Geç Antik Dönem kubbeli bazilikaları: Anadolu örneklerinde mekan okuması
Late Antique domed basilicas: Spatial reading in Anatolian examples
- Tez No: 856854
- Danışmanlar: PROF. DR. BURCU CEYLAN DUGGAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sanat Tarihi, Art History
- Anahtar Kelimeler: Hristiyan mimarisi, kubbe, kubbeli bazilika, mimari planlama, Christian architecture, dome, domed basilica, architectural planning
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Akdeniz Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 137
Özet
Geç Antik Dönem Kubbeli Bazilikaları: Anadolu Örneklerinde Mekân Okuması'' başlıklı yüksek lisans tezi, kubbeli bazilikal planlı kiliseler özelinde kiliselerin naosunda yer alan kubbeli birimlerin mekânda yerleştirilme biçimlerini ve kubbelerin mimari kurguda algılanma biçimlerini incelemektedir. Kubbe formunun Hristiyanlar için başlangıçtan itibaren büyük bir ilgi uyandırdığı bilinmektedir. Kubbenin önceki dönem referanslarıyla birlikte Hristiyan inanca ulaşması ve Hristiyan kiliselerinde kullanılmaya başlanması formun göksel bir sembolizme sahip olmasından gelmiştir. Önce merkezi planlı dini yapıların üst örtüsü olarak kullanılmaya başlanan kubbe bünyesinde barındırdığı sembolik anlamlar dolayısıyla yapı içindeki önemli olanı vurgulayan bir form haline gelmiştir ve daha sonraki dönemlerde kiliselerde kullanılarak kilise içinde ayırt edici bir nitelik kazanmıştır. Merkezi planlı anı ve inanç geleneğini sürdüren yapılardan sonra ihtiyaç duyulan cemaat kiliseleri, uzunlamasına kurgulu bazilikal plan çerçevesinde oluşturulmuştur. Bununla birlikte gelişen kilise mimarisinde kubbe formu mimari repertuarda daha sık kullanılagelmiştir. Hristiyanlığın uzunlamasına kurgulu bazilikal planlı kiliseleri inşa etmeye başladığı süre zarfında kubbe formları bazilikal planda yer edinmeye başlamış ve böylelikle kubbenin Hristiyan mimaride geniş kapsamlı olarak ilk kullanımları ortaya çıkmıştır. Bilinen en erken örneğini 5. yüzyıl ile vermeye başlayan kubbeli bazilikaların inşası Hristiyanlığın bazilikal planlı kilise yapılarına kubbe formunu entegre etmek istemesiyle gerçekleşmiştir. Bilinen en erken örneği ile birlikte 5. yüzyıl'da Anadolu'da inşa edilmeye başlanan kubbeli bazilikalar örneklerini Anadolu dışında da vermiştir. Tez kapsamında erken dönemlerde Anadolu'da bulunmak üzere toplam 8 kubbeli bazilika örneği değerlendirilmiştir. Belirlenen kubbeli bazilika örnekleri bilinçli bir tercihin sonucu olmuştur ve bu örnekler kubbeli bazilikal planlamanın bilinen en erken uygulamalarıdır. Kubbe formunun bazilikal forma entegre edilmesiyle başlanan süreçte; naosta yer alan kubbeli birimlerin yapıdan yapıya göre farklı kurgularla yerleştirildiği ve yapı içinde farklı bileşenlerle ele alınarak algılarının farklı olduğu gözlenmiştir.
Özet (Çeviri)
Late Antique Domed Basilicas: Spatial Reading in Anatolian Examples'' examines the placement of the domed units in the naos of the churches and the perception of the domes in the architectural fiction, in particular the domed basilical planned churches. It is known that the dome form has aroused great interest for Christians from the beginning. The fact that the dome reached the Christian faith and started to be used in Christian churches together with the references of the previous period came from the fact that the form has a celestial symbolism. The dome, which was first used as the upper cover of centrally planned religious buildings, has become a form that emphasises what is important in the building due to the symbolic meanings it contains, and in later periods it was used in churches and gained a distinctive quality within the church. The community churches, which were needed after the centrally planned buildings that continued the tradition of memory and faith, were formed within the framework of a basilical plan with a longitudinal structure. However, in the developing church architecture, the dome form has been used more frequently in the architectural repertoire. During the period when Christianity started to build longitudinal basilical planned churches, dome forms began to take place in the basilical plan and thus the first extensive use of the dome in Christian architecture emerged. The construction of domed basilicas, the earliest known example of which dates back to the 5th century, took place when Christianity wanted to integrate the dome form into basilical planned church buildings. The domed basilicas, which started to be built in Anatolia in the 5th century with the earliest known example, also gave their examples outside Anatolia. Within the scope of the thesis, a total of 8 examples of domed basilicas in Anatolia in the early periods were evaluated. The domed basilica examples identified were the result of a conscious preference and these examples are the earliest known applications of domed basilical planning. In the process that started with the integration of the dome form into the basilical form; it has been observed that the domed units in the naos are placed in different constructions from building to building and their perceptions are different by being handled with different components within the building.
Benzer Tezler
- Kuzey Kıbrıs'taki Hagios Philon Manastırı
The Monastery of Hagios Philon at Northeren Cyprus
MİNE SEVİL BATU
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
Sanat TarihiEge ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZEYNEP MERCANGÖZ
- Choice and context in the late antique architecture: Questioning the Cilician Domed Basilicas
Geç antik mimarlığında tercih ve bağlam: Kilikya'da Kubbeli Bazilika'nın sorgulanması
AYŞE BELGİN HENRY
Yüksek Lisans
İngilizce
2003
MimarlıkOrta Doğu Teknik ÜniversitesiMimarlık Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SUNA GÜVEN
- Taşucu Körfezi Boğsak adası'nda geç antik döneme ait iki kilisenin korunması için öneriler
Proposals for the conservation of two late antique churches on Boğsak Island at Taşucu gulf
NİHAN ARSLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
MimarlıkFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MİNE ESMER
DOÇ. DR. GÜNDER VARİNLİOĞLU
- Tableware and cargo amphorae of the Late Antique to Late Byzantine Periods from Küçükyalı (Istanbul): A ceramic assemblage from the Asian hinterland of Constantinople (4th – 14th centuries CE).
Küçükyalı (İstanbul)'dan Geç Antik Dönemden Geç Bizans Dönemine sofra kapları ve ticari amforalar: Konstantinopolis'in Anadolu hinterlantından (M.S. 4.-14. yüzyıl) seramik örnekleri
RICK WOHMANN
Yüksek Lisans
İngilizce
2016
ArkeolojiKoç ÜniversitesiArkeoloji ve Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. ALESSANDRA RICCI
- Paphlagonia hadrianoupolis'i mozaik ve fresko buluntuları
Mosaic and fresco finds from paphlagonian hadrianoupolis
SAMİ PATACI