Türkiye Türkçesinde emir kipliği
Command modality in Turkey Turkish
- Tez No: 419168
- Danışmanlar: PROF. DR. BİLGEHAN ATSIZ GÖKDAĞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2013
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kırıkkale Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 203
Özet
Çok boyutlu bir kavram olan emir, dil incelemelerinde kip, cümle, sözeylem veya kiplik çeşidi olarak değerlendirilmektedir. Bu çalışma, emri, bir kiplik olarak ele alarak incelemeyi hedeflemektedir. Bir inceleme alanı olarak emir kipliği, emir ifadeleriyle ilgilenen, kök kipliğin bir üyesi olan isteme kipliğinde istek ve yalvarma kipliğiyle birlikte yer alan bir alt kiplik alandır. Emir ifadelerinin hangi dilsel araçlarla sunulduğu emir kipliğinin önemli sorunsallarındandır. Çalışmada, genellikle bağlamla beraber değer kazanan bu araçlar, dilbilgisel, sözdizimsel, sözcüksel, söyleme dayalı işaretleyiciler olarak belirlenmiştir. Literatürde ?emir kipi? denilen ve temel işlevi emir vermek olan paradigmanın başka hangi işlevlerde kullanıldığı ve hangi kiplik alanlara hizmet ettiğini belirlemek de emir kavramını netleştirmek için önem arz etmektedir. Bunun için söz konusu paradigmanın çeşitli dil katmanlarındaki değişik işlevleri belirlenmiş ve örneklenmiştir. Böylece emir ile ?emir kipi?nin aynı olmadığı gösterilmeye çalışılmıştır. Çalışmanın sonunda emrin, toplumsal, psikolojik koşullara bağlı, buyuranın buyrulandan görece üstünlüğünü gerektiren, yazılı veya sözlü olarak sunulabilen,“emir kipi”yanında başka birçok dilsel işaretleyiciden yararlanan bir mefhum olduğu görüşüne varılmıştır.
Özet (Çeviri)
Being a multidimensional concept, command is considered as a mode, sentence or type of modality in language studies. This study aims to analyze command as a modality. As a research area, imperative is related to command expressions and resides together with the subjunctive mood and begging mood in the class of requestive modality, which is a sub-class of root modality. Which linguistic tools to be used to present commanding expressions is an important problematic of imperative modality. Generally gaining value depending on the context, these tools are determined to be grammatical, syntactic, lexical and discourse-based markers, in this work. It is important to identify the usage areas of imperative mood, other than its main function of giving orders, in order to clarify the concept of command. For this purpose, different functions of this paradigm in various layers of language are identified and exemplified. Hence it is aimed to prove that command is not identical to the imperative. As a result, it is concluded command is a concept that depends on the social and psychological conditions, requires the superiority of the commander on the commandee, can be presented written as well as orally, and benefits from many linguistic markers other than the“imperative”.
Benzer Tezler
- Türkiye Türkçesinde isteme anlam birimi: Dilbilgisel ve toplum dilbilimsel bir inceleme
Requestive modality in Turkish: A linguistic and sociolinguistic investigation
SEMA ASLAN DEMİR
Doktora
Türkçe
2007
Türk Dili ve EdebiyatıHacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EMİNE YILMAZ
- Harezm Türkçesinde eylem kipliği
Event modality in Khwarezm Turkish
MUHAMMET YASİN ÇAKIR
Doktora
Türkçe
2024
DilbilimKaradeniz Teknik ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÇİĞDEM USTA
- Türkiye Türkçesinde emir ve istek kipinin tarihsel ve eş zamanlı görünümü
A diachronic and sychronic analysis of Turkish optative and imprative mood
ZELİHA TUĞUZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Türk Dili ve EdebiyatıMersin ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ALİ TAN
- Kazak Türkçesinde emir kipinin yapı-işlev bakımından incelenmesi
Examination of imperatives in Kazakh Turkish in terms of structure-function
ŞENGÜL AYGÜMÜŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
DilbilimEge ÜniversitesiTürk Dili ve Lehçeleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZEKİ KAYMAZ
- Bucaktan Sesler adlı eser esasında Gagavuz Türkçesinde fiil
Verbs in Gagauz Turkish Based on 'Bucaktan Sesler'
HATİCE ÇAM
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DilbilimNiğde Ömer Halisdemir ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEVLÜT GÜLTEKİN