Geri Dön

Ölüm belirginliğinin, öz-yeterliğin, ilişkiselliğin ve özerkliğin COVID-19 pandemi sürecinde sağlık koruyucu düşünceler üzerine etkisi

The effect of mortality salience, self-efficacy, relatedness and autonomy on health protective thoughts during the COVID-19 pandemic

  1. Tez No: 849721
  2. Yazar: EVGİN MİÇOOĞULLARI
  3. Danışmanlar: PROF. DR. HAMİT COŞKUN
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Psikoloji, Psychology
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2024
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi
  10. Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 149

Özet

Bu tez çalışmasının amacı COVID-19 Pandemesi ile birlikte daha fazla ihtiyaç duyulan sağlık koruyucu davranışların (SKD), Dehşet Yönetimi Kuramı (DYK) ve Öz Belirleme Kuramı (ÖBK) çerçevesinde etkilenip etkilenmediği test etmektir. Bu kapsamda öz-yeterliği, ilişkiselliği ve özerkliği bu iki kuram çerçevesinde inceleyen 3 çalışma yapılmıştır. Çalışma 1'de ölüm belirginliği ve öz-yeterlik değişkenleri 2x2'lik desen ile incelenmiştir. Bu çalışmada ölüm belirginliği grubu ile öz -yeterliğin yüksek olduğu gruptaki katılımcıların daha fazla sağlık koruyucu davranış üreteceği, iki değişkenin de ortak etki göstereceği beklenmiştir. Çalışma 2'de ise ölüm belirginliği ile ilişkisellik değişkenlerinin sağlık koruyucu davranış üzerinde etkisi olacağı, ölüm belirginliği grubu ile ilişkiselliğin yüksek olduğu grubun daha fazla sağlık koruyucu davranış üretecekleri ve iki değişen arasında ortak etki olması beklenmiş ve bu ilişki 2x2'lik desen ile incelenmiştir. Çalışma 3'de ise ölüm belirginliği ile özerklik değişkenlerinin sağlık koruyucu davranış üzerinde etkisi olacağı, ölüm belirginliği grubu ile özerkliğin yüksek olduğu grubun daha fazla sağlık koruyucu davranış üretecekleri ve iki değişen arasında ortak etki olması beklenmiş ve 2x2'lik desen ile incelenmiştir. Her üç çalışmada, insanların benlik saygılarının, belirsizliğe tahammüllerinin, duygularının ve anlık kaygı durumlarının sağlık koruyucu davranış üzerindeki etkiside ölçülmeye çalışılmıştır. COVID-19 pandemiye yakın tarihli olan Çalışma 1'de ölüm belirginliği manipülasyonunun çalışmadığı, ancak Çalışma 2 ve Çalışma 3'te literatürle uyumlu şekilde ölüm belirginliği manipülasyonun çalıştığı ve koşul için katılımcıların daha fazla sağlık koruyucu düşünceler ürettiği bulunmuştur. ÖBK'nin öz-yeterlik, ilişkisellik ve özerklik bileşenleri açısından her üç çalışmada da sağlık koruyucu düşünce açısından bir fark bulunamamıştır. Bu bulgular sonuç kısmında tartışılmıştır. ANAHTAR KELİMELER: Dehşet Yönetimi Kuramı, Öz Belirleme Kuramı, Öz-yeterlik, İlişkisellik, Özerklik, Sağlık Koruyucu Davranış, Covid-19

Özet (Çeviri)

The aim of this thesis was to examine whether health protective behaviors (HPBs) required during the COVID-19 pandemic are influenced within the frameworks of Terror Management Theory (TMT) and Self-Determination Theory (SDT). Three studies were conducted within this scope, examining selfefficacy, relatedness, and autonomy within these two theoretical frameworks. In Study 1, the variables of death salience and self-efficacy were examined with a 2X2 design. It was expected that participants in the death salience group with high self-efficacy would exhibit more health protective behaviors, and these two variables would show an interaction effect. In Study 2, the impact of death salience and relatedness variables on health protective behavior was investigated. It was expected that the group with death salience and high relatedness would demonstrate more health protective behaviors, and there would be an interaction effect between the two variables, and this relationship was examined with a 2X2 design. In all three studies, attempts were made to measure the impact of individuals' self-esteem, tolerance for uncertainty, emotions, and momentary anxiety states on health protective behavior. In Study 1, conducted close to the date of the COVID-19 pandemic, it was found that death salience manipulation did not have an effect. However, in Studies 2 and 3, death salience manipulation worked in line with the literature, and participants under this condition generated more health protective ideas than those in the control one. No difference was found in terms of health protective ideas in all three studies regarding the components of SDT, including self-efficacy, relatedness, and autonomy. These findings are discussed in the conclusion section. KEYWORDS: Terror Management Theory, Self-Determination Theory, SelfEfficacy, Relatedness, Autonomy, Health Protective Behavior, Covid-19.

Benzer Tezler

  1. Yabancı sermaye ile ilişkiler 1850-1954

    Başlık çevirisi yok

    NEVZAT ONARAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1987

    Ekonomiİstanbul Üniversitesi

    Para Banka Ana Bilim Dalı

  2. Effects of mortality salience on Turkish people's decisions to how much, for whom and what to consume

    Ölüm belirginliğinin Türkiye'deki tüketicilerin neyi, ne kadar ve kimin için tüketecekleri kararlarına etkileri

    GÜNEŞ BİLİCİLER ÜNAL

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2015

    PsikolojiOrta Doğu Teknik Üniversitesi

    Psikoloji Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. NURAY SAKALLI UĞURLU

  3. Sürücülerde ölüm belirginliğinin algılanan risk üzerindeki etkisi: Duyguların aracı rolü

    The effect of mortality salience on perceived risk in drivers: The mediating role of emotions

    TUNCAY ÇORAK

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    PsikolojiBolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi

    Psikoloji Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. HAMİT COŞKUN

  4. Stereotyping among football fans in Turkey: A terror management perspective

    Türkiye'deki futbol taraftarları arasında basmakalıp yargılar: Bir dehşet yönetimi yaklaşımı

    ABDULKADİR KUZLAK

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2014

    PsikolojiOrta Doğu Teknik Üniversitesi

    PROF. DR. NURAY SAKALLI UĞURLU

  5. Başkasının kötü talihine sevinme (schadenfreude) duygusunun dehşet yönetimi kuramı çerçevesinde incelenmesi

    The investigation of schadenfreude from the perspective of terror management theory

    BAĞDAT DENİZ KAYNAK

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    PsikolojiAnkara Üniversitesi

    Sosyal Psikoloji Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. DERYA HASTA