Gaspıralı İsmail Bey'in dili ve üslûbu
IIsmail Gasprinskiy's language and style
- Tez No: 849899
- Danışmanlar: PROF. DR. BİLGEHAN ATSIZ GÖKDAĞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Gaspıralı, Tercüman, ortak Türk dili, dil incelemesi, üslûp incelemesi, Gasprinsky, Tercüman, common Turkic language, language analysis, styl analysis
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kırıkkale Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 411
Özet
Ortak bir dil kullanan eğitimli bir halk ile Türklerin kimliklerini koruyabileceğine inanan Gaspıralı İsmail Bey,“Tercüman”gazetesi vasıtasıyla Türk dünyasında ortak edebî Türk dili oluşturmak için yazılarıyla fikrî ve fiilî bir mücadele vermiştir. Gaspıralı'nın dili,“imparatorluk dili”nin sadeleştirilmiş, Arapça ve Farsça tamlama ve kurallardan arındırılmış, cümleleri kısaltılarak“millî”niteliklerini taşıyan temelinde; Kuzey ve Doğu Türkçesi söz varlığı ile zenginleştirilip ortaklaştırılmaya çalışılarak ve az da olsa yapısal unsurlarla karıştırılıp yakınlaştırılarak oluşturulmuştur. Çalışmanın ilk bölümünde Gaspıralı İsmail Bey'in hayatı, fikirlerini yaymak için sürdürdüğü yayıncılık, eğitim, sosyal ve siyasi faaliyetleri ele alınmış, eserleri hakkında bilgi verilmiştir. Dil incelemesinin yapıldığı ikinci bölümde; imlâsında zamanla meydana gelen değişiklikler ile Kuzey ve Doğu Türkçesine özgü, Türkiye Türkçesinden farklılaşan şekiller -ses, yapı ve sözcük varlığı- ortaya çıkarılmış, şekil bilgisi ve söz dizimi özellikleri incelenmiştir. Üçüncü bölümde dil anlayışı, edebî yönü ve üslûp özellikleri ele alınmış, söz varlığını oluşturan çeşitli unsurlar sıralanmış, kelime sıklıkları sayısal verilerle ortaya koyulmuştur.
Özet (Çeviri)
Ismail Gasprinsky, convinced that only through an educated public using a common language would Turks be able to protect their identities, engaged himself in an ideological and active struggle to create a common Turkic language within the Turkic world through the“Tercüman”newspaper. Gasprinsky's language was a reformed and simplified version of the“imperial language”free from Arabic and Persian noun phrases and rules, and was based on shorter sentence structures with“national”qualities. It was characterized by the richness and mutuality of the Northern and Eastern Turkic vocabularies, and to a certain extent, by mixture and amalgamation of various structural elements.In the first chapter of this study, Ismail Gasprinsky's life, the publishing business he pursued to promulgate his ideas, as well as his educational, social and political activities are considered while his works are analyzed. In the second chapter, under the main heading of“Language Analysis”, his orthographic rules are analyzed and the changes occurring in his dictation in time are put forward. Morpheme characteristics together with the phonetic peculiarities of Northern and Eastern Turkic, differing from the Turkish spoken in Türkiye, are analyzed in terms of phonetics, structure and vocabulary. Thereafter, the syntactic characteristics are analyzed. The third chapter examines the language perception, the literary aspect and stylistic qualities, further arranging various elements forming the vocabulary, and putting forward the word frequencies through numeric data.
Benzer Tezler
- Yusuf Bolat'ın piyeslerinde yapı ve izlek
Structure and pattern in the works of Yusuf Bolat
AYLİN BİLGİÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DilbilimKastamonu ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SAMET AZAP
- Türk edebiyatında oksidentalist tavır: Ahmed Midhat Efendi ve Gaspıralı İsmail Bey örneği
Occidentalist attitude in Turkish literature: Ahmed Midhat Efendi and Gaspıralı İsmail Bey
DEMET KOÇYİĞİT
Doktora
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUHAMMED FATİH ANDI
- Tatar şair ve yazarı Abdullah Tukay'ın eserlerinden seçmeler ve bunlardaki dil özellikleri
The Selections from Tatar poet and writen Abdullah Tukay and their language specialities
MUSTAFA AKBAŞ
- İsmail Gaspıralı'nın edebî eserlerinde eğitim sorunları üzerine bir araştırma
A review on educational problems in the literary works by Ismail Gaspirinski
ESRA DİNÇAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Eğitim ve ÖğretimDokuz Eylül ÜniversitesiOrtaöğretim Sosyal Alanlar Öğretmenliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SABAHATTİN ÇAĞIN
- Fatih Kerimî'nin Hıyal mı? Hakıykat mi? ve Andan Bundan eserleri üzerinde dil ve üslup incelemesi
Language and style review of Fati̇h Keri̇mî's works named Hıyal mı? Hakiykat mi̇? and Andan Bundan
CİHAN ÇAKMAK
Doktora
Türkçe
2014
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATMA ÖZKAN