Pazar, devlet ve gelenek ekseninde etnobotanik bir inceleme: Gezo örneği
An ethnobotanical study on the axis of market, state and tradition: The example of Gezo
- Tez No: 852556
- Danışmanlar: DOÇ. DR. GÜLFEM UYSAL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Antropoloji, Anthropology
- Anahtar Kelimeler: Gezo, kullanım değeri, kültürel önem, sosyal ağ, gelenek, aktarım, antropoloji, etnobotanik, Gezo, use value, cultural importance, social network, tradition, transmission, anthropology, ethnobotany
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Antropoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 189
Özet
Bu çalışmada Güneydoğu Anadolu ve Doğu Anadolu bölgelerinde yerel dilde gezo olarak adlandırılanve her 5-10 senede bir meşe ağaçları üzerinde oluşan, bir bitki kurdunun oluşumuna sebep olduğu tatlı özsu/şıranın kullanım değeri ve kültürel önemi antropoloji ve etnobotanik bilimlerinin perspektifiyle ele alınmaya çalışılmıştır. Saha çalışmasının yapıldığı Bitlis, Bingöl, Muş, Tunceli, Mardin ve Şırnak illerinde bu gezo/şıra toplanıp çeşitli işlemlerden geçirildikten sonra pekmez, kalıp veya bal halini almakta ve yapılan yerlerde büyük bir önem ve değer atfedilmektedir. Normalde kolay elde edilebilen, her mevsim ulaşılabilir, yerleşim yerlerine yakın, kullanım açısından çok yönlü bitkiler topluluk için değerli besinlerdir. Gezoda durum farklı, (oluştuğu zamanlarda) kolay elde edilebilse de onu uygun bir şekilde yiyeceğe dönüştürmek zaman alan bir süreç. Her mevsim ulaşılabilir değil daha da ötesi her sene ulaşılabilecek bir ürün değil. Çoğunlukla yerleşim yerlerine de yakın değil. Fakat çok yönlü olması her ne kadar nadir görülse de onu talep edilebilir değerli bir besin kılmaktadır. Çok yönlülük özelliği bu durumda bir ürünün toplumsal hafızada, gelenekte, kültürde aktarılması için yeterli mi? Bu veriler çerçevesinde saha çalışmasından elde edilen sonuçlardan yola çıkarak bir değerlendirme yapılmıştır. Yapılan saha görüşmeleri sonucunda geleneksel bir ürünün üretim, dağıtım ve tüketim aşamalarının her birinin sürdürülebilir ve işlevsel olduğu sürece toplumsal hafızada, ritüellerde, sözlü gelenekte ve günlük hayatta yer edineceğini göstermiştir. Antropolojinin kendine özgü yöntemleri ve etnobotanikte kullanılan bazı hipotezler ve endekslerden yola çıkılarak gezonun kullanım değeri hesaplanmış ve kültürel bağlamı analiz edilmeye çalışılmıştır. Gezonun tıbbi, ekonomik, dini, sosyal ve kültürel nitelikler taşıması dolayısı ile sosyal ağlarda paylaşıldığı görülmüştür.
Özet (Çeviri)
In this study, the usage value and cultural importance of the sweet sap/must, which is called gezo in the local language in the Southeastern Anatolia and Eastern Anatolia regions and is caused by a plant worm that occurs on oak trees every 5-10 years. It has been tried to be discussed from the perspective of anthropology and ethnobotanical sciences. In the provinces of Bitlis, Bingöl, Muş, Tunceli, Mardin and Şırnak, where the field work was carried out, thissweet sup/must is collected and processed through various processes and turns into molasses, mold or honey. İs given great importance and value in the places where it is made. Plants that are normally easily obtained, accessible in all seasons, close to settlements, and versatile in terms of use are valuable nutrients for the community. The situation is different with Gezo; although it can be easily obtained (when it forms),converting it into proper food is a time-consuming process. It is not a product that is available in all seasons, and moreover, it is not a product that can be accessed every year. It is mostly not close to settlements. However, its versatility makes it a valuable food that can be demanded, even though it is rare. In this case, is the versatility feature enough for a product to be transferred in social memory, tradition and culture? Within the framework of these data, an evaluation was made based on the results obtained from the field study. As a result of the field interviews, it has been shown that each of the production, distribution and consumption stages of a traditional product will have a place in social memory, rituals, oral tradition and daily life as long as it is sustainable and functional. Based on the unique methods of anthropology and some hypotheses and indices used in ethnobotany, the usage value of the 'gezo' was calculated and its cultural context was tried to be analyzed. At the end of this study, it was seen that the 'gezo' was shared on social networks due to its medical, economic, religious, social and cultural qualities.
Benzer Tezler
- Meta bolluğunun fantazmagorik teşhiri: Dünya fuarlarının emsali niteliğindeki İzmir Enternasyonal Fuarı'nda tüketim kültürü ve gösterinin tezahürleri
The phantasmagorical display of commodity abundance: The consumer culture's and the spectacle's manifestations in the Izmir International Fair
EMRE HAÇAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
SosyolojiGalatasaray ÜniversitesiRadyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜLSÜN GÜVENLİ
- Rize - Pazar tüneli güzergahının mühendislik jeolojisi etüdü
Engeneering geological research of Rize - Pazar tunnel route
MURAT CANPOLAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2003
Jeoloji Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiUygulamalı Jeoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MAHİR VARDAR
- The rebirth of Uzbekistan: politics, economy and society in the post-Soviet era
Özbekistan'ın yeniden doğuşu: Soviyet dönemi sonrasında siyaset, ekonomi ve toplum.
RESUL YALÇIN
Doktora
İngilizce
1998
Siyasal BilimlerUniversity of ExeterSiyaset Bilimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BOGDAN SZAJKOWSKI
- What justifies liberal education in John Stuart Mill's theory of freedom?
John Stuart Mill'in özgürlük teorisinde liberal eğitimin gerekçelendirilmesi
AYŞE İREM YILDIZ
Yüksek Lisans
İngilizce
2024
Eğitim ve Öğretimİstanbul Teknik ÜniversitesiSiyaset Çalışmaları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EMİNE ASLI ÇALKIVİK