Farklı dozdaki gamma ışınlarının bazı patates (solanum tuberosum L.) çeşitlerinin tarımsal ve bitkisel özelliklerine etkisi üzerine araştırmalar
Research on the effect on different gamma ray dose on agronomic and plant characteristics in some potato (solanum tuberosum L.) varieties
- Tez No: 84726
- Danışmanlar: PROF. DR. İBRAHİM ATAKİŞİ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ziraat, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1999
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Trakya Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 138
Özet
ÖZET DOKTORA TEZİ FARKLI DOZDAKİ GAMA IŞINLARININ I BAZI PATATES (Solanımı tuberosum L.) ÇEŞİTLERİNİN TARIMSAL VE BİTKİSEL ÖZELLİKLERİNE ETKİSİ ÜZERİNE ' ARAŞTIRMALAR i, Funda ARSLANOĞLU Araştırma Görevlisi Trakya Üniversitesi Tekirdağ Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Anabilim Dalı Fen Bilimleri Enstitüsü Tekirdağ Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Anabilim Dalı Danışman: Prof. Dr. İbrahim K. AT AKİŞİ 1999, Sayfa: 127 JÜRİ: Prof. Dr. İbrahim K. AT AKİŞİ Prof. Dr. Halis ARIOĞLU Doç. Dr. Önder ÇAYLAK Resy ve Yayla kızı patates çeşitlerinde farklı dozlarda uygulanan gama ışınının, MıVı ve M1V2 generasyonlannda tarımsal ve bitkisel özellikler üzerine etkisini belirlemek amacıyla yapılan bu araştırma, 1997 ve 1998 yıllarında, Tesadüf Bloklarında Bölünmüş Parseller Deneme Desenine göre, Tekirdağ Bağcılık Araştırma Enstitüsü arazisinde yürütülmüştür.Ill Olum süresi, MıVı generasyonunda 60 Gy ve 120 Gy gama ışını uygulamaları ile kontrol bitkilere göre önemli artışlar göstermiştir. M1V2 generasyonunda ise, Resy çeşidinin kontrol bitkileri (87.66 gün) en uzun olum süresine sahip olmuş, gama ışını uygulaması ile olum süresi kısalmıştır. Gama ışın dozlarının bitki boyu üzerine etkisi her iki generasyonda da farklı olmuştur. MıVı generasyonunda, Yayla kızı çeşidi (91.21 cm), Resy çeşidinden (53. 39 cm) daha uzun bitki boyu oluşturmuş, Mı V2 generasyonda ise çeşitler arasında önemli fark görülmemiştir. Genel olarak; her iki generasyonda, 60 Gy ve 120 Gy gama ışını uygulaması, çeşitlerin bitki boyunu azaltıcı, 30 Gy gama ışını dozu artırıcı yönde etkili olmuştur. Ana dal sayısı üzerine farklı dozdaki gama ışınlarının MıVı generasyonunda önemli bir etkisi olmamıştır. M1V2 generasyonunda ise; 25 Gy gama ışını dozu uygulaması (4.33 adet), kontrol bitkilere göre (3.22 adet) ana dal sayısını önemli derecede artırırken, 60 Gy ve 120 Gy dozları azaltmıştır. MıVı generasyonunda, farklı gama ışını dozlarının yan dal sayısı üzerine önemli etkisi görülmemiştir. M1V2 generasyonunda ise 11.09 adet yan dal ile Yayla kızı çeşidi Resy çeşidinden (5.15 adet) daha fazla yan dal oluşturmuştur. En az yan dal sayısı Resy çeşidinde 60 Gy, Yayla kızı çeşidinde 120 Gy gama ışını dozlarından alınmıştır. Resy çeşidinde gama ışını dozlarının tümü kontrol bitkilere göre azaltıcı yönde etkili olurken, Yayla kızı çeşidinde 30 Gy gama ışın dozu artırıcı etki yapmıştır. Stolon uzunluğu üzerine gama ışınlarının MıVı generasyonunda önemli bir etkisi görülmemiştir. M1V2 generasyonunda ise 60 Gy gama ışını (1.55 cm) uygulamasıyla, kontrol bitkilerin (2.18 cm) stolon uzunluğuna göre azalma olduğu belirlenmiştir. En uzun stolon uzunluğu Resy çeşidinde 30 Gy (2.65 cm), en kısa Yayla kızı' nda 15 Gy (1.24 cm) gama ışını uygulamasından elde edilmiştir. Bitki verimi yönünden çeşitler ve gama ışını dozları arasında, her iki generasyonda önemli farklılıklar belirlenmiş, Resy çeşidinin bitki verimi, Yayla kızı çeşidinden dahaIV yüksek olmuştur. MjVı generasyonunda, bitki verimi en yüksek 347.45 g ile 15 Gy, en düşük 203.93 g ile 120 Gy gama ışını uygulamasından alınmıştır. MıVı ve M1V2 generasyonlannda Resy çeşidinde 15 Gy, Yayla kızı çeşidinde 25 Gy gama ışını uygulamaları kontrol bitkileri geçen bitki verimi vermiştir. Tek yumru ağırlığı; her iki generasyonda 25 Gy gama ışını uygulanmasıyla (46.76 g ve 29.79 g), kontrol bitkilerin tek yumru ağırlığına (38.27 g ve 23.46 g) göre önemli derecede artmıştır. Genel olarak her iki generasyonda da; Resy çeşitinde 15 Gy, Yayla kızı çeşidinde ise 25 Gy gama ışını uygulaması ile tek yumru ağırlığı yükselmiş, bundan sonraki dozlarda ise azalmalar meydana gelmiştir. Farklı gama ışını dozlarının yumru sayısı üzerine etkisi, MıVı generasyonunda önemli olmamış, MıV2 generasyonunda ise; kontrol bitkilere kıyasla yumru sayısında azalma meydana gelmiştir. En az yumru sayısı, Yayla kızı çeşidinde 30 Gy gama ışını uygulamasından (7.44 adet/bitki), en fazla yine aynı çeşidin kontrol bitkilerinden (11.86 adet/bitki) elde edilmiştir. Yumru boyu üzerine gama ışını dozları MıVı generasyonunda artırıcı yönde etkili olmuştur. En uzun yumru boyu 4.32 cm ile 15 Gy gama ışını dozunda, en kısa 3.75 cm ile 120 Gy uygulamasında belirlenmiştir. M1V2 generasyonunda, gama ışını dozlarının etkisi önemli olmamakla birlikte, 15 Gy ve 25 Gy uygulamalarının her iki çeşitte de yumru boyunu artırıcı etkisi olduğu görülmüştür. Genelde Resy çeşidinin Yayla kızı çeşidinden daha uzun yumru boyuna sahip olduğu belirlenmiştir. Uygulanan farklı gama ışını dozlarının her iki generasyonda yumru eni üzerine önemli etkisi görülmemekle birlikte, 15 ve 25 Gy gama ışını dozları yumru enini artırıcı etki yapmıştır. Genel olarak Resy çeşidinin yumru eni, Yayla kızı çeşidinin yumru eninden daha yüksek olmuştur. Dekara verim üzerine gama ışınlarının etkisi, her iki generasyonda da önemli düzeyde yüksek olmuş, kontrol bitkilerden alman dekara verimi geçen en yüksek dekara verimler; Resy çeşidinde 15 Gy, Yayla kızı çeşidinde 25 Gy gama ışını uygulamasındanalınmıştır. Genel olarak; MıVı generasyonunda gama ışını uygulaması ile en yüksek dekara verim 15 Gy (1353.83 kg/da), en düşük 120 Gy (717.42 kg/da) ışın dozu uygulamasında belirlenmiştir. Işm dozlarının artması ile dekara verimde azalmalar görülmüştür. M1V2 generasyonunda en yüksek dekara verim 25 Gy (1150.30 kg/da) gama ışını uygulamasından, en düşük yine birinci generasyonda olduğu gibi 120 Gy (856.34 kg/da)' den elde edilmiştir. Resy çeşidi her iki generasyonda Yayla kızı çeşidinden daha yüksek dekara verim vermiştir. Farklı dozda gama ışını uygulaması ile MjVı generasyonunda, kuru madde içeriği kontrol bitkilere göre azalmıştır. En düşük kuru madde içeriği Resy' de 30 Gy (% 16.61), Yayla kızı'nda 60 Gy (% 18.40) gama ışını uygulamasında belirlenmiş, kontrol bitkiler kuru madde içeriği yönünden ilk sırada yer almıştır. M1V2 generasyonunda,en yüksek kuru madde içeriği 25 Gy gama ışını uygulamasından elde edilirken, en düşük kuru madde içeriği 1 5 ve 60 Gy uygulamalarında görülmüştür. Genel olarak en yüksek kuru madde içeriği, Resy çeşidinde 25 Gy, Yayla kızı çeşidinde 30 Gy gama ışını uygulamasından elde edilmiştir. Nişasta içeriği üzerine gama ışınlarının etkisi çeşitlere göre farklı olmuştur. MıVı generasyonunda uygulanan tüm gama ışını dozlarında nişasta içeriği Resy çeşidinde, kontrole göre önemli düzeyde azalmış, Yayla kızı çeşidinde ise 15 ve 120 Gy ışın dozunda artmıştır. MıVı generasyonunda en düşük nişasta içeriği Resy çeşidinde 15 Gy (% 14.16) gama ışını uygulamasında, en yüksek, aynı çeşidin kontrol bitkilerinde (%22.02) belirlenmiştir. M1V2 generasyonunda, farklı gama ışını dozu uygulamasında en yüksek nişasta içeriği % 16.17 ile 15 Gy' den, en düşük % 11.32 ile 60 Gy' den alınmıştır. Resy çeşidinde 15 ve 25 Gy, Yayla kızı çeşidinde ise 15 ve 120 Gy gama ışın dozları kontrole göre nişasta içeriğini yükseltmiştir. Protein içeriği MıVı generasyonunda, Resy çeşidinde gama ışını uygulaması ile azalmış, Yayla kızı çeşidinde ise artmıştır. MıVı generasyonunda en yüksek protein içeriği Yayla kızı çeşidinde 25 Gy gama ışını dozundan alınmıştır. M1V2 generasyonunda ise en yüksek protein içeriği Resy çeşidinde 120 Gy (% 1.81) gamaVI ışını uygulamasında, en düşük yine aynı çeşidin 60 Gy (% 1.51) gama ışını dozunda belirlenmiştir. Farklı gama ışını dozlarının M1V2 generasyonunda stoma sayısı üzerine etkisi önemli bulunmuştur. Stoma sayısı, 15, 30 ve 120 Gy gama ışını dozlarında, kontrol bitkilerin stoma sayısına göre artmıştır. Çeşit x doz interaksiyonunda, stoma sayısı en yüksek 28.00 adet ile Resy çeşidinde 30 Gy gama ışını uygulamasında, en düşük 11.33 adet ile 15 Gy gama ışını uygulamasında belirlenmiştir. Yayla kızı çeşidinde stoma sayısı en yüksek 15 Gy (25.66 adet), en düşük 30 Gy (9.00 adet) gama ışını uygulamalarında bulunmuştur. Çeşitlere göre değişmekle birlikte, 15 ve 30 Gy gama ışını dozları stoma sayısı üzerinde önemli düzeyde etkili olmuştur. MıV2 generasyonunda yapılan fizyolojik gözlemler sonucunda gama ışını uygulanan bitkiler arasında; yaprak şekli farklı 21 mutant bitki, çiçek rengi farklı 3 mutant bitki, yapraklarda klorofil mutasyonu (kimera) olan 12 mutant bitki ve tamamen sağlıklı görünüşte 9 bitki belirlenmiştir. ANAHTAR KELİMELER: Patates (Solamım tuberosum L), mutasyon, gama ışını, mutagen, yumru, yumru sayısı, yumru ağırlığı, yumru eni, yumru boyu, bitki verimi, dekara verim, kuru madde, protein, çıkış süresi, vejetatif gelişme süresi, çiçeklenme süresi, stolon uzunluğu, bitki boyu, ana dal sayısı, yan dal sayısı, yaprak sayısı, yaprakçık sayısı, klorofil mutasyonu, kimera, çiçek rengi mutasyonu, stoma sayısı.
Özet (Çeviri)
XIV ABSTRACT In this study, the aim was to determine effect of different gamma ray doses on agronomic and morphological characters of potato cultivars, Resy and Yayla kızı. Non- sprouting 50-60 g tubers were exposed to five different gamma radiation doses (15, 25, 30, 60 and 120 Gy). In order to assess the effect of gamma radiation on viability of tuber eyes, percentages of sprouted tubers were determined. In addition, some other morphological and agronomic characters such as emergence time, length of vegetatif growth period, flowering time, maturity time, plant height, number of main stems, number of branches, number of leaves, number of leaflets, stolon length, yield Per plant, single tuber yield, number of tubers per plant, tuber size, yield Per decar, dry matter percentage, content of starch and protein. Were measured the plants exposed to gamma radiation were then compared with control plants which were not exposed to gamma radiation. Number of stoma, leaf shape, number of plants with chlorophyll (chimaera) mutation and flower colour in M1V2 generation were examined to invesitage whether the mutant plant, features were genetically stable in next generation.
Benzer Tezler
- Farklı ortamlarda farklı dozdaki gama ışınlarının lepistes (Poecilia reticulata)da meydana getirdiği makroskopik ve mikroskopik değişimlerin incelenmesi
Investigation of the macroscopic and microscopic change caused from gamma rays affecting on lebistes (Poecilia reticulata) in various doses and conditions
AYGÜL EKİCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
Su Ürünleriİstanbul ÜniversitesiSu Ürünleri Yetiştiriciliği Ana Bilim Dalı
PROF.DR. METİN TİMUR
- Yüksek enerjili fotonlarla yapılan radyoterapide metal implantların tedavi dozuna etkileri
Başlık çevirisi yok
TÜLAY ERCAN
Doktora
Türkçe
1994
Onkolojiİstanbul ÜniversitesiTemel Onkoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. GÖNÜL KEMİKLER
- Radyoterapide metal protezlerin tedavi dozuna etkileri
Effects of metal prostheses on treatment dose on radiotherapy
SERAP KURT
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Fizik ve Fizik Mühendisliğiİstanbul ÜniversitesiTemel Onkoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İSMAİL ÖZBAY
- Spinal implantlı hastaların konvansiyonel ve stereotaktik radyoterapi tedavilerinde implantın doz dağılımına etkisinin polimer jel tabanlı 3 boyutlu dozimetre ile incelenmesi
Investigation of the effect of spinal implant on dose distribution using polimer gel based 3 dimensional dosimeter in conventional and stereotactic radioterapy
OKAN ŞAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Fizik ve Fizik MühendisliğiAnkara ÜniversitesiMedikal Fizik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA CENGİZ
PROF. DR. HALUK YÜCEL