Güç geçişi dönemlerinde Türk dış politikası: Birinci ve İkinci Dünya Savaşı örnekleri
Turkish foreign policy in power transition periods: Cases of First and Second World Wars
- Tez No: 851368
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET AKİF OKUR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Uluslararası İlişkiler, International Relations
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 227
Özet
Uluslararası ilişkilerde sistemsel değişim ve dönüşüm süreçleri, tüm devletleri etkileyen kısıtlayıcı ve dinamik süreçlerdir. Bu değişim ve dönüşümün temel sebebi ise büyük güçler arasında yaşanan güç geçişleridir. Güç geçişi dönemleri, uluslararası sistemde belirsizliklerin arttığı ve politika yapıcıların ufku görmekte zorlandığı dönemlerdir. Günümüz dünyası da böyle bir güç geçişi sürecinden geçmektedir. Küresel ölçekte etki doğuran bu güç geçişini Türkiye gibi ülkelerin nasıl değerlendirebileceği bu çalışmanın çıkış noktasını oluşturmaktadır. Böyle bir değerlendirmeye katkı sağlaması bakımından geçmiş güç geçişi dönemlerine odaklanılması ve benzer bir kısıtlayıcı ortamda karar alıcıların dümeni çevirirken tehdit ve fırsatları nasıl yönettiklerine ilişkin çıkarılan sonuçların neler olduğunun ortaya konması bu çalışmada hedeflenmektedir. Güç geçişlerinin yarattığı kısıtlayıcı ortamda yönünü bulmaya çalışan karar alıcıların sistemsel değişim dinamiklerini ne ölçüde algıladıkları ve bu algılamaları ne şekilde kararlarına yansıttıkları önemlidir. Bu tezde de her iki dünya savaşı öncesinde büyük güçler arası ilişkiler, Güç Geçişi Teorisi çerçevesinde açıklanmış ve Neoklasik realizm kapsamında güç geçişlerinin, dönemin Türk dış politikasına etkileri değerlendirmeye çalışılmıştır. Türk dış politikasını yöneten kadrolar, her iki savaş öncesinde de büyük güçlerin altında konumlanmış bir devleti yönetmişlerdir. İlk durumda güç geçişi sürecinin sancılı ortamında beka tehdidiyle karşı karşıya kalan devletin yönetici eliti, bu tehdit karşısında tarafsız kalmayı sakıncalı bulmuş ve dönemin sisteme meydan okuyan gücüyle bir ittifak kurarak hayatta kalmaya çalışmıştır. İkinci Dünya Savaşı öncesinde ise başlangıçta yeni Cumhuriyet rejimini kökleştirmek üzere daha çok içe odaklanan Türkiye, Avrupa'da oluşan tehdit ortamı neticesinde statükocu güçlerin oluşturduğu sistemin düzenlemelerine katılmıştır. Her iki dönemde de dış politika yönetici kadrosu uluslararası sistemdeki nispi güç dağılımının ve kendi devletlerinin bu dağılımda hangi konumda olduğunun farkındadır. Ancak bu farkındalık, güç geçişi dönemlerinin yarattığı kısıtlayıcı stratejik ortamın tehditlerinin yanında bazı fırsatlarının da değerlendirilmesine mâni olmamıştır. Örneğin Türkiye'nin Boğazlar ve Hatay meselelerini lehine çözümleyebilmesi dönemin karar alıcılarının bu türden fırsatları değerlendirebilmesinin bir sonucudur. Keza böyle dönemlerde komşu ve yakın büyük güçlerin sistemin hâkim ve meydan okuyan gücüyle olan ittifaklarının Türk dış politikasını doğrudan etkilediği görüldüğünden bu türden güçlerin bölgesel barışa yönelik oluşturabileceği tehditlere karşı hazırlıklı ve donanımlı olunmasının güç geçişi döneminin tehdit ve fırsatlarının değerlendirilmesinde önem arz ettiği düşünülmektedir. Öte yandan Balkan Antantı ve Sadabad Paktı deneyiminde görüldüğü üzere bu dönemlerde büyük güçlerin dâhil olmadığı bölgesel ittifakların bu türden kriz anlarında dağılması riski bulunmaktadır. Bu sebeple Türkiye'nin mevcut bölgesel iş birliklerinde seçici ve stratejik davranarak sadece güvenlik alanını değil ekonomik ve ticari ilişkileri ile kalkınma iş birliğini derinleştirmesinin ve bu seçili stratejik bölgesel platformları geliştirirken güç geçişi dinamiklerini göz önünde bulundurmasının önemli olabileceği değerlendirilmektedir.
Özet (Çeviri)
Systemic transformations in international relations, mainly resulted from power transitions among great powers, are restrictive and dynamic processes that affect all states. Those periods pose uncertainties in the international system, so policymakers have difficulty to navigate their foreign policies. The world experiences such a power transition process today. How countries like Türkiye can assess this power transition is the starting point of this study. In order to contribute to such an assessment, this study aims to focus on power transition periods in the past and reveal the lessons learned about how decision-makers managed threats and opportunities while steering in a similar restrictive environment. Therefore, it is important to evaluate to what extent decision-makers, who are trying to find their way in the restrictive environment created by power transitions, perceive the dynamics of systemic change and how they reflect these perceptions into their decisions. In this thesis, the relations between great powers before both world wars were described within the framework of the Power Transition Theory, and the effects of power transitions on Turkish foreign policy were explained within the scope of the Neoclassical realist methodology. The decision-makers of Turkish foreign policy in both periods ruled a state that was positioned under great powers. In the first case, the ruling elite, faced with the threat of survival in the restrictive environment, found it inconvenient to remain neutral in the face of this threat and tried to survive by forming an alliance with the challenger of the system. Before the Second World War, Türkiye, which initially focused on internal matters to root the new Republican regime, participated in the regulations and institutions of the international system established by the status quo powers as a result of the threat emerged in Europe. In both periods, foreign policy elites were aware of the relative distribution of power in the international system and the position of their own states in this distribution. However, this awareness did not prevent them from utilizing some opportunities of the restrictive strategic environment of power transition periods. For example, resolving the Straits and Hatay issues was a result of the decision-makers of the period being able to evaluate opportunities. Likewise, in such periods, since the alliances of neighboring great powers with the dominant and challenging power of the system directly affect Turkish foreign policy, being prepared and equipped against the threats that such powers may pose to regional peace is important in evaluating the threats and opportunities of the power transition period. On the other hand, as experienced in the Balkan and Sadabad Pacts, there is also a risk that alliances which do not include great powers might break up in times of such crises. For this reason, it is important for Türkiye to act selectively and strategically in its existing regional cooperation frameworks while deepening not only its security cooperation but also its economic and commercial ties as well as development cooperation and taking into account the dynamics of power transition in developing such frameworks.
Benzer Tezler
- Türkiye'de kriz dönemlerinde uygulanan maliye politikaları 1994, 2001 ve 2008 krizleri üzerine bir değerlendirme
An evaluation on financial policies applied in crisis periods in Turkey and 1994, 2001 and 2008 crises
TÜRKER ERKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
EkonomiKırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. LÜTFÜ ÖZTÜRK
- İkinci Dünya Savaşı'nda doğu cephesi ve Türkiye
The eastern front and Turkey during The Second World War
BURAK ÇINAR
- Demokratik sistemde baskı grupları (Türkiye örneği)
Oppression groups in democratic system
HALİL GÖZEL
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
Siyasal BilimlerMarmara ÜniversitesiSosyoloji ve Antropoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YÜMNİ SEZEN
- Türkiye'de yapısal uyum politikalarının emek piyasası ve gelir dağılımına etkileri
The Effects of structural adjustment policies on labor market and income distribution in Turkey
ÖZLEM ONARAN
- Türkiye – Azerbaycan diplomatik ilişkiler: 1918-2014
Turkey - Azerbaijan diplomatic relations: 1918-2014
AYNUR BABA-ZADA
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Uluslararası İlişkilerİnönü ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. IŞIL ARPACI