Sâdî Çelebi'nin (Ö. 945/1539) Hâşiye ʿalâ Envâri't-tenzîl ve esrâri't-teʾvîl adlı tefsirinin Meryem Suresi tahkiki (Edisyon-kritik)
A critical edition and analysis of Saʿdī Čelebī's Ḥās̲h̲iya ʿalā Anwār al-tanzīl wa-asrār al-taʾwīl Sūrat Maryam
- Tez No: 849836
- Danışmanlar: DOÇ. DR. HARUN BEKİROĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Tefsir, Sâdî Çelebi, Meryem Suresi, Tahkik, Tafsīr, Saʿdī Čelebī, Sūrat Maryam, Critical Edition and Analysis
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İnönü Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tefsir Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 93
Özet
Sâdî Çelebi Kastamonu'nun Daday ilçesinde doğmuştur. Doğum tarihi ve ailesiyle ilgili kaynaklarda kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Küçük yaşlarda ailesiyle birlikte İstanbul'a taşınmıştır. İlk eğitimini imam olan babasından almıştır. İbn Yahyâ el-Ensârî, Yûsuf b. Hasan el-Hüseynî, Muhammed b. İbrahim es-Samedinî gibi dönemin âlimlerinden de ders görmüştür. Sâdî Çelebi'nin ilim-irfan sevgisi ömrünün sonuna dek sürmüştür. Öğrencilerinden Seydî Ali, Çelebi'nin hasta olsa dahi derse geldiğini, hastalığını da adeta ilimle uğraşarak tedavi ettiğini söylemiştir. Sâdî Çelebi müderrislik hayatına İstanbul'da Başçı İbrahim Medresesi'nde başlamış, ardından Edirne'deki Taşlık Medresesi, İstanbul'daki Vezir Mahmud Paşa Medresesi, Bursa Sultâniye Medresesi, Semâniye Medreseleri'nde görev yapmıştır. Kimi rivayette 930/1523'te, kimi rivayette ise 928/1522'de İstanbul kadılığına getirilen Sâdî Çelebi 10 yıl bu görevde kalmıştır. Şeyhülislâm İbn Kemal'in vefatı üzerine 940/1534'te Osmanlı'nın onuncu şeyhülislâmı olmuş, bu görevi beş yıl sürdürmüş, 945/1539'da şeyhülislâm iken vefat etmiştir. Sâdî Çelebi'nin tefsire dair en önemli eseri Beyzâvî'nin tefsirine yazdığı Hâşiye ʿalâ Envâri't-tenzîl ve esrâri't-teʾvîl'dir. Bizim çalışmamızın konusu da Sâdî Çelebi'nin bu eserinin Meryem Suresi bölümüdür. Çalışmamız beş bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde araştırmanın konusu, önemi, amacı, sınırlılıkları, kaynakları ve metodu ele alınmıştır. Birinci bölümde müellifin hayatı, eğitimi, edebi yönü, vakıf hizmetleri, yaptığı görevler, vefatı ve eserleri gibi konular işlenmiştir. İkinci bölümde eserin müellife aidiyeti, konuları, kaynakları, nitelikleri, haşiyede kullanılan kısaltmalar ve haşiyenin nüshaları, ilk ve son sayfaları ele alınmıştır. Üçüncü bölümde eserin Meryem Suresi kısmının tahkikli metni çalışılmıştır. Son olarak sonuç bölümünde de kısa bir özet yapılmıştır.
Özet (Çeviri)
Sâdî Çelebi, was born in the Daday district of Kastamonu. There is not any certain information in the sources about his date of birth and family. At the younger ages, he moved to Istanbul with his family. He received his primary education from his father, who was an imam. Ibn Yahya al-Ansari, Yusuf b. Hasan al-Huseyni, Muhammed b. İbrahim es-Samedinî he also took lessons from scholars of the period such. Sâdî Çelebi's love of science and wisdom continued until the end of his life. One of his students, Seydî Ali said that even if his teacher was sick, he did not stay away from the lesson and science, and that he treated his illness by dealing with science. Sâdî Çelebi started his teaching career at Başçı İbrahim Madrasah in Istanbul, then worked at Taşlık Madrasah in Edirne, Vezir Mahmud Paşa Madrasah in Istanbul, Bursa Sultaniye Madrasah and Semaniye Madrasah. Sadi Çelebi, who was brought to Istanbul in 930/1523 according to some rumors and in 928/1522 according to some rumors, remained in this position for 10 years. After the death of Şeyhülislâm Ibn Kemal, he became the tenth sheikh al-Islam of the Ottoman Empire in 940/1534. Sâdî Çelebi's most important work on tafsir is Ḥâşiye ʿalâ Envâri't-tenzîl ve esrâri't-teʾvîl, which he wrote for Beyzâvî's tafsir. The subject of our study is the chapter of Surah Maryam in this work of Sadi Çelebi. Our study consists of five parts. In the introduction section, the subject, importance, purpose, limitations, sources and method of the research are discussed. In the first part, subjects such as the author's life, education, literary direction, foundation services, duties, death and works are discussed. In the second part, the authorship of the work, its subjects, sources, qualities, abbreviations used in the annotation, copies of the annotation, and the first and last pages are discussed. In the third chapter, the research of the Surah Maryam part of the work is carried out. Finally, a brief summary was made in the conclusion section.
Benzer Tezler
- Şeyhu'l - İslâm Sa'dî Çelebi ve el-Fevâidü'l - Behiyye: Hâşiye 'alâ Tefsîri'l - Beyzâvî adlı eserinin tahlili
Sheikh al Islam Sa'dî Çelebi and analysis of his work named el-Fevâidül - behiyye: Hâşiye 'ala Tefsîri'l - Beyzâvî
ERSİN ÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
DinRecep Tayyip Erdoğan ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MUHAMMET YILMAZ
- Hakîm Senâî'nin 'Akılnâme' adlı eseri
Hakim Sanai's work named 'Aqlnâme'
AHMET OĞUZ ILDIR
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Dinİzmir Katip Çelebi ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HAMİDE ULUPINAR
- Şeyhülislam Sa'di Efendi'ye ait Amasya Beyazıt İl Halk Kütüphanesi 439 numarada kayıtlı Fetvâ Mecmuası'nın tahkik ve tahlili
The analysis and verification on Sheikh al-islam Sadi Celebi Effendi's journal of Fatwas Which is the registered book with the number 439 in The Puplic Library of Amasya
MEHMET NACİ ÇAĞLAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Dinİstanbul ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET HAMDİ FURAT
- Evliya Çelebi Seyahatnâmesi'ndeki (1. cilt) meslek adları üzerine bir dil incelemesi
A language study on the professions in the first volume of Evliya Celebi's Seyahatname
MURAT ÖZGAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SADİ GEDİK