Cengiz Aytmatov'un Elveda Gülsarı romanının farklı çevirilerinin kurguya etkisi
The efect of different translation of Cengiz Aytmatov's novel Elveda Gülsarı on the fiction
- Tez No: 848415
- Danışmanlar: PROF. DR. YAKUP ÇELİK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 140
Özet
Bu çalışmada, Türk ve dünya edebiyatında önemli bir yere sahip olan Cengiz Aytmatov'un Elveda Gülsarı romanın çevirilerinin kurguda meydana getirdiği farklılıklar tespit edilmiştir. Çalışmanın amacı asıl metne en uygun olan çeviriyi tespit etmek ya da çeviriler arasında kıyaslama yapmak, çevirmenlerin edebi başarısını değerlendirmek değildir. Çalışmanın ana konusuna geçilmeden önce kısaca çeviri faaliyetlerinin tarihçesi verilmiş, kullanılan yöntemlerden bahsedilmiş, ilk çeviri faaliyetleri hakkında bilgiler verilmiştir. Yazarın hayatı, edebi kişiliği hakkında kısa bir bilgilendirme yapıldıktan sonra Türkiye Türkçesine çevrilen eserleri incelenmiştir. Elveda Gülsarı romanının Türk edebiyatındaki beş çevirisi esas alınmıştır. Tahir Alangu (2005), Güneş Bozkaya (1973), Refik Özdek (2021), Mehmet Özgül (2017), Celalettin Aksu (2010) tarafından yapılan çeviriler incelenmiş, aralarındaki farklar tespit edilmiş, farklılıklar üzerine değerlendirmeler yapılmıştır. Genel incelemenin neticesinde Celalettin Aksu ismiyle yayımlanan çevirinin, Tahir Alangu çevirisi ile aynı olduğu görülmüştür. Celalettin Aksu'nun da çevirmen olarak değil yayına hazırlayan kişi olarak verildiği tespit edilmiştir. Bu yüzden çalışmanın içerisinde Aksu yayınına atıfta bulunulmamıştır. Tespit edilen farklılıklar inceleme içerisinde alıntı şeklinde gösterilmiştir. Bazı bölümlerde alıntıların yoğunlukta olmasının sebebi bir çeviride yer alan bölümün diğer çevirilerde yer almamasından kaynaklanmaktadır. Üç çeviride yer alan Karagül Botam efsanesi Alangu çevirisinde verilmemiştir. Efsanelerin verildiği çevirilerde ise farklılıklar görülmektedir. Bu yüzden karşılaştırmanın sağlıklı yapılabilmesi adına inceleme içerisinde efsanenin tamamı verilmiştir. Çalışmanın amacı çevirinin edebi metinlerde meydana getirdiği kurgusal çeşitliliği ortaya koymaktır. Çalışmanın neticesinde aynı kaynaktan hareket eden çevirilerde kurguyu etkileyecek birçok farklılığın görüldüğü tespit edilmiştir. Söz konusu metnin edebi bir metin olması bu farkı daha belirgin hale getirmiştir. Her bir çevirmen romanı kendi üslup, dil ve hayal dünyası doğrultusunda Türkiye Türkçesine aktarmıştır. Romanın olay örgüsünü, bakış açısını, anlatıcısını, temasını, kişilerini, zamanını, mekanını etkileyen farklılıklar tespit edilmiş ve değerlendirilmiştir.
Özet (Çeviri)
In this study, the differences in the fiction caused by the translations of Cengiz Aytmatov's novel Elveda Gülsarı, which holds an important place in Turkish and world literature, are identified. The aim of the study is not to determine the most suitable translation for the original text or to compare the translations, nor to evaluate the literary success of the translators. Before delving into the main topic of the study, a brief history of translation activities is provided, the methods used are mentioned, and information about the first translation activities is given. After a brief introduction to the author's life and literary personality, the works translated into Türkiye Turkish are presented. Five translations of the novel Elveda Gülsarı in Turkish literature are taken into consideration. The translations by Tahir Alangu (2005), Güneş Bozkaya (1973), Refik Özdek (2021), Mehmet Özgül (2017), and Celalettin Aksu (2010) are examined, their differences are determined, and evaluations are made based on these differences. As a result of the general examination, it is observed that the translation published under the name of Celalettin Aksu is the same as the one by Tahir Alangu. It is also determined that Celalettin Aksu is not credited as the translator but as the editor. Therefore, no reference is made to Aksu's publication in the study. The identified differences are presented in the review as quotations. The reason for the intensity of quotations in some sections is that a section present in one translation is absent in the others. The Karagul Botam legend in the original text is not included in the Alangu translation. Furthermore, there are differences in the translations that include legends. Therefore, in order to facilitate a reliable comparison, the full legend is presented in the review. The aim of the study is to demonstrate the fictional diversity generated by translation in literary texts. As a result of the study, it is determined that there are many differences that affect the fiction in translations based on the same source. The fact that the text in question is a literary work makes this difference more apparent. Each translator has conveyed the novel into Türkiye Turkish based on their own style, language, and imagination. Differences affecting the plot, perspective, narrator, theme, characters, time, and place of the novel are identified and evaluated.
Benzer Tezler
- Cengiz Aytmatov'un Elveda Gülsarı adlı romanında ikilemeler
The delemmas in Cengiz Aytmatov's Novel Elveda Gülsari
ALİ EKBER İPEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DilbilimIğdır ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NESRİN GÜLLÜDAĞ
- Cengiz Aytmatov'un Elveda Gülsarı romanında konuşmaya dayalı sezdirim üzerine bir inceleme
A study on speech-based implication in Cengiz Aytmatov's novel Elveda Gulsari
TUBA ÖZEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DilbilimAfyon Kocatepe ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CÜNEYT AKIN
- Cengiz Dağcı ve Cengiz Aytmatov'un bazı romanlarında Ruslaştırma ve sömürü politikası olarak Kolhoz
Kolkhoz as the Russianising and exploitation policy in Cengi̇z Dağci's and Cengi̇z Aytmatov's some novels
BURÇİN AYIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Türk Dili ve EdebiyatıCelal Bayar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FERHAT KARABULUT
- Cengiz Aytmatov hakkında Kırgızistan ve Türkiye'de yapılan araştırmalar üzerine bir değerlendirme
Чыңгыз айтматов боюнча кыргызстан жана түркиядагы изилдөөлөр
SELMAN BAŞARAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Türk Dili ve EdebiyatıKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. Layli ÜKÜBAYEVA
PROF. DR. Orhan SÖYLEMEZ
- Cengiz Aytmatov roman ve hikâyelerinde halk edebiyatı unsurları ve bunların eğitimde kullanılabilirliği
Elements of folk literature in Cengiz Aytmatov novels and stories and their usability in education
KÜBRA GÖKÇE
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CEMAL KURNAZ