İslâm hukukuna göre kamu maliyesi araçları ve devletin borçlanması
Public finance instruments and state borrowing in Islamic law
- Tez No: 850302
- Danışmanlar: DOÇ. DR. AYTAÇ AYDIN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 246
Özet
Müslüman bir devletin gelir ve giderleri arasındaki dengeyi sağlayabilmesi, gerektiğinde İslâm hukuku çerçevesinde borçlanması için Hz. Peygamber ve râşid halifeler döneminde uygulanan kamu maliyesi, kamu maliyesinin araçları, borçlanmanın şartları ve şekillerinin bilinmesi önem arz etmektedir. Çalışmada klasik dönemde uygulanan İslâm kamu maliyesi araçlarının incelenip günümüzde uygulanabilirliğini ortaya koymak, İslâm hukukuna göre devletin borçlanma şekillerini incelemek, kullanılan borçlanma araçlarının fıkhî tahlillerini yapmak ve alternatif borçlanma araçlarını meydana çıkarmak amaçlanmıştır. İslâm kamu maliyesi ile ilgili bazı çalışmalar yapılmışken İslâm devlet borçlanmasına dair klasik ve modern dönemde yazılmış müstakil bir esere rastlamadık. Sadece bazı kaynak ve çalışmalarda borçlanma araçlarına değinilmiştir. Çalışma iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde cizye ve haraç vergileri, savaş gelirleri, zekât, yer altı ve denizden çıkarılan maden gelirleri, arazi tahsisleri ve kamu çalışanlarının maaşları konuları işlenmiştir. Daha çok klasik dönem eserlerinden yararlanarak işlenen bu vergi türlerinin günümüzde de uygulanabilirlikleri üzerinde durulmuş ve bu çerçevede Müslüman ülkelerde yaşayan gayrimüslimlerden baş vergisinin alınabileceği ve zekâtın verileceği sekiz sınıfın daha geniş olabileceği ortaya konulmuştur. Çalışmanın ikinci bölümünde ise devlet borçlanmasının geçmiş dönemlerde yapılış şekilleri, devlet borçlanmasının nedenleri, sınırı, kısımları, araçları, bu araçların fıkhî tahlilleri, bazı borçlanma modelleri ve örneklik açısından Müslüman ülkelerden Suudi Arabistan, İran, Malezya ve Pakistan'ın borçlanma şekilleri işlenmiş, son olarak da İslâm hukukuna uygun alternatif borçlanma araçları olarak mukâraza ve modern esham ele alınmıştır. Çalışmanın sonucunda klasik İslâm kamu maliyesi araçlarının günümüzde uygulanabilirliği, faizli görüldükleri için İslâm hukukçuların geneline göre caiz görülmeyen borçlanma araçlarının Müslüman ülkelerde kullanıldıkları, İslâm hukukuna göre devlet borçlanmasına mukâraza ve esham gibi bazı alternatif araçların geliştirilebileceği ve zekâtın daha geniş çaplı kullanılması sonucunda devletin yükünün hafifleyeceği görülmüştür.
Özet (Çeviri)
To ensure a Muslim state maintains a balance between its revenues and expenditures and borrows money in accordance with Islamic law, it is crucial to have a comprehensive understanding of public finance, including its tools, conditions, and forms of borrowing used during the time of the Prophet and the khulafa-i rashidin. .This study aims to examine the tools of Islamic public finance that were applied in the classical period and to reveal their applicability today. It also aims to examine the forms of state borrowing under Islamic law, conduct a fiqh analysis of the borrowing tools used and to reveal alternative borrowing tools. Although there have been some studies on Islamic public finance, we have not found any independent works on Islamic state borrowing written in either the classical or modern period. Only a few sources and studies have mentioned borrowing instruments. The study divided into two parts. The first part deals with jizya and kharaj taxes, war revenues, zakat (almsgiving), revenues from underground and marine minerals, land allocations and salaries of public employees. The applicability of these tax types, which are mostly studied by making use of classical period works, has been emphasized and in this framework, it has been revealed that the head tax can be collected from non-Muslims living in Muslim countries and that the eight classes to which zakat can be given can be wider. The second part of the study discusses the state borrowing in the past periods, including its forms, causes, limits, parts, and instruments. It also includes a jurisprudential analysis of these instruments, borrowing models, and borrowing patterns of Saudi Arabia, Iran, Malaysia, and Pakistan from Muslim countries. Finally, alternative borrowing instruments in accordance with Islamic law, such as muqāraza (loan) and modern ashām,(portions) are discussed. As a result of the study, the applicability of classical Islamic public finance instruments today, the use of borrowing instruments in Muslim countries, which are not permissible according to Islamic jurists because they are considered interest-bearing, the development of some alternative instruments to state borrowing according to Islamic law, such as muqāraza and ashām, and the wider use of zakat will ease the burden of the state.
Benzer Tezler
- KOBİ'lerin finansman kaynakları ve Türkiye uygulaması
Smal and medium sized firms financial methods and Turkish case
GÜNEŞ AÇELYA İBAÇOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
BankacılıkMarmara ÜniversitesiSermaye Piyasası ve Borsa Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NİYAZİ BERK
- حقوق وواجبات الموظف العام في نطاق الوظيفة العامة دراسة مقارنة بين القانون الوضعي العراقي وبين الفقه الإسلامي
İslam Hukuku açısından devlet memurlarının hak ve sorumlulukları
ASOS MOHAMMED SALIH AHMED
Yüksek Lisans
Arapça
2019
DinVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET SELİM ASLAN
- İslam hukukuna göre sosyal devlet anlayışı
Social state understanding by Islamic law
NURULLAH ESKİ
Doktora
Türkçe
2023
DinEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ABDULLAH ACAR
- İslam Hukukunda haberleşme ve haberleşme hürriyeti
The Communication and freedom of communication in ıslamic Law
EREN GÜNDÜZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2000
DinSakarya ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FARUK BEŞER