Cengiz Aytmatov'un Elveda Gülsarı romanında konuşmaya dayalı sezdirim üzerine bir inceleme
A study on speech-based implication in Cengiz Aytmatov's novel Elveda Gulsari
- Tez No: 913236
- Danışmanlar: PROF. DR. CÜNEYT AKIN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Afyon Kocatepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 77
Özet
Bu çalışmada Cengiz Aytmatov'un“Elveda Gülsarı”romanından çeşitli alıntılar üzerinde sezdirim analizi yapılmış ve Grice'ın işbirliği ilkelerinin ihlal edilip edilmediği incelenmiştir. Roman, Sovyet Dönemi Kırgızistan'ında toplumsal ve bireysel dönüşümleri, doğa ve insan ilişkilerini, ideolojik çatışmaları ve bireylerin yaşadığı zorlukları anlatan zengin bir anlatıma sahiptir. Her bir alıntı için, metnin daha derin anlamları ve alt metinleri çıkarımsal analiz yoluyla ortaya konulmuştur. Sezdirim, bir metnin yüzeysel anlamının ötesinde, okuyucunun bağlam ve kültürel bilgi yoluyla çıkarım yapabileceği örtük anlamları ifade eder. Grice'ın işbirliği ilkeleri çerçevesinde her bir alıntıda hangi ilkenin ihlal edildiği tespit edilmiştir. Nitelik ilkesinin ihlal edildiği durumlarda, Tanabay ve diğer karakterlerin yaşadığı duygusal ve içsel çatışmalar doğrudan ifade edilmemiş, bu da okuyucunun sezdirim yoluyla anlam çıkarmasını gerektirmiştir. Örneğin, Tanabay'ın iç çatışmaları ve ideolojik bağlılıkları açıkça ifade edilmemiş ve okuyucunun bu anlamları çıkarım yoluyla bulması beklenmiştir. Nicelik ilkesi açısından yapılan ihlaller, metnin bazı bölümlerinde gereksiz ayrıntılarla karakterlerin düşüncelerini uzatıyor. Tanabay'ın Gülsarı'ya vedasında ya da oğluna yazmaya niyetlendiği mektupta yer alan aşırı ayrıntılar metnin hızını yavaşlatıyor ve anlatının odaklanmasını zorlaştırıyor. Üslup ilkesinin ihlal edildiği durumlarda, anlatıcının dolaylı ve imgesel bir dil kullanması, okurun metni derinlemesine düşünmesini ve yorumlamasını gerektiren anlatısal üslup ve bağıntı ilkesini ihlal etmiştir. Gülsarı'nın çevresindeki değişimlere verdiği tepkiler ve doğal tehlikelerle yüzleşmesi doğrudan anlatılardan ziyade sezdirimle ifade edilir. Metinlerin analizinden ortaya çıkan ana temalar toplumsal hiyerarşi ve dışlanma, doğa ve insan arasındaki ilişki, değişim ve uyum, ideolojik bağlılık ve iç çatışmadır. Gülsarı'nın dışlanması ve sürüye kabul edilme mücadelesi toplumsal hiyerarşi ve dışlanma temalarını simgelerken, roman boyunca doğanın acımasızlığı ve insanın bu doğa karşısındaki mücadelesi insanın doğa karşısındaki çaresizliğini ve hayatta kalma mücadelesini anlatmaktadır. Değişim ve uyum teması, Gülsarı ve diğer karakterlerin çevresel değişimlere uyum sağlama süreçlerini, bireylerin değişim karşısındaki uyum yeteneklerini ve bu süreçte yaşanan zorlukları yansıtmaktadır. İdeolojik bağlılık ve iç çatışma teması ise Tanabay'ın Sovyet ideallerine bağlılığını, bu idealler uğruna yaptığı fedakârlıkları, bireysel ve toplumsal düzeydeki ideolojik çatışmaları ortaya koymaktadır. Sonuç olarak, bu çalışma Cengiz Aytmatov'un“Elveda Gülsarı”romanındaki derin anlamları ve sezdirimleri Grice'in işbirliği ilkeleri çerçevesinde analiz etmektedir. Roman sadece bireysel hikâyeleri değil, aynı zamanda toplumsal ve ideolojik dönüşümleri de ele almaktadır. Sezdirimlere ve ihlal edilen ilkelere dayanan bu analizler, metnin derin yapısını ve Aytmatov'un anlatısının zenginliğini ortaya koymaktadır. Bu tez, romanın çok katmanlı yapısının ve bu yapı içindeki sezdirimlerin anlaşılmasına önemli bir katkı sağlamaktadır.
Özet (Çeviri)
In this study, implucature analysis was made on various excerpts from Cengiz Aytmatov's novel“Elveda Gulsari”and it was examined whether Grice's principles of co-operation were violated. The novel has a rich narrative that describes social and individual transformations, nature and human relations, ideological conflicts and the difficulties experienced by individuals in Soviet-era Kyrgyzstan. For each excerpt, the deeper meanings and subtexts of the text were revealed through inferential analysis. Inference refers to the implicit meanings beyond the surface meaning of a text, which the reader can infer through context and cultural knowledge. Within the framework of Grice's co-operation principles, it was determined which principle was violated in each quotation. In cases where the Quality Principle was violated, the emotional and internal conflicts experienced by Tanabay and other characters were not directly expressed, which required the reader to infer meaning through intuition. For example, Tanabay's internal conflicts and ideological commitments were not clearly expressed and the reader was expected to find these meanings through inference. Violations of the principle of quantity prolong the characters' thoughts with unnecessary details in some parts of the text. The excessive details in Tanabay's farewell to Gulsarı or in the letter he intends to write to his son slow down the pace of the text and make it difficult to focus the narrative. In cases where the principle of form was violated, the narrator's use of indirect and imaginative language violated the principle of narrative clarity and regularity, which requires the reader to think and interpret the text in depth. Gulsari's reactions to the changes in her environment and her confrontation with natural dangers are expressed through imaginative narratives rather than direct narratives. The main themes that emerge from the analysis of the texts are social hierarchy and exclusion, the relationship between nature and man, change and harmony, ideological commitment and internal conflict. While Gulsari's exclusion and her struggle to be accepted into the herd symbolise the themes of social hierarchy and exclusion, the cruelty of nature and the struggle of human beings against this nature throughout the novel describe the helplessness of human beings against nature and their struggle for survival. The theme of change and adaptation reflects the processes of Gulsari and other characters in adapting to environmental changes, the adaptability of individuals in the face of change and the difficulties experienced in this process. The theme of ideological commitment and internal conflict reveals Tanabay's commitment to Soviet ideals, the sacrifices he makes for the sake of these ideals, and ideological conflicts at the individual and social levels. In conclusion, this study analyses the deep meanings and insights in Cengiz Aytmatov's novel“Elveda Gulsari”within the framework of Grice's principles of cooperation. The novel deals not only with individual stories, but also with social and ideological transformations. These analyses based on intuitions and violated principles reveal the deep structure of the text and the richness of Aytmatov's narrative. This thesis makes a significant contribution to the understanding of the multi-layered structure of the novel and the intuitions within this structure.
Benzer Tezler
- Тема: кыргыз элинин этномаданиятынын совет доорундагы абалы чыңгыз айтматовдун көркөм иликтөөсүндө
Kırgız halkının etnokültürel yapısının Sovyet dönemindeki durumu ve Cengiz Aytmatov'un eserlerine yansıması
AİDA SMAİLOVA
Yüksek Lisans
Kırgızca
2011
Türk Dili ve EdebiyatıKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. LAYLİ ÜKÜBAEVA
- Cengiz Aytmatov'un Elveda Gülsarı adlı romanında ikilemeler
The delemmas in Cengiz Aytmatov's Novel Elveda Gülsari
ALİ EKBER İPEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DilbilimIğdır ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NESRİN GÜLLÜDAĞ
- Cengiz Aytmatov'un Elveda Gülsarı romanının farklı çevirilerinin kurguya etkisi
The efect of different translation of Cengiz Aytmatov's novel Elveda Gülsarı on the fiction
SEMA AVCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıYıldız Teknik ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YAKUP ÇELİK
- Cengiz Dağcı ve Cengiz Aytmatov'un bazı romanlarında Ruslaştırma ve sömürü politikası olarak Kolhoz
Kolkhoz as the Russianising and exploitation policy in Cengi̇z Dağci's and Cengi̇z Aytmatov's some novels
BURÇİN AYIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Türk Dili ve EdebiyatıCelal Bayar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FERHAT KARABULUT
- Cengiz Aytmatov hakkında Kırgızistan ve Türkiye'de yapılan araştırmalar üzerine bir değerlendirme
Чыңгыз айтматов боюнча кыргызстан жана түркиядагы изилдөөлөр
SELMAN BAŞARAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Türk Dili ve EdebiyatıKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. Layli ÜKÜBAYEVA
PROF. DR. Orhan SÖYLEMEZ