Pd converts almost all (99.94%) of the harmful NO gas. It has been observed that both catalysts have high efficiency in harmful NOx gas conversion. In addition to the advantages of rhodium metal having high efficiency in the conversion of both CO→CO2 and NOx→N2 gases, its rarity in nature and its reputation as a high-cost metal due to this feature have limited the use of Rh as a catalytic converter. Due to this limitation of rhodium, future studies have shown that effective and more cost-effective catalysts can be obtained by hybrid doping of other precious metals or transition metals with catalyst properties, along with reduced amount of Rh on the support material. In this study, aqueous phase reforming (APR) technique was also studied to obtain H2 gas from glucose with Pt-doped cordierite monolith compound. Approximately 45 mL of gas was obtained from 4000 ppm glucose solution and it was observed that approximately 20% of this gas was H2. Additionally, the electrocatalyst properties of the compounds synthesized in this study were examined. The oxygen evolution reaction (OER) and hydrogen reduction reaction (HER) of each of the Pd-Pt-Rh-Ru catalysts of the cerium-zirconia intercoated monolith cordierite compound (CZ-Cor) were carried out in the electrochemical cell in 1.0 M KOH at a scanning speed of 50 mV s-1 at room temperature. It was observed that all prepared electrodes (CZ-Pd, CZ-Pt, CZ-Ru and CZ-Rh) were catalytically active in both (HER, OER) reactions. When the cyclic voltammetry (CV) and linear scanning voltammetry (LSV) polarization curves of the electrocatalysts were evaluated, it was observed that the Pt catalyst was the most effective catalyst for both HER and OER. As a result of the experiments, the electrocatalyst activity order for both H2 reduction and oxygen evolution studies was determined as Pt>Pd>Rh>Control>Ru. In the later stages of the study, catalytic conversion studies were carried out by reducing the weight ratios of high-cost precious metals on the cordierite monolith compound and loading more economical metals such as Ni and Cu, and it was highly effective catalytic conversion with compounds with Pd (C-Cor/NiPd and C-Cor/Cu/Pd) reduced by 75% compared to the C-Cor/Pd compound. In the later stages of our study, cerium-coated TiO2 and ilmenite (FeTiO3) compounds were synthesized as an alternative to the cordierite compound, and catalytic conversion studies of these compounds and aqueous phase reforming were carried out to obtain hydrogen gas and methane gas from bio-renewable sources. It has been observed that both compounds have very high CO→CO2 conversion and are suitable methods to be developed for the production of H2:CH4 gases from biomass. This study has shown that innovative, cost-effective and highly efficient catalytic converters can be obtained by shaping the quality and quantity of the precious metals to be dopped to the support material through effective washcoating modelling. Apart from the cordierite monolith compound, it has been observed that the catalysts prepared from SiO2-based natural geological samples, which contain metals such as zircon with high thermal resistance and metals such as cerium and lanthanum with oxygen retention capacity, without being subjected to time-consuming and costly intermediate coating processes, have highly efficient catalytic conversion. In line with these data, it is thought that these geologically based materials will shed light on researchers in terms of their routine use in relatively larger, costly applications that require more raw materials (factory chimneys, etc.) compared to monoliths. In addition, it was determined that the compounds obtained in the study were suitable for the aqueous phase reforming (APR) technique to obtain H2 gas and/or methane gas (CH4) from organic substances. It is thought that improving the structures of the catalysts will provide researchers with a different perspective for obtaining H2 gas, which is thought to be the energy source of the near future. It is thought that obtaining innovative solid-supported washcoated catalysts and electrodes for H2 gas production applications from electrolysis will arouse interest in this type of catalysts among researchers in the near future.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    447144

    Catalytic surface coatings for household ovens

    Ev tipi fırınlar için katalitik yüzey kaplamaları

    ALAZ İZER

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2016

    Kimya Mühendisliğiİzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü

    Kimya Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. EROL ŞEKER

  2. Tez No

    648846

    Preparation of metal/graphene composites for ammonia decomposition reaction

    Başlık çevirisi yok

    BERTİ MANİSA

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2020

    EnerjiKoç Üniversitesi

    Malzeme Bilimi ve Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    DOÇ. UĞUR ÜNAL

  3. Tez No

    305749

    Density functional theory investigation of noble metal reduction agents on ?-aluminum oxide in NOx storage/reduction catalysts

    NOx indiregeme/depolama katalizörlerinde asal metallerin indirgeme ajanı olarak ?-alüminyum oksit üzerinde yük yoğunluğu teorisi ile incelenmesi

    ZÜLEYHA ARTUÇ

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2011

    Fizik ve Fizik MühendisliğiOrta Doğu Teknik Üniversitesi

    Mikro ve Nanoteknoloji Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. DANİELE TOFFOLİ

    YRD. DOÇ. DR. HANDE TOFFOLİ

  4. Tez No

    55069

    Türkiye'de katalitik dönüştürücü ihtiyacının belirlenmesine yönelik bir araştırma

    Başlık çevirisi yok

    İSMET ÇELİKTEN

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    1996

    Eğitim ve ÖğretimGazi Üniversitesi

    PROF.DR. MUSTAFA BALCI

  5. Tez No

    104104

    Katalitik konvartörlerin deaktivasyon mekanizmalarının mikroyapısal ve kimyasal incelemesi

    Microstructural and chemical study of the deactivation mechanisms in catalytic converters

    İBRAHİM BURÇ MISIRLIOĞLU

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2001

    Metalurji Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesi

    Metalurji Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. OKAN ADDEMİR

Geri Dön