Türkiye Türkçesinde karşıtanlamlılık ve eşgörünüm
Antonymy and co-occurence in Turkish
- Tez No: 848645
- Danışmanlar: PROF. DR. AHMET AKÇATAŞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Uşak Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 367
Özet
Karşıtlığa dayalı sınıflandırmalar ve ilişkiler gerek insanlık ve felsefe tarihi gibi entelektüel düzeyde gerekse günlük yaşamımızda sıkça rastladığımız ve hayatımızı yönlendirmemiz üzerinde yoğun etkisi olan ilişkilerdir. Bu sebeple karşıtlık ilişkisinin sözcüksel görünümü olan karşıtanlamlılık her dönemde araştırmacıların yoğun ilgisini çekmiştir. Cruse (1986), Kempson (1977), Lyons (1977), Leech (1981) gibi yapısalcı anlambilimciler bu ilişkinin paradigmatik doğası gereği mantığa dayalı sınıflandırmalarını yapmış, Clark (1970) ve Deese (1965) gibi araştırmacılar ilişkinin psikolojik yönünü ve çağrışımsal özelliklerini incelemiş ve Justesen ve Katz (1991), Fellbaum (1995) gibi araştırmacıların ilişkinin sentagmatik ve eşgörünüme dair özelliklerine çektikleri dikkatle birlikte, Jones (2002) başta olmak üzere pek çok araştırmacı karşıtanlamlılığın çeşitli dillerdeki işlevleri üzerine çalışmalar yapmışlardır. Biz de konuyla ilgili Türkçe literatürün eksikliğini fark ettiğimiz için bu alanda literatürümüzdeki bir boşluğu doldurmak ve araştırmacıların ilgisini bu alana çekmek adına bu araştırmayı yapmış bulunmaktayız. Çalışmamızda öncelikle kurallı karşıtanlamlılıkla ilgili literatürün bir özeti verilmiş, ardından 50 çiftten oluşan bir örnek setiyle TUD veri tabanı üzerinden oluşturduğumuz örneklem ile kurallı karşıtanlamlı çiftlerin Türkiye Türkçesindeki söylemsel işlevleri, anlamsal ve pragmatik özellikleri, sözdizimsel örüntüleri ve istatistiksel dağılımları incelenip bütün bu veriler literatürdeki diğer çalışmalarla karşılaştırılmıştır.
Özet (Çeviri)
Opposition and classification by opposition is such a relation that effect intensively both the history of humanity and philosophy at the intellectual level and to direct our lives at the daily basis. For this reason, antonym, which is the lexical side of the opposition relations, has attracted the intense attention of researchers in every period. Structuralist semantics researchers such as; Cruse (1986), Kempson (1977), Lyons (1977), and Leech (1981) classifed this relation in logical bases with entailment rules due to its paradigmatic nature. Researchers like Clark (1970) and Deese (1965) have examined the psychological aspects and associative characteristics of the relation and along with the attention paid by researchers such as Justesen and Katz (1991) and Fellbaum (1995) to the syntagmatic and co-occurence features of the relationship, many researchers, beginning with Jones (2002), have carried out studies on the discourse functions of antonymy in various languages. Since we realized the barrenness of the Turkish literature on the subject, we conducted this research in order to fill a gap in our literature in this field and attract the attention of researchers to it. In our study, firstly, a summary of the literature on canonical antonyms was given, then, with a sample set consisting of 50 pairs, the discourse functions, semantic and pragmatic features, syntactic patterns, and statistical aspects of canonical antonym pairs in Turkish were examined with the sample we created from the TUD database, and all these data were compared with other studies in the literature.
Benzer Tezler
- Türkiye Türkçesinde soru sözcüklerinin çekim morfolojisi
Inflectional morphology of question words in Turkish
AİYM KUZENBAYEVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. PAŞA YAVUZARSLAN
- Türkiye Türkçesinde örtmeceler
Euphemism in Turkish
GULMİRA OSPANOVA
Doktora
Türkçe
2014
Türk Dili ve EdebiyatıErciyes ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA ARGUNŞAH
- Türkiye Türkçesinde yapım eki işleviyle kullanılan çekim ekleri
Inflectional suffixes with the fuction of derivation in modern Turkish
ÜMMÜ NUR ARSLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Türk Dili ve EdebiyatıMersin ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜRRİYET GÖKDAYI
- Türkiye Türkçesinde kullanılan batı kaynaklı (Almanca, İngilizce) kelimeler üzerinde ses bilimsel ve anlam bilimsel bir inceleme
An phonological and semantical analysis of the Eest origin (German, English) words used in Turkey Turkish
BERRİN AKÇALI
Doktora
Türkçe
2017
Dilbilimİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HATİCE TÖREN
- Türkiye Türkçesinde isimler üzerine bir çok anlamlılık incelemesi
Polysemy analyse of nouns in Turkey Turkish
AYŞEGÜL BAYKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
DilbilimYıldırım Beyazıt ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERTUĞRUL YAMAN