The politics of sufi networking: Naqshbandis in the Ottoman Istanbul, 1650-1800
Sufi ağlarının siyaseti: Osmanlı İstanbul'unda Nakşibendiler, 1650-1800
- Tez No: 855902
- Danışmanlar: PROF. DR. TÜLAY ARTAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Nakşibendi, İstanbul, Murâd Buhârî, Mehmed İsmet, Himaye, Naqshbandi, Istanbul, Murâd Bukhârî, Mehmed İsmet, Patronage
- Yıl: 2024
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Sabancı Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tarih Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 331
Özet
Bu tez, Nakşibendi tarikatının Osmanlı İstanbul'undaki tarihini 1650 ile 1800 arasındaki yüz elli yıllık bir döneme odaklanarak incelemektedir. Bu bağlamda, tarikatın tarihi seyrini ve önde gelen Nakşibendileri beş ana bölümde araştırmaktadır. Birinci bölüm, 15. yüzyılın ortasından 18. yüzyılın sonuna kadar İstanbul'da kurulan Nakşibendi tekkelerini, bunları“birinci dalga”ve“ikinci dalga”şeklinde sınıflandırarak tetkik etmekte, yeni arşiv belgelerinden faydalanarak bunların ehemmiyetini ve fonksiyonunu yeniden değerlendirmekte ve kurulma sebeplerini aydınlatmaktadır. Şeyh Murâd Buhârî'ye odaklanan ikinci bölüm, onun İstanbul'da network kurma politikalarını yeterince çalışılmayan mektupları ve risaleleri üzerinden analiz etmekte, sosyo-politik ve dini-tasavvufi bağlantılarının içyüzünü ortaya çıkarmakta ve etrafında Batı'daki Bilginler Cumhuriyeti'ni andıran soyut bir cumhuriyetin teşekkül ettiğini vurgulamaktadır. Üçüncü bölüm, Nakşibendi tarikatının yayılması ve güçlenmesinin arkasındaki dört asıl sebebi tartışarak, ulema ve şeriatla olan uyumun, seyyidlerle kurulan ailevi ittifakların, tekkesiz şeyhlerin yapıcı rolünün ve birlikte var olma kültürüyle beslenen Sufilerarası işbirliğinin altını çizmektedir. Dördüncü ve beşinci bölümler, birçok tarikata müntesip tekkesiz bir şeyh olan Mehmed İsmet Efendi'ye ayrılmıştır. Dördüncü bölüm, hayat hikayesine ve ilmi eserlerine dalmak suretiyle onun entelektüel yönelimlerini araştırırken, beşinci bölüm onun ilmi üretimini mümkün kılan himaye ağlarını araştırmakta, çeşitli tarikatlara intisabı olan birçok haminin onun gayretindeki rolünü vurgulamaktadır.
Özet (Çeviri)
This dissertation examines the history of the Naqshbandi order in the Ottoman Istanbul by focusing on a hundred and half centuries period from 1650 to 1800. As such, it delves into the historical trajectory of the order and key Naqshbandi figures in five main chapters. The first chapter explores the Naqshbandi lodges established in the city from the mid-15th century to the end of the 18th century, categorizing them into first- and second-wave lodges. Utilizing new archival documents, it reassesses their significance and function, shedding light on the reasons behind their establishment. Focusing on Şeyh Murâd Bukhârî, the second chapter analyzes his networking policies in Istanbul through his understudied correspondences and treatises. It unveils insights into his socio-political and religio-Sufi connections, highlighting the formation of an immaterial republic around him resembling the Western Republic of Letters. The third chapter discusses four primary reasons behind the dissemination and consolidation of the Naqshbandi order, emphasizing its concordance with the ulema and sharia, familial cooperations with seyyids, the constructive role of lodgeless şeyhs, and intra-Sufi cooperation that fostered by the culture of coexistence. The fourth and fifth chapters are reserved for Mehmed İsmet Efendi, a lodgeless şeyh with affiliations to multiple Sufi brotherhoods. While the fourth chapter delves into his biography and scholarly works, and explores his intellectual orientations, the fifth chapter investigates the patronage networks supporting his scholarly production, highlighting the role of diverse patrons adhered to various Sufi orders in his endeavor.
Benzer Tezler
- Necip Mahfûz'un sembolik romanlarında din anlayışı
Understanding of religion in Naguib Mahfouz's symbolic novels
ERCAN BARAN
Doktora
Türkçe
2021
Doğu Dilleri ve EdebiyatıAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YAKUP CİVELEK
PROF. DR. MUSA YILDIZ
- Sufi tradition in Ottoman and French Algeria: The case of Emir Abdulkadir (1807-1883)
Osmanlı ve Fransa Cezayiri'nde tasavvuf geleneği, Emir Abdülkadir örneği (1807-1883)
HADIA GHERBI
Yüksek Lisans
İngilizce
2021
Dinİstanbul Medeniyet ÜniversitesiUluslararası Osmanlı Çalışmaları Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FATİH BAYRAM
- İlhanlı İran'ında Sufiler, Hanlar ve Halk
The Sufis, the Khans and the People in Ilkhanid Iran
SERCAN KARAARSLAN
- Büyük Selçukluların Bağdat'taki ilmî faaliyetleri (1067-1258)
The scientific activities of the Great Seljuks in Bagdat (1067-1258)
MURAT AKBAŞ
Doktora
Türkçe
2021
Eğitim ve ÖğretimNecmettin Erbakan Üniversitesiİlköğretim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET GÜZEL