A. P. Çehov'un Türkçe çeviri eserlerinde kuramsal bağlamda çeviri incelemeleri
Theoretical contextual translation analyses in A. P. Chekhov's Turkish translated works
- Tez No: 854743
- Danışmanlar: PROF. DR. EMİNE İNANIR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Batı Dilleri ve Edebiyatı, Mütercim-Tercümanlık, Western Linguistics and Literature, Translation and Interpretation
- Anahtar Kelimeler: Çeviri sorunları, A.P. Çehov, Kuramsal yöntemler, Dilbilgisel çeviri kuramları, Edebi çeviri, Translation problems, A.P. Chekhov, Theoretical methods, Grammatical translation theories, Literary translation
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Slav Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Rus Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 197
Özet
Bu tez, Rusça ve Türkçe dillerine ait, farklı dil ailelerinden olan iki dil arasında terim odaklı çevirilerin gerçekleştirilmesi sürecinde ortaya çıkan sorunları ele almaktadır. Aynı zamanda, A.P. Çehov'un eserlerinin Türkçeye çevirilerini inceleyerek, bu çevirilerde ortaya çıkan sorunları detaylı bir şekilde irdelemeyi amaçlamaktadır. Tez, bu sorunların çözümü için kuramsal yöntemler ve stratejiler önermeyi hedeflemektedir. 1950'den günümüze kadar uzanan dönemde biçimci yaklaşımla başlayan çeviribilim çalışmalarının Y.İ. Retsker ve Andrey Venediktoviç Fedorov'un katkılarıyla önemli ölçüde değiştiği görülmektedir. Bu döneme kadar göz önünde bulundurulan gerçekçi çeviri yaklaşımına karşıt tezler ortaya koyan Fedorov ve Retsker'in dilbilgisel temelli çeviri kuramları, ilerlemelerle Rusya'da benimsenen bir yöntem haline geldiği gözlemlenmektedir. Bu ilerlemelerin sebepleri arasında, 1920'li yıllarda daha çok dini içerikli kaynakların çevrilmesiyle başlayıp 1950'li yıllara gelindiğinde edebi eserlerin ele alınması, diller arasındaki yapısal ve işlevsel uyumsuzluklar ile kültürel bağlamda yaşanan zorluklar sayılabilir. Edebi eserler, dini içerikli metinlerden farklı olarak yazarların hayal dünyalarını yansıttıkları kadar ait oldukları kültüre, dil yapısına ve toplumsal normlara da dair özellikleri içermektedir. Bu nedenlerle edebi çevirilerde eserlerin gerçekçi yaklaşımla değil, dilbilgisel açıdan geniş bir şekilde ele alınarak hedef dile aktarımı için uygun yöntemler tercih edilmesi uygun görülmektedir. Bu çalışmada, Çehov'un Türkçeye daha önce birkaç kez çevirisi yapılmış olan Altıncı Koğuş, Küçük Köpekli Kadın ve Bozkır isimli eserleri ele alınıp ve Rus dilbilgisel çeviribilim kuramları çerçevesinde incelenecektir. Bu bağlamda belirtmek gerekir ki, Rusya'da yapılan tüm araştırmalar Hint-Avrupa dil ailesi çatısı altında yer alan İngilizce ve Fransızca üzerinden yapılmaktadır. Bu çalışmada, Rusçadan Türkçeye yapılan çevirilerde karşılaşılan sorunların nasıl ele alındığı ve erek dile çevrilirken hangi metotların kullanılabileceği saptanmaya çalışılacaktır. Bu çalışmanın önemi, Çehov'un Türkçeye yapılan çevirilerini inceleyerek, eserlerde karşılaşılan sorunları irdelemek ve bu sorunların giderilmesi için kuramsal yöntemler ve stratejiler belirlemektir. Bu tez, çeviri sürecinde ortaya çıkan zorluklara ışık tutmayı ve çeviri disiplinine katkıda bulunmayı hedeflemektedir.
Özet (Çeviri)
This thesis addresses the problems that arise in the process of carrying out term-oriented translations between Russian and Turkish, two languages from different language families. At the same time, it aims to examine in detail the problems that arise in these translations by examining the translations of A.P. Chekhov's works into Turkish. The thesis aims to propose theoretical methods and strategies to solve these problems. It is seen that translation studies, which started with a formalist approach in the period from 1950 to the present, have changed significantly with the contributions of Retsker and Andrey Nakitoviç Fedorov. It is observed that the grammatical-based translation theories of Fedorov and Retsker, who put forward opposing theses to the realistic translation approach that was considered until this period, have gradually become a method adopted in Russia. The reasons for these advances include the translation of mostly religious sources in the 1920s and the handling of literary works in the 1950s, structural and functional incompatibilities between languages, and difficulties in the cultural context. Unlike texts with religious content, literary works not only reflect the imagination of the authors, but also include features of the culture, language structure and social norms to which they belong. For these reasons, in literary translations, it is deemed appropriate to choose appropriate methods for transferring the works to the target language by considering them in a broad grammatical manner, rather than with a realistic approach. In this study, Chekhov's works named The Sixth Ward, The Lady with the Dog and The Steppe, which have been translated into Turkish several times before, will be discussed and examined within the framework of Russian grammatical translation studies theories. In this context, it should be noted that all research conducted in Russia is conducted through English and French, which are under the umbrella of the Indo-European language family. In this study, we will try to determine how the problems encountered in translations from Russian to Turkish are handled and what methods can be used when translating into the target language. The importance of this study is to examine the problems encountered in the works by examining Chekhov's translations into Turkish and to determine theoretical methods and strategies to eliminate these problems. This thesis aims to shed light on the difficulties that arise in the translation process and to contribute to the translation discipline.
Benzer Tezler
- Сопоставительный анализ переводов рассказа Антона Павловича Чехова 'Попрыгунья' на турецкий язык
Anton Pavloviç Çehov'un 'Poprıgunya' öyküsünün Türkçe çevirilerinin karşılaştırmalı analizi
ZEYNEP SOYLU
Yüksek Lisans
Rusça
2024
Mütercim-Tercümanlıkİstanbul Aydın ÜniversitesiMütercim Tercümanlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ JALE COŞKUN
- Çehov'un kadın karakterlerinden yola çıkarak bir kolaj denemesi
A collage trial based on Chekhov's female characters
CANSU DİKMEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Sahne ve Görüntü SanatlarıBahçeşehir Üniversitesiİleri Oyunculuk Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ULUÇ ESEN
- Anton Çehov'un tarzı
Anton Chekov's style
SEMA CANLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Sahne ve Görüntü SanatlarıBahçeşehir Üniversitesiİleri Oyunculuk Ana Bilim Dalı
ÖĞR. GÖR. ZURAB SIKHALURİDZE
- İlya İlf ve Yevgeni Petrov'un edebi kişilikleri ve Altın Buzağı romanı
Literary personalities Ilya Ilf & Yevgeni Petrov and ?The Little Golden Calf? Novel
LADA AKSÜT
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
Batı Dilleri ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiBatı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALTAN AYKUT