Türkiye'de istihdam edilen İngiliz uzmanlar ve Türk modernleşmesine katkıları (1924-1975)
British experts employed in Türkiye and their contribution to Turkish modernization (1924-1975)
- Tez No: 848170
- Danışmanlar: PROF. DR. SEYFİ YILDIRIM
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, Türk İnkılap Tarihi, History, History of Turkish Revolution
- Anahtar Kelimeler: Türk Modernleşmesi, Yabancı Uzman, Yabancı Uzman İstihdamı, İngiliz Uzman, Turkish Modernization, Foreign Expert, Foreign Expert Employment, British Expert
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 324
Özet
Bu çalışmada 1924-1975 yılları arasında Türkiye'de istihdam edilen İngilizlerin istihdam edildikleri alanlar istihdam süreleri, istihdam türleri ve Türkiye'nin modernleşme sürecine sundukları katkıları ele alınmıştır. Çalışma bir prosopografi çalışmasıdır. Cumhuriyet döneminde müstakil olarak İngilizlerin istihdamı ve Türk modernleşmesine sundukları katkıları konusunda yapılan ilk lisansüstü tez çalışmasıdır. Çalışmanın I. bölümünde internet taramaları ve kütüphanelerde yapılan literatür taramaları sonucu ulaşılan kaynaklardan faydalanılmıştır. Çalışmanın asıl konusunu oluşturan İngiliz uzmanlarla ilgili bölümlerde Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi'nin ilgili fonlarında tespit edilen kararnameler ve bu kararnamelerde tespit edilen İngiliz uzmanlar hakkında yapılan internet ve literatür taramaları sonucunda makale ve eserlerde yer alan bilgiler kullanılmıştır. Birinci bölümde Batı dışı modernleşme örnekleri incelenmiştir. Bu kapsamda Rusya, Mısır, Osmanlı, İran, Japonya ve Afganistan'da modernleşme ve dinamikleri, sürdürülen modernleşme çalışmaları ve özellikle yabancı uzman istihdamı dolayısı ile modernleşme konusu üzerinde durulmuştur. Ayrıca bu bölümde Türk-İngiliz ilişkileri Osmanlı Devleti döneminde ilk İngiliz diplomatın İstanbul'a gelmesi ile başlayan ilişkiler ve sonrasındaki gelişmeler yerli ve yabancı kaynaklardan faydalanarak ele alınmıştır. Millî Mücadele ve Cumhuriyet dönemi Türk-İngiliz ilişkileri incelenmiştir. İkinci bölümde İngiliz uzmanların istihdamları ile ilgili kanunlar, aldıkları ücretler ve istihdam alanları ile ilgili genel değerlendirmeler yapılarak eğitim ve sanat alanında istihdam edilen İngiliz uzmanlara ait bilgiler derlenerek Türk modernleşmesine katkıları incelenmiştir. Üçüncü bölümde ise sanayi ve askeri alanlarda istihdam edilen İngiliz uzmanların çeşitli sanayi kuruluşları ve fabrikalarda, Karabük Demir-Çelik Fabrikasında ve inşaatında, madencilik, askeri alanda istihdam edilen İngilizler hakkında elde edilen verilerle İngilizlerin bu alanlarda Türk modernleşmesine yaptıkları katkıları İngiliz -Türk siyasi ilişkileri ekseninde anlamlandırarak incelenmiştir. Yine üçüncü bölümde,“Diğer Alanlarda İstihdam Edilen Uzmanlar”başlığı altında sağlık, arkeoloji, denizcilik, bakanlıkların merkezi teşkilatları, telefon-telgraf ve ziraat alanlarındaki İngiliz uzmanların istihdamları ve Türk modernleşmesine katkıları incelenmiştir. Çalışmada Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi ve ATESE II. Dünya Savaşı Katoloğu'nun ilgili fonlarında tespit edilen kararnameler ve bu kararnamelerde tespit edilen İngiliz uzmanlar hakkında yapılan internet ve literatür taramaları sonucunda uzmanlara ait istihdam alanları, istihdam süreleri, istihdam edildikleri kurumlar, aldıkları ücretler, akademik ünvanlar gibi bilgiler tablolara işlenmiş ve çeşitli grafikler oluşturulmuştur. Ayrıca özellikle ikinci bölümden itibaren İngiliz uzmanlara ait rastlanılan hatıratlardan faydalanılarak uzmanların gözünden de Türkiye'deki istihdamları ve sundukları katkılar incelenmiştir. İstihdam edilen uzmanlar Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin modernleşme hedeflerine uygun olarak görevlendirildikleri kurumlarda bilgi birikimleri ile özellikle modern Türkiye'nin işbilir insanlarını yetiştirme ve kurumların oluşturulması konularında katkı sunmuşlardır. Sayı bakımından en büyük istihdam eğitim alanında gerçekleşmiştir. Özellikle ülkedeki yabancı dil öğretiminde İngilizcenin, Fransızcanın yerini alması ile birlikte çok sayıda dil bilimci bu alanda kendine yer bulmuştur. Türkiye'nin yabancı dil öğretimi konusundaki izlediği eğitim stratejisini uzun yıllar bu uzmanların şekillendirdiği anlaşılmıştır. Bunun yanında eğitim alanında başka alanlardan birçok yetkin kişinin istihdam edildikleri yerlerde kendi yeterlilikleri doğrultusunda yeni kürsüler kurmak ve alanlarında ilerleme kaydetmek gibi katkılar sunmuşlardır. Sosyokültürel yapının da büyük etkisiyle çok fazla gelişim gösterememiş bir alan olan güzel sanatlar alanı özellikle konservatuvar ve bale alanında yerli ve dünya standartlarında uzmanların yetişmesinde İngiliz uzmanların katkısı büyüktür. Sanayi alanında özellikle Karabük Demir-Çelik Fabrikasının inşaatı ve fabrikanın işletilmesinde yer alarak, yeterli sayıda yerli işbilir insan yetiştirme konusunda tamamen sorumlu oldukları görülmüştür. Osmanlı Devleti döneminde deniz kuvvetlerinde gerçekleşen İngiliz uzman istihdamının Cumhuriyet dönemiyle beraber hava kuvvetlerine kaydığı ve askeri alanda talim terbiye ve II. Dünya Savaşı zamanında savunma konusunda katkı sunmuşlardır. Tarihsel süreçte gerçekleşen değişimlerle ilişkilerin aynı zamanda istihdamların da evrildiği gözlemlenmiştir.
Özet (Çeviri)
In this study, the areas of employment of the British who were employed between 1924 and 1975, their employment durations, types of employment, and their contribution to the modernization process of Türkiye were discussed using the prosopography method. It is the first postgraduate dissertation on the employment of the British and their contributions to Turkish modernization in the Republican era. In the first chapter of the study, the resources reached as a result of web and literature searches in libraries were used. In the sections related to the British experts, which is the main subject of the study, the decrees determined in the relevant funds of the Republic Archive of the Presidency of the State Archives, the web searches about the British experts identified in these decrees, and the information obtained in the articles and works were used. In the first chapter, examples of non-Western modernization were examined. Modernization and modernization studies in Russia, Egypt, Ottoman, Iran, Japan, and Afghanistan, especially those focusing on modernization due to foreign experts' employment, were emphasized. Turkish-British relations, starting from the first British diplomat's arrival into the Sublime Porte and the subsequent developments, were discussed through domestic and foreign sources. Turkish-British relations during the National Struggle and Turkish-British relations in the Republican period were examined. In the second chapter, general evaluations of the employment laws of British experts, their wages and employment areas and their contributions to Turkish modernization were examined by compiling the information of British experts employed in the field of education. In the third chapter, the contributions of British experts employed in the field of industry to Turkish modernization due to their employment in various industrial establishments and factories, Karabük Iron-Steel Factory, and Construction and mining areas are examined within the axis of Turkish-British relations. The data obtained about the British experts employed in the military field and the contribution of the British to Turkish modernization in the military field were analyzed in terms of Turkish-British diplomatic relations. Categorized as“Employed in Other Fields,”British experts' contributions to Turkish modernization in health, archeology, maritime, central organizations of ministries, telephone-telegraph, and agriculture were examined. In this study, the decrees identified in the relevant funds of the Presidency of State Archives Republic Archive and the internet searches made about the British experts identified in these decrees, and as a result of the literature reviews, the employment areas, employment periods, employment institutions, wages, academic titles were recorded in tables. The statistics of comparisons under various headings in all fields were shown in tables and graphs. Beginning with the second chapter, the memoirs of the British experts were used to examine their employment in Türkiye and their contributions. The British experts, assigned to their respective institutions in line with the modernization goals of the Republic of Türkiye, have contributed to the growth of local experts in modern Türkiye and the establishment of institutions, particularly utilizing their expertise. In the education sector, where the most significant amount of British experts were employed, numerous linguists have been employed, especially following the replacement of French with English in the state. It is understood that these experts have significantly shaped Türkiye's foreign language teaching strategy over the years. In addition, many competent individuals from various fields have contributed to the Turkish education sector by establishing new departments and progressing in their areas of expertise. The field of fine arts, which had yet to show much development due to socio-cultural factors, has particularly benefited from the contribution of British experts in training locally and internationally qualified specialists, especially in conservatories and ballet. In the industrial sector, their involvement in the construction and operation of the Karabük Iron-Steel Factory reveals their complete responsibility in ensuring the training of competent local experts. The employment of British experts in the Ottoman Navy transitioned to the Air Force during the Republic era, where they contributed to military training, discipline, and defense during World War II. Observations indicate that relationships and employment have evolved alongside the historical changes in the process.
Benzer Tezler
- Osmanlı İmparatorluğu'ndan Türkiye Cumhuriyeti'ne yabancı uzman istihdamı
Employment of foreign experts from the Ottoman Empire to the Republic of Turkey
METEHAN ŞAHİN
Doktora
Türkçe
2021
EkonomiTokat Gaziosmanpaşa Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TÜRKER ŞİMŞEK
- Kültür ve iş motivasyonu ilişkisi: Bankacılık sektörüne yönelik karşılaştırmalı bir analiz
Relationship between culture and motivation: A comparative analysis regarding the banking sector
EMİRE CİHAN BAŞAR
Doktora
Türkçe
2021
Bankacılıkİstanbul ÜniversitesiÇalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEDAT MURAT
- Part-time English language instructors' well-being: A case study in Türkiye
Yarı zamanlı İngilizce öğretim görevlilerinin iyi oluş durumları: Türkiye'de bir vaka çalışması
ÇİSEM ARDA
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
Eğitim ve ÖğretimOrta Doğu Teknik Üniversitesiİngiliz Dili Öğretimi Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞEGÜL DALOĞLU
- Temporary novice English language instructors' (re)negotiation of imagined and practiced teacher identities: A case study in Turkey
Mesleğe yeni başlayan geçici İngilizce öğretim görevlilerinin hayal edilmiş ve deneyimlenmiş öğretmen kimliklerinin (tekrar) müzakeresi: Türkiye'de bir durum çalışması
TUGAY ELMAS
Yüksek Lisans
İngilizce
2020
Eğitim ve ÖğretimOrta Doğu Teknik Üniversitesiİngiliz Dili Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. A. CENDEL KARAMAN
- Doğu ile batı arasında bir köprü: James William Redhouse
A bridge between the east and the west: James William Redhouse
HARUN TUNCER
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Mütercim-TercümanlıkMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SÜLEYMAN KIZILTOPRAK