Türkiye'de ruh sağlığı alanındaki tertibatlar üzerine inceleme
An investigation on dispositive in the mental health field in Turkey
- Tez No: 854568
- Danışmanlar: PROF. DR. YILDIRIM ŞENTÜRK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sosyal Hizmet, Sosyoloji, Social Work, Sociology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sosyoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Genel Sosyoloji ve Metadoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 352
Özet
Bu çalışmada, Türkiye'de ruh sağlığı alanının yasal, mekânsal, bilimsel, kurumsal ve söylemsel düzeyde, Michel Foucault'nun kullandığı anlamıyla tertibatlar aracılığıyla kuruluşu ve işleyişi incelenmiştir. Özellikle kurumsal psikiyatri eleştirisi zemininde gelişen, toplum temelli bakımı hedefleyen ve kurumsuzlaşma olarak adlandırılan dönemle birlikte ortaya çıkan sorunsalların Türkiye'deki karşılıkları ele alınmıştır. Öncelikle Avrupa'da on sekizinci yüzyılın sonlarında tımarhanelere kapatılmış delilerin zincirlerinin kırılması miti ile başlayan ruh sağlığı reformlarının seyrinin, deliliğin tıbbileştirildiği ve kurumsal psikiyatrinin temellerinin atıldığı dönemi de takip ederek kurumsuzlaşmaya kadar izi sürülmüştür. Ardından, her ne kadar toplum temelli hizmetler olarak anılan yaklaşımlar 1970'lerde yaygınlaşmaya başlamış olsa da 1980'lerden bu yana yoğunluğu ve etkisi artan, fayda-maliyet analizlerini ön plan çıkaran, kamu hizmetlerini azaltan, devletin sorumluluğunu daha fazla bireylere devreden bir yönetimsellikle ruh sağlığını biçimlendiren neoliberal politikalar analiz edilmiştir. Dünya'daki gelişmeler ve genel sağlık politikalarındaki dönüşümler temelinde Türkiye'de ruh sağlığı alanının nasıl kurulduğu, hangi güzergâhları izlediği sergilenip, esas itibariyle 2006 yılında toplum temelli modele geçiş olarak ifade edilen ruh sağlığı alanındaki dönüşüme odaklanılmıştır. Bu çalışmanın amacı dönüşüm söylemini kazıyarak, alanda belli bir iktidarı işleten mekanizmaları, kapsadığı her bir bileşenin konumlarını ve biçimlerini deşifre etmektir. Türkiye'de toplum temelli hizmetlere geçiş ile kurumlara yatış azaltılmış, ancak ruhsal sorunlar yaşayan bireylere yönelik uygulamalarda evde bakım hizmetlerine sıkıştırılan ve bakım emeğinin üstlenilmesinde aileye merkez rol biçen bir paternalizmle hareket edilmektedir. Ayrıca birlikte toplum temelli ruh sağlığı hizmetleri de eleştirel bir bakışla değerlendirilmiştir. Neoliberalizmin kuşatıcılığında, ruh sağlığı alanındaki dönüşümler ile evde bakıma odaklanan, aileyi merkeze koyan sosyal politika ve sosyal hizmet pratiklerinin etkileri belirli bir bütünlükte ele alınmıştır. Bu kapsamda bireyler, aile üyeleri ve profesyonel meslek elemanlarıyla yapılan derinlemesine görüşmelerden yola çıkarak ruh sağlığı alanındaki manevraların nelere tekabül ettiği, toplumsal alanda içerme ve dışlama mekanizmalarının nasıl işlediği gibi konular irdelenmiştir. Araştırma her ne kadar ruh sağlığı alanına odaklansa da bir psikiyatri tarihi ya da sağlık sosyolojisi ile sınırlanmış bir çalışmanın ötesinde denetim, kurum, bakım, aile, etik, değerler gibi konular üzerinden tartışmayı başka alanlar açısından da okumaya elverişli hâle getirmeyi amaçlamaktadır.
Özet (Çeviri)
In this study, the establishment and functioning of the mental health field in Turkey was examined at the legal, spatial, scientific, institutional, and discursive levels through dispositives in the meaning used by Michel Foucault. In particular, the reflections in Turkey on and/or of the problematics that emerged with the period called deinstitutionalization, which aimed at community-based care and developed based on criticism of institutional psychiatry, were discussed. First, the course of mental health reforms, which started with the myth of breaking the chains of insane people locked up in asylums in Europe at the end of the eighteenth century, has been traced to deinstitutionalization following the period when madness was medicalized, and the foundations of institutional psychiatry were laid. Subsequently, the neoliberal policies that have increased in intensity and impact since the 1980s, in contrast with the rise of the approaches called community-based services in 1970s, were analyzed—neoliberal policies which emphasize benefit-cost analysis, reduce public services, and shape mental health with a governmentalism that transfers the responsibility of the state more to individuals. Based on developments in the world and transformations in general health policies, how the field of mental health was established in Turkey, and which routes it followed is exhibited—mainly focusing on the transformation in the field of mental health, which was expressed as the transition to a community-based model in 2006. By excavating the transformation discourse, this study aims to decipher the mechanisms that operate a specific power in the field and the positions and forms of each component it covers. In Turkey, with the transition to community-based services, institutionalization has been reduced, but practices for individuals with mental problems continue to be based on paternalism that focuses on home care services and assigns a central role to the family in undertaking care work. Community-based mental health services have also been evaluated critically. Under the siege of neoliberalism, the transformations in the field of mental health and the effects of social policy and social work practices that focus on home care and put the family at the center have been discussed with a certain integrity. In this context, based on in-depth interviews with individuals, family members and professional staff, issues such as what the maneuvers in the field of mental health consist of and how the mechanisms of inclusion and exclusion operate in the social sphere were examined. Although the research focuses on the mental health field, it aims to make the discussion suitable for examination in terms of other fields, such as control, institution, care, family, ethics, and values, beyond a study limited to the history of psychiatry or sociology of health.
Benzer Tezler
- Türkiye'de ruh sağlığı hizmetleri politikalarının değerlendirilmesi
Evaluation of mental health services policies in Turkey
DEMET AKARÇAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Sağlık Kurumları YönetimiHacettepe ÜniversitesiSağlık Kurumları Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. HASAN HÜSEYİN YILDIRIM
- Çok boyutlu çalışana destek müdahale ve tükenmişlik önleme programı'nın (ÇADEM-TP) psikososyal destek çalışanlarının travmatik stres tükenmişlik ve psikolojik sağlamlık düzeylerine etkisi
Effectiveness of multidimensional support intervention and burnout prevention program (ÇADEM-TP) on the traumatic stress, burn-out and psychological resilience levels of psychosocial support professionals
MELİS DEMİRCİOĞLU
Doktora
Türkçe
2020
PsikolojiKocaeli ÜniversitesiTravma ve Afet Çalışmaları Uygulamalı Ruh Sağlığı Bilim Dalı
DOÇ. DR. CEM CERİT
- Psikososyal destek hizmetlerinde çevirmenin ruh sağlığı
Mental health of the interpreter in psychosocial support services
TUĞÇE GAMZE GÖZELEL AYDIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Mütercim-TercümanlıkSakarya ÜniversitesiÇeviribilim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HALİL İBRAHİM BALKUL
DR. ÖĞR. ÜYESİ FİLİZ ŞAN
- Şizofreni, bipolar affektif bozukluk ı hastalarında zihin kuramı, duygu tanıma, bilişsel işlev ve düşünce dil özelliklerinin sağlıklı kontrollerle karşılaştırılması
Comparison of theory of mind, emotion recognition, cognitive functions and thought and language characteristics with healthy controls in patients with schizophrenia, bipolar affective affective disorder
ZEHRA GÜNAY YAĞCI
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2019
PsikiyatriBolu Abant İzzet Baysal ÜniversitesiRuh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET HAMİD BOZTAŞ
- Rehberlik ve psikolojik danışmanlık alanının geleceği: Delphi analizi çalışması
The future of guidance and psychological counseling: A Delphi analysis study
DİLEK SIRAKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimSelçuk ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN BOZGEYİKLİ